Kuriozitete

Në territorin e Shqipërise, pranë Shkëmbit të Kavajës ka ndodhur beteja e fundit midis Cezarit dhe Pompeit.

Kjo ka ndodhur në vitn 48 B.C dhe është mbyllur me fitoren e Cezarit.

Shkëmbi i Kavajes në antikitet njihej me emrin “Petra” .Pranë këtij objekti Cezari kishte ngritur kampin e tij.
P2. Shqipëria është vendi ku ndodhen tre liqenet tektonike më të mëdhenj, më të thelle dhe më të lartë të Gadishullit Ballkanik.

Këto janë Liqeni i Shkodrës, i cili shtrihet në veri perëndim të vendit me sipërfaqe 368 Km2 nga të cilat Shqipërise i takojne 149 km2. Në territorin e vet Shqipëria ka një gjatësi brigjesh të larmishme prej 57 km.

Liqeni i Ohrit gjendet në jug lindje. Ai ka një thellësi maksimale prej 289 metrash dhe një kthjelltësi majft të lartë. Izobata arrin në 22 metra. Për vlerat e tij natyre e historike liqeni I Ohrit është pjese e trashëgimise botërore të UNESCOS.

Liqeni i Prespes ndodhet gjithashtu në jug lindje të vendit në një lartesi 850 metra mbi nivelin e detit, duke përbërë liqenin më të lartë tektonik të Ballkanit. Brigjet e tij janë spektakolare dhe nëpërmjet rrjedhjes nëntokësore ai furnizon liqenin e Ohrit.

Duke lundruar nëpër liqenin artivicial të Komanit ju do të shijoni një pejzazh tipik “fiordesh” në zemër të Mesdheut. Ky liqen është formuar në vitin 1986 nga ujëmbledhësi i Lumit Drin, si pasojë e ndërtimit të Hidroçentralit të Komanit . Ai ka një sipërfaqe prej 12 km2 , me një gjatësi prej 34,5 km dhe një gjerësi brigjesh prej 50 – 60 metrash. Liqeni gjendet midis luginave dhe kanioneve me bukuri të rrallë. Brigjet shkëmbore bien thike mbi liqen duke krijuar pejazhe të mbrekullueshe. Lundrimi mbi ketë liqen lidh Shkodrën dhe Tiranën me qytetin e Bajram Currit dhe zonën e Tropojës.

Në shpellën e Pëllumbasit, e cila ndodhet pranë kryeqtetit të vendit janë gjetur skelete të ariut të shpellave (ursus speleaus). Ky i fundit ka jetuar rreth 400 mijë vjet me parë. Në të gjithë Europën njihen 5 shpella të tilla. Shpella gjendet në një distance prej 25 km larg nga Tirana . Eshtë e vendosur në grykën panoramike të Skoranës. Shpella është e ruajtur mirë. Ajo ka një gjerësi prej 10 -35 metra, lartësi 15 deri ne 40 metra dhe arrin deri në 300 metra gjatësi. Në shpellën e Pëllumbasit janë gjetur edhe mbetje të jetës humane.

Laguna e Karavastasë përbën pikën më perëndimiore në Europë ku folëzon Pelikani Kaçurrel (pelicanus crispus). Që prej vitit 1994 kjo lagunë është nën Konventen Ndërkombëtare të RAMSARIT. Vetë laguna ka një sipërfaqe prej 4.330 hektarësh, duke përbërë njëkohesisht edhe lagunën më të madhe të bregdetit shqiptar. Ajo përbën një prej 12 parqeve kombetare të Shqipërisë. Eshtë mjaft e këndëshme të observosh nga afër pelikanët ne fjale. Ata ulen zakonisht në një ishull të vogel ranor të lagunes i cili quhet ndryshe edhe “ ishulli i pelikanëve”. Pranë tij mund të shkohet me varkë. Këtu gjendet 5 për qind e numrit botëror të kësaj specie. Laguna e Karavastasë është një ekosistem mjaft i rëndësishëm natyror edhe për habitate të tjera.

Gjuha shqipe mendohet se ka për bazë pellazgjishten. Këta të fundit janë bartës së kulturës se neolitit dhe fillimit të pokës së bronxit në territorin e Shqipërisë. Zbulime të kësaj kulture janë gjetur në Podgorie, Kolsh etj. Tezat te cilat mbështesin vazhdimësinë iliro – pellazge janë instensifikuar sidomos në shek XVII. Një prej studiusve më të rëndëisishëm të kësaj teze ka qenë albanologu i shquar J.G.Han.

Në Durrës ndodhet amfitheatri roman i cili për nga madhësia është i dyti në Ballkan. Amfitheatri u ndërtua në shek I. A.D., në periudhën e perendorit romak Hadrian. Ai ka një kapacitet prej 15 – 20 mijë shikuesish. Për nga stili i ndërtimit ngjason me monumentet e Pompeit dhe Kapuas në Itali. Në shek X në galeritë e tij u ndërtua një “kapele” e cila shquhet për mozaikët e rrallë muror.

Një pjese këngëve të krahinave të jugut të Shqipërisë këndohet pa instrumenta muzikore. Ky lloj interpretimi quhet “iso – polifoni”. Kjo e fundit është “Pjesë e kryeveprave të trashëgimise orale të njerezimit” dhe mbrohet nga UNESCO si vlerë boterore. Iso polifonia këndohet në pjesën jugore të shqipërisë të njohur si “Toskëria”. Veçanërisht kjo formë e interpretimit është e njohur në krahinën e Labërisë. Zakonisht në Shqipëri gjatë muajit nëntor në qyteti e Vlorës zhvillohet “Festivali Folklorik Kombetar i iso – polifonisë”.

Qyteti antik i Butrintit, i përmendur nga poeti Virgjil në poemën e tij “Eneida” dhe i njohur ndryshe si një “ Trojë e dyte”, së bashku me qytetin muze të Gjirokastrës janë të përfshira në listën e trashëgimisë Botërore të UNESCOS.Butrinti ishte një qytet i fortifikuar i fisit të Kaonëve, një prej fiseve më të mëdha të Ilirisë së jugut. Rrënojat përbëhen nga teatri, tempulli i Asklepiusit pagëzorja, fortësa veneciane, portat etjGjirokastra është një prej qyteteve kryesore të Shqipërisë së jugut . Ajo është shpallur “Qytet Muze” e njohur ndryshe eshe me emrin “Qyteti i njëmijë shkallëve”. Sipas një legjende popullore qyteti eshte krijuar nga një princeshë me emrin Argjiro. Ajo çfarë tërheq më tepër vizitorin në Gjirokastër janë shtëpite prej guri të cilat ngjajnë me kështjella të grumbulluara njëra mbi tjetrën.

Heroi Kombëtar i Shqipërisë, Gjergj Kastrioti , njihet si “mbrojtës i krishtrimit Europian. Busti dhe emtri I tij gjendet në shumë prej qyteteve të Europës. Ai organizoi një rrezistencë të suksesëshme për 25 vjet me rradhë duke i ndalur Otomanët të vazhdonin invazionin e tyre drejt perëndimit. Ai i theu tre here Otomanët gjatë rrethimeve të Krujës në 1450, 1475 dhe 1467.

Vetëm 11 ditësh dhe goja e foshnjes është e mbushur plot me dhëmbë, apo…

Kur bebet i marrin në dorë baballarët, ndodhin situata nga më të paptirutat dhe më komiket.

Kjo është e vërteta e videos që po “çmend” rrjetet sociale.

Ai ka filmuar djalin e tij me një nga filtrat e shumtë që ofrohen nga disa aplikacione. Rezultatet? Do qeshni me lot.

Në Kinë, uthulla përdoret në shumë gatime, ashtu siç gjen përdorim edhe ne vendin tonë.

Por një dyqan në veri të Kinës e ka ofruar uthullën në diçka më të pazakontë: në akullore.

Përbërësit e tjerë të akullores janë po aq të çuditshëm. Veç qumështit, dyqani i shton edhe shije bizelesh, elbi,si dhe uthullën e famshme.

Ky dyqan ndodhet në Taijuan, që njihet si vendi ku ka origjinën një lloj uthulle shumë e famshme në Kinë, e quajtur Lao Çen Su.

Dashi

Planetet ditën mund ta bëjnë ditën tuaj sot pothuajse të pamundur. Do karakterizoheni nga një ndjenjë e pajustifikueshme e ftohjes me partnerin tuaj. Kjo do ju shkaktojë shumë depression dhe mendime negative. Miqtë do t’ju habisin me praninë e tyre, programet dhe nismat e tyre.

Demi

Kalimi i Hënës në Bricjap ngre humorin dhe ju bën të keni një ditë të këndshme. Do jeni me fat sa i përket dashurisë, fëmijëve, dëfrimeve, miqësisë dhe gëzimit. Për beqarët, mjafton vetëm një pëlqim dhe do hidheni direkt në aksion. Entuziazmi dhe siguria do të jenë armët tuaja fituese!

Binjakët

Sot do keni lajme të rëndësishme sepse shenja juaj luan një rol të rëndësishëm në suksesin e nismave, në bashkëpunime dhe në fushën sentimentale. Vazhdoni të punoni derisa të arrini atë që keni planifikuar. Natyra juaj bujare do t’ju bëjë të ndiheni të plotësuar edhe në marrësdhënie me partnerin tuaj.

Gaforrja

Ditën e sotme do ndjeni këmbët e lodhra, me shumë mundësi nga reumatizma dhe hëna në Bricjap do shqetësojë harmoninë me njerëzit e afërt. Është e kotë të përpiqesh të gënjësh veten së nuk je e dashuruar, mund të lexohet në fytyrën tënde. Mbrëmje shumë e ëmbël për të gjithë ata që jetojnë një histori të fshehtë dashurie ose e duan dikë që për arsye të ndryshme është i paarritshëm.

Luani

Është koha për t’u marrë me fizikun dhe pamjen. Merreni veten më të mira dhe flini disa orë më shumë gjumë. Dilni për shëtitje në këmbë ose biçikletë. Në sferën private, ndryshoni qëndrimin tuaj ndaj partnerit: pavarësia e tepërt mund të merret si neglizhencë.

Virgjëresha

Do ju vijë një mundësi e jashtëzakonshme në dashuri dhe në miqësi. Hëna në fushën e pestë jus jell fat si për situatat familjare ashtu edhe për sferën private. Falë një atmosfere të bukur dhe humorit tuaj të qëndrueshem do kaloni një ditë shumë të bukur.

Peshorja

Hëna joharmonike dhe Mërkuri mund të ndërhyjnë bezdisshëm në programet e ditës. Mundohuni të mos e lodhni veten dhe mos u mërzisni më shumë seç duhet, nëse diçka nuk shkon ashtu siç e pret. Ruaj qetësinë dhe reago me filozofi! Drejtoni me kujdes, shmangni veshjen e një kostum të mirë spese ekziston rreziku për ta njollosur atë në mënyrë që mund të mos pastrohet kurrë.

Akrepi

Do jeni kuriozë, shkëlqyes dhe do të keni mundësi të ngjallni simpati kudo që të shkoni! Është momenti i angazhimeve intelektuale dhe interesave kulturore që rriten në mënyrë dramatike … Ata që ushtrojnë një sport do të ndiejnë dëshirën ta ushtrojnë atë në vende të ndryshme nga zakonisht, ku natyra është e pakontaminuar. Mundësi të shkëlqyera për beqarët.

Shigjetari

Ju doni të mësoni shumë dhe të kini shumë, por pa disa kompromisa të vogla nuk mund të arrini atë që doni, pra nuk mund të realizoni vetëm të gjitha projektet që lindin në kokën tuaj. Ju jeni si një mulli që bluan ditë-natë, falë Mërkurit në tranzit në shenjën e Dashi. Në dashuri marrëdhënia me partnerin është e shkëlqyeshme dhe erotizmi do mbizotërojë.

Bricjapi

Hëna dhe Urani në një pozicion të mrekullueshëm flasin për risi dhe rilindje. Udhëtimi për të cilin shpesh flasim nuk është vetëm një fjalim turistik, por mbi të gjitha një zhvendosje e çështjeve të rëndësishme edhe në sektorin privat. Bëhuni gati për të jetuar një lumturi të re në dashuri. Përveç vozitjes me kujdes, dëgjoni me kujdes fëmijët dhe miqtë.

Ujori

Hëna sot ju injoron, ndryshe nga Dielli, Mërkuri, Venera dhe Marsi. Do të jetë emocionuese të njohësh aspektet e partnerit që janë akoma të panjohura ose pak të njohura për ju, ose të shpikni një gjuhë të veçantë, një leksik alternativ që lejon vetëm jutë dy të komunikoni. Do ndiheni shumë krenarë për fëmijët tuaj: të zgjuar, të pavarur dhe madje edhe të pashëm. A jeni artistë? Do të bëni marrëveshje të shkëlqyera!

Peshqit

Do keni plot lajme të mira. Duhet të siguroheni se po shkoni drejt realizimit të disa projekteve që janë të rëndësishme dhe jo koti. Sot do ndjeni aromën e pranverës dhe, në zemrën tuaj, një ndjenjë të mrekullueshme paqeje dhe dashurie. Ju jeni të lumtur për atë që shihni rreth jush.

Përveç dashurisë, të pakta janë ato koncepte që i bëjnë shkencëtarët, të cilët studiojnë kafshët, të jenë më skeptikë, një term ky i përcaktuar si vazhdimisht i ndryshueshëm dhe, padyshim, së tepërmi i modeluar nga përvoja njerëzore.

Por, një libër i ri, i botuar në SHBA, pohon se për qentë dashuria është një fjalë jo vetëm e domosdoshme, por edhe jetësore për sa i përket lidhjes që na bashkon me ta prej mijëvjeçarësh, një nga marrëdhëniet mes interspecieve më të afërta dhe më të rëndësishme të vëzhguara më parë.

Qeni është dashuri

“Fillova të dyshoja ndaj skepticizmit tim”, thotë autori Clive Wynne, një anglez 59-vjeçar që drejton laboratorin e shkencave kanine të Universitetit të Arizonës.

Këto shkenca po njohin një rilindje prej dy dekadash. Në librin «Gjeniu i qenve», Brian Hare gjithashtu mbështet teorinë se qentë janë të pajisur me një inteligjencë të lindur dhe të jashtëzakonshme.

Pëllumbat njohin objekte të shfaqura në dy dimensione, delfinët kuptojnë rregullat gramatikore, bletët kërcejnë për t’u thënë ”shoqeve” të tyre se ku gjendet ushqimi.

Ndërsa qentë janë të paaftë për gjëra të tilla.

Pas shumë vitesh kërkimi multidisiplinar, Clive Wynne propozon të ndryshojë model.

”Hipershoqërueshmëria dhe një instinkt shoqëror ekstrem i bën ata ndryshe dhe jo inteligjenca”, thotë Wynne.

Një gjen shumë i veçantë

Sipas zbulimeve më të fundit, hormoni përgjegjës i besimit dhe i empatisë te njerëzit, oksitocina, gjithashtu ndikon në marrëdhëniet mes qenit dhe të zotit.

”Kur njerëzit dhe qentë shihen në sy, norma e oksitocinës pëson një rritje të beftë”, sipas studimeve të kryera nga Takefumi Kikusui në universitetin ”Azabu” në Japoni. Pikërisht si ajo që është vëzhguar mes nënës dhe foshnjës.

Kërkimi shkencor mbi gjenetikën hapi një pistë të re, nga e cila u frymëzua Clive Wynne.

Në vitin 2009, në Universitetin e Kalifornisë në Los Anxheles, specialistja e gjenetikës, Bridgett von Holdt zbuloi se qentë kishin një mutacion të gjenit përgjegjës tek njeriu me sindromë Williams.

Kjo sindromë përkthehet me një vonesë mendore dhe një hipershoqërueshmëri.

“Qentë, si të gjithë njerëzit që vuajnë nga sindroma Williams, kanë një dëshirë të madhe për të krijuar lidhje afërsie, për të pasur marrëdhënie personale të ngrohta, të marrin dhe të japin dashuri”, shkruan Clive Wynne.

Kjo pistë ka qenë pohuar nga përvoja të shumta sjelljeje, që çdokush mund t’i riprodhojë në shtëpi me disa karamele dhe para’.

Një prej tyre, një studiues hapi derën e shtëpisë me ndihmën e një litari. Qeni atëherë vuri re, jashtë në distanca të barabarta nga dera, të zotin e tij dhe një tas për ushqimin.

Vëzhgimet vunë në dukje se truri i qenve stimulohej më tepër nga lëvdatat, sesa nga ushqimi.

Por kjo prirje e lindur për dashuri duhet të inkurajohet dhe zhvillohet që më herët. Dhe gjithçka dëshmon se kjo histori dashurie nuk është unike për njerëzit. Kështu, një fermer ka rritur këlyshë nga një koloni pinguinësh në një ishull të vogël australian me qëllim për të mbrojtur zogjtë nga dhelprat.

Gjithçka që keni nevojë është dashuria

Cilve Wynne është i bindur se gjenetika mund të zbulojë sesi të parët tanë kanë zbutur qenin para 14 000 vitesh.

Një teori sugjeron se paraardhësit e qenve mblidheshin në vendet ku njerëzit hidhnin jashtëqitjet e tyre, dhe menjëherë, ata filluan të zbuteshin, deri në çastin kur filluan të shoqëronin njerëzit në ekspeditat e gjahut.

Kjo hipotezë, mbështetur nga autori, sigurisht është më pak romantike se sa imazhi i gjahtarëve që kapin dhe zbutin këlyshët e ujqërve, edhe pse cilësohet si fenomen “plotësisht i pavërtetueshëm” duke pasur parasysh egërsinë e tyre ndaj njerëzve.

Fatmirësisht, ecuritë e fundit teknologjike mundësojnë përcaktimin e fijeve gjithnjë e më të hershme të ADN-së. Ndoshta do ta zbulojmë momentin që gjeni që kontrollon sindromën e Williams ndryshoi tek qentë.

”Mutacioni ka ndodhur para 8 000 apo 10 000 vitesh”, shton më tej Clive Wynne, në mbarim të Epokës së fundit të Akullnajave, kur qentë dhe njerëzit shkonin bashkë për gjah.

Megjithatë, mësimi që nxjerrim janë se metodat e ashpra të zbutjes shkojnë përtej natyrës së qenve.

“Qeni juaj pret që ju t’i tregoni rrugën. Në vend që t’i mbysni me qafore, inkurajoni pozitivisht dhe tregohuni dashamirës”, këshillon ai.

“Qentë na japin shumë dhe nuk kërkojnë gjë në këmbim”, thekson ai.

“Nuk ia vlen të blesh gjithë këto lodra, bonbone apo ku di unë se çfarë tjetër. Ata kanë nevojë për shoqërinë tonë dhe të jenë pranë nesh”, shton Clive Wynne./ atsh