Art-Kulture

“Edhe në Itali ka patur konflikte që mund të jenë të përditshme në aspektin e administrimit kolektiv të një pallati që mund të jetë pjesë e një qendre historike, por në fund e gjithë çështja shkon duke parë cila është e mira më e madhe publike”, tha sot ministrja e Kulturës, Elva Margariti duke komentuar debatin për Teatrin Kombëtar.

Në lidhje me dijeninë për shembjen, Margariti tha se “nuk futem në teknikalitetet e operacionit për sa nuk kam rol në atë operacion. Ashtu si bashkia nuk ka dijeni kur unë mbledh një Këshill Kombëtar në të cilin bashkia nuk merr pjesë, edhe unë nuk futem në teknikalitetet e bashkisë”, u shpreh ajo.

“Varësia e Ministrisë së Kulturës e truallit dhe e hapësirës ka përfunduar, jo në letra por realisht praktikisht shumë kohë më parë kur këto hapësira u transferuan tek ArTurbina. Dhe verën e vitit që shkoi me zhvendosjen e teatrit eksperimental tek ArTurbina, për mua aty ndërpriteshin të gjitha marrëdhëniet me atë godinë”, tha Margariti.

Duke iu kthyer përvojës së saj nga studimet në Itali, Margariti tha sa edhe në Itali ka patur konflikte të tilla. Por, tha ajo, flasim për godina që kanë një vlerë me identitetin kulturor që lidhen me periudha shumë të vjetra dhe të cilat kanë ndërtuar në rrënjë identitetin e atij vendi. “Konfliktet vazhdojnë, atje mund të jenë të përditshme në aspektin e administrimit kolektiv të një pallati që mund të jetë pjesë e një qendre historike, por në fund e gjithë çështja shkon duke parë cila është e mira më e madhe publike. Unë nga ana teknike si arkitekte, kam një qasje drejt restaurimit. Restaurimi të cilin e kemi mësuar në shkollën fiorentine se është totalisht konservativ dhe ky restaurim lidhet me çdo element që duhet të lidhet me gjenezën e tij, kështu që fillojmë dhe e ndajmë. Do të krijonte një debat të gjatë teknik çfarë do të thotë restaurim i asaj godine. Nuk është njësoj si restaurimi i Bylisit, Butrintit apo Amfiteatrit të Durrësit”, u shpreh ajo.

Në lidhje me apelin e “Europa Nostra” për teatrin, Margariti tha se “Europa Nostra” si shumë organizat të tjera mund të shprehë të gjithë pikëvështrimet e veta teknike përsa i përket restaurimit. “Nëse Europa Nostra shikon një vlerë, do hante debat të gjerë që këtë vlerë si mund ta kodifikonim në një vizion të një qyteti të ardhshëm. Nuk kam pasur asnjë lloj kontakti me ta, është përcjellë e gjitha nga mediet dhe shumë nga pikëvështrimet e tyre mund të jenë përcjellë jo korrekt”, tha Margariti./atsh

Kryeministri Edi Rama deklaroi sot se “Tirana dhe Shqipëria do të fitojnë një teatër të ri kombëtar, por edhe një tjetër objekt që siç ka ndodhur edhe me vepra të tjera, do të jetë ndërkombëtarisht i admiruar, i pëlqyer dhe patjetër një arsye për ta vizituar, një destinacion më shumë, për t’u njohur me kulturën dhe historinë e sotme dhe të shkuar të këtij vendi”.

Në një intervistë televizive të dhënë në ambientet e transformuara rrënjësisht të Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit, Kryeministri Rama tha se “ky është teatri i ri i operas, në përfundim dhe më kujton kohën e shumë viteve më parë kur filloi debati i madh për një reformë tërësore të sistemit teatror në Shqipëri. Në atë kohë artistët e operas hynë në grevë urie e kërkuan të mos prekej”.

“Kur u bëra ministër kulture, erdha nga Franca. I kërkova ndihmë Ministrisë së Kulturës franceze për të sjellë një mision shqyrtimi të situatës së Teatrit Kombëtar me synimin për të restuaruar tërësisht. Ai mision erdhi i kryesuar nga një prej inxhinierëve më të famshëm francezë , i cili pasi analizoi të gjithë situatën e Teatrit Kombëtar më tha se nuk asnjë shans ripërtëritje sepse faktikisht është një strukturë, e cila është tërësisht e amortizuar nga pikëpamja e kushteve, hapësirave, standardeve nuk është gjëkundi e gatshme te mbajë mbi vete një emër kaq të madh dhe një mision kaq të madh dhe kurrë nuk do të keni dot trupa të tjera që do të vijnë të luajnë nëse trupën tuaj do ta mbani dhe do ta detyroni të luajë këtu”-, tha Rama.

Qe atëherë, vijoi Rama, filloi dhe debati i madh, një debat që ka zgjatur 22 vjet, që është ndezur e shuar në varësi të kohës e viteve, pasi unë e humba betejën me qeverinë ku bëja pjesë, u largova nga qeveria sepse askush nuk e imagjinonte një ndërhyrje që do të kishte shpëtuar një gjeneratë të tërë.

Kreu i qeverisë theksoi se “qeveria e mëpasme, qeveria e atyre që sot janë bërë xhinde për të mbrojtur të pambrojturën faktikisht nxori një financim për ta ndërtuar teatrin e ri kombëtar tek Piramida. Një shumë të konsiderueshmë në një strukturë e pamundur për të ndërtuar një teatër, aq më tepër nëj teatër kombëtar, sepse pot ë shikosh këtë skenë këtu (Teatri Kombëtar i Operës dhe Baletit) dhe boll të shikosh se çfarë hapësira dhe sofistikimi teknologjik ka kjo skenë, e njëjtë do të jetë edhe ajo e Teatrit Kombëtar, për të kuptuar që piramida nuk është vendi i duhur”.

“Aty u bë një investim dhe kurrë nuk u luajt një pjesë teatri sepse në fund fare u pa që ishte e kotë të vazhdohej dhe projekti faktikisht nuk përfundoi kurrë,”, – tha Rama.

Kryeministri Rama deklaroi se “dua t’iu them të gjithëve se ne nuk jemi të prirur nga qëllimi për të prishur, por nga qëllimi për të ndërtuar. Pasi e rimorëm projektin dhe në mënyrë specifike kemi diskutuar edhe me arkitektin me famë botërore Bjarke Ingels dhe me studion e tij që është sot një nga studio më të kërkuara në botën e arkitekturës bashkëkohore, për të parë mundësinë e adoptimit apo të mimetizimit të godinës së re me elementë të së vjetrës. Me gjithë dëshirën e mirë përgjigja e tyre ishte e pamundur”.

“E vetmja mënyrë për ta ruajtur historinë e atij teatri është të arkivojmë dhe të ruajmë me fanatizëm vlerat që ai ka krijuar, ndërkohë që debati fatkeqësiht ra në hullinë e një lufte politike me akuza , shpifje e kështu me radhë”, u shpreh Rama.

“Ne menduam se do të ishte rruga e duhur se do të ndërtonim një partneritet publik-privat me një sipërmarrës që zotëronte dhe një pronë të tijën për të bashkuar pronat dhe krahas teatrit për t’i dhënë mundesi investitorit, që kishte natyrisht interesin e tij në këtë proces e gjitha u transformua në një fabul rrënqëthëse të mirëstrukturua kriminale etj, etj, E vërteta është se në fund u refuzua oferta se nuk perputhej me interesin tonë parësor e tërësor që ishte ndërtimi i një teatri me të gjitha standerdet dhe si pasojë e dialogut që është zhvilluar me një pjesë të madhe të komunitetit teatror në një projekt të mirëfilltë publkc për t’i dhënë Shqipërisë nje teatër kombëtar që se ka pasur kurrë në një projekt që do të financohet me fonde të garantuara nga institucionet shtetërore dhe bashkia e Tiranës si autoriteti zbatues do të kryejë të gjithë procesin e nevojshëm për të ndërtuar teatrin”, – nënvizoi Rama.

Mendoj, shtoi Rama, që në fund vepra përsëri do të flasë. “Kemi shumë shembuj, nuk dua t’i përsëris dhe nëse tek stadium i ri kombëtar, kishte një fragment të mbetur nga monumenti i kulturës, që ishte transformuar dhe kishte pësuar një metamorfozë dramatike dhe ajo pjesë sot është e integruar në starukturën e re në teatrin aktual kombëtar, nuk kishte asnjë copëz tjetër për të ruajtur përveçse zemrës së asaj hapësire që është historia”, – u shpreh Rama.

Kryeministri theksoi se “historia që do të muzealizohet dhe do të ruhet për të gjithë brezat që duan të dinë se ku është zanafilla e asaj hapësire dhe që në fund të ditës kur të mësojnë për të shkuarën, do të mësojnë për ata që e themeluan teatrin, për ta treguar gjithë këtë histori, nuk do të jenë mure tallashi, por do të jenë muret e ndërtuara nga një prej arkitektëve më të famshëm në botë dhe Tirana dhe Shqipëria do të fitojnë një teatër të ri kombëtar, por edhe një tjetër objekt që siç ka ndodhur edhe me vepra të tjera, do të jetë ndërkombëtarisht i admiruar, i pëlqyer dhe patjetër një arsye për të vizituar, një destinacion më shumë, për t’u njohur me kulturën dhe historinë e sotme dhe të shkuar të këtij vendi”./atsh

Kryeministri Edi Rama ka uruar sot mirëmëngjesi me pamje nga projekt-ideja e Tetari të ri Kombëtar, konceptuar nga arkitekti i famshëm danez Bjarke Ingels.

“Duke ju uruar një javë të mbarë, dua gjithashtu t’ju siguroj se Teatri i ri Kombëtar do të ketë nesër pëlqimin e të gjithëve, qoftë të të shumtëve që kërkojnë sot dhe qoftë të të paktëve që sot nuk shohin më larg se dje”, shprehet Rama.

“Përvoja na mësoi se ashtu si me vepra të tjera publike, të përbaltuara e masakruara pa nisur akoma puna, nga të njëjtët ngatërrestarë profesionistë, edhe për këtë projekt të vonuar me dhjetra e dhjetra vite, do të flasë vetë vepra e përfunduar, e cila do t’i japë komunitetit teatror skenën dinjitoze kombëtare që nuk e pati kurrë; publikut shqiptar Teatrin Kombëtar që nuk u ndërtua kurrë; Tiranës e Shqipërisë së gjeneratave të tjera, një tjetër destinacion kulturor të përmasave europiane në çdo aspekt”, tha Rama./atsh