ARGJENTINË -Historia e futbollit është e mbushur me histori të ndryshme, por një rast i veçantë është ai i Carlos Libertario Linossi, i vetmi që ka drejtuar një ndeshje profesioniste duke hipur në kalë. Në Argjentinë ai konsiderohet një legjendë e vërtetë: si për karrierën e gjatë, ashtu edhe për episodin e veçantë gjatë të cilit ai u bë protagonist.
Është data 25 mars 1925 dhe luhej Velez Sarsfield dhe Atletico Peñarol. Kush fiton shkon në Kategorinë e Parë. Federata vendos t’ia caktojë ndeshjen Linosit, një nga arbitrat më me përvojë në kampionat. Në një kohë kur mjetet e transportit nuk ishin ende të përhapura dhe pakkush mund të përballonte një makinë, arbitri i ndeshjes arrin në stadium me kalin e tij.
Pasi arrin, Linossi lidh mikun e tij besnik jashtë stadium dhe përgatitet për ndeshjen. Takimi zhvillohet pa probleme deri në minutën e 75-të, me rezultatin 1-1. Por në 15 minutat e fundit çdo gjë prishet. Atletico Peñarol vazhdon të kryesojë me shifrat 2-1, Por goli ka shkaktuar reagimin e dhunshëm të tifozëve të Velez, të cilët pushtojnë fushën dhe tentojnë të sulmojnë lojtarët kundërshtarë.
Situata rrezikon të përshkallëzohet por Linossi kujton shokun e tij besnik që e pret jashtë stadiumit. Vrapon drejt tij dhe pasi e zgjidh kthehet në fushë. I patrembur dhe pa u shqetësuar për sigurinë personale, arbitri argjentinas niset kështu drejt tifozëve të Velezit, të cilët ndërkohë po vazhdonin të sulmonin lojtarët e Atletico Peñarol, të mbrojtur sa më shumë nga tifozët e paktë që ndodheshin në atë sfidë.
Duke treguar kurajo të madhe dhe duke përdorur kamxhikun në dorë kur duhet, Linossi arrin të nxjerrë jashtë fushës të gjithë tifozët e Velezit. Loja që vendos kampionatin mund të rifillojë në mënyrë të jashtëzakonshme dhe Linossi gjithmonë menaxhon minutat e munguara me kalin e tij.
Gjyqtari argjentinas zbret nga kali vetëm për situata të veçanta, si për shembull kur duhet të llogarisë një distancë duke numëruar hapat. Falë kalit të tij dhe një doze të mirë temperamenti, Linossi kishte mundur të rivendoste rendin publik dhe t’i jepte fund konfrontimit.
Edhe pse kanë kaluar mijëra vite, bëmat, fitoret dhe betejat e Aleksandrit të Madh vazhdojnë të bëjnë bujë dhe të tërheqin vëmendjen e shumë historianëve. Heroi Ballkanas u bë figura më madhështore dhe më stratege që ka njohur bota. Të gjithë kemi lexuar për bëmat e tij, por ajo që diskutohet sot ashpër në mbarë botën është origjina e tij.
Por të gjitha aludimet duket se do të marrin fund, pasi këtë javë studiuesja e shquar italiane Lucia Nadin ka zbuluar ‘testamentin’ e Aleksandrit të Madh në të cilin ai i drejtohet popullit të Shkodrës duke ju dhënë atyre një territor në administrim si dhe duke ju drejtuar me fjalën se ai është “pinjoll i farës së ilirëve”, raporton “Ina”.
Dokumenti është publikuar nga studiuesja italiane e cila ka bërë një hulumtim shkencor për Aleksandrin e Madh.
Ja çfarë shkruhej në letër:
Unë Aleksandri, bir i Filipit, mbretit të maqedonasve, mishërim i monarkisë, krijues i Perandorisë Greke, biri i Zeusit, bashkëbisedues i Brahamanëve dhe i Pemëve, i diellit dhe hënës, triumfues mbi mbretëritë e Persëve e të Medëve, Zoti i Botës prej ku lind dhe ku perëndon dielli, nga Veriu në Jug, pinjoll i farës së shquar të popujve Ilirikë të Dalmacisë dhe Liburnisë dhe të popujve të tjerë të së njëjtës gjuhë që popullojnë Danubin dhe zonën qendrore të Thrakës, u sjell dashurinë, paqen dhe përshëndetjet e mija dhe të të gjithë atyre që ndjekin sun.dimin e botës.
Duke qenë se ju gjithmonë me jeni treguar të besës dhe të fortë e të pathyeshëm në bet.ejat e bëra krah meje, u jap dhe u dorëzojë juve në zotërim të lirë gjithë hapësirën e Akuilonit e deri në skaj të Italisë së Jugut.
Dëshmitar të këtij akti janë Atleti, logotheti i im, dhe 11 princa të tjerë, të cilët unë po i emërojë si trashëgimtarë të mi dhe të të gjithë Botës, meqenëse po shuhem pa lënë pasardhës.
Testamenti është zbuluar dhe përkthyer nga studiuesja italiane Lucia Nadin, të cilin ajo e ka paraqitur në hulumtimin shkencor, “Statuti de Scutari, della prima meta del secolo XVI con le addizioni fino al 1469″.
(Balkanweb)
Nga Vilma Bello
15 Tetor – 77 vjet Vlorë e lirë!
Historia nuk do të ishte e njëjtë pa trimërinë e heroizmin e vajzave dhe djemve tanë, nga Vlora jonë, djepi i patriotizmit. Jetët e falura Atdheut e lirisë, sot e përjetësisht, do të na bëjnë krenarë për atë që Vlora historike shkroi gjatë Lu ftës së Dytë Botërore.
Krenaria për heronjtë tanë, për dëshmorët e martirët, është motivi më i vyer për të punuar çdo ditë, për Vlorën që duam, për Shqipërinë që Duam, drejt së ardhmes europiane. E ardhmja jonë ngrihet mbi vlerat historike të së shkuarës, të gja kut e jetëve të falura Shqipërisë, si vlerat shenjuese të identitetit tonë kombëtar. Nderim e respekt, përulësisht! Lavdi e përjetshme bijave e bijve dëshmorë të Vlorës!
Laguna ndodhet në brigjet e Gjirit të Vlorës dhe Detit Adriatik. Sipërfaqja ujore e kësaj lagune është 1.5 km2. Në periferi dhe nën ujërat e lagunës gjenden gërmadhat e qytetit të vjetër të Orikumit.
Kjo lagunë veç vlerave historike është e pasur dhe me specie të ndryshme të florës e faunës. Laguna e Orikumit është në një zonë përherë e lidhur me detin nëpërmjet një kanali. Gjiri është shumë i përshtatshëm për zogjtë migrues.
Rezerva e madhe e peshkut rrit mundësinë për Karabullakët, Çafkat e mëdha të bardha dhe Çafkat gri. Peshkimi dhe rritja e peshkut në lagunë nuk janë shumë të shf rytëzueshme.
Kryesisht peshkohen Ngjalat, Venerupis pullastra dhe Koca.
Poshtë shtratit të ngjelmët të lagunës, ndodhet mi steri i pa zbuluar i një qytetërimi të hershëm, Oriku.
Një nga qendrat më të mëdha në këtë zonë ka qenë dhe është Orikumi, që shtrihet në bregun jugperëndimor të Gjirit me të njëjtin emër, në këmbët e gadishullit të Karaburunit. Qendra arkeologjike ndodhet në një kodër të ulët shkëmbore gëlqerore në fundin e një skele druri që e ndanë nga laguna e vogël nga gjiri (Pasha-Liman).
Orikumi ka qenë qytet antik i disa periudhave, që nga ato greke, romake dhe deri në mesjetën e hershme.
Sot ai është kthyer në një qytet modern, që merr më shumë rëndësi dhe gjallëri në vërshimin e turistësh të shumtë vendës dhe të huaj, që vijnë dhe e vizitojnë atë.
Orikumi ka akoma mundësi dhe resurse të tjera turistike të pashfrytëzuara.
Ende një pjesë e tij, mbase më intriguesja, nuk është zbuluar akoma apo mbahet peng nga repartet ushtarake në një vijë të gjatë bregdetare.
Orikumin nuk duhet ta marrësh të shkëputur nga e gjithë zona për rreth që fillon nga Lugina e Llogarasë deri në Pasha-Liman tek Gjiri i Bristanit duke u kufizuar me Gadishullin e Karaburunit, me luginën e Llogarasë dhe Dukatit fushë duke përfunduar me lagunën e Orikumit.
E vendosur midis Parkut Kombëtar Llogara dhe Rezervatit Natyror të Menaxhuar Karaburun kjo zonë shërben si një urë lidhëse midis dy ekosistemeve natyrore, dhe është pjesë e pandarë natyrale e tyre.
Edhe laguna zë pjesën e vetë në aktivitet turistike dhe mjedisore të kësaj zone të pasur me vepra arkeologjike që dëshmojnë historinë e saj. Misteri nuk është zbuluar akoma i gjithi, nuk dihet çfarë ka nën shtratin e Lagunës?!… / KultPlus.com
“Të zbulosh zonën e Orikumit, Dukatit, Tragjasit është si të rrugëtosh në gjurmët e historisë. Vlera të ralla, kala, qytete antike, monumente kulture që i gjen kudo, e që kanë shumë për të thënë, edhe pse nuk kanë pasur mjaftueshëm zë, për të treguar gjithçka ato fshehin”.
Rreth 20 kilometra nga qyteti i Vlorës, Tragjasi i ri qëndron në këmbët e Tragjasit të vjetër. I riu ngre krye me banesat e reja shumëkatëshe, ku jetojnë mëse 1300 banorë, ndërsa më tej mijëra sy të gurtë ku s’jeton askush derdhen në horizont. Tragjasi ka një histori shekullore që shtrihet, sipas studiuesve, që prej shekujve 4-7 para Krishtit. Disa herë është djegur që nga koha e Sulltan Bajazitit, është ma sakruar, por nuk është shuar. Këto gërmadha të mbetura mbajnë brenda shekuj histori, mbajnë peshën e rë ndë të moteve të shkuar. Banorët nisën të zbrisnin ngadalë, vit pas viti, shekull pas shekulli, nga ky fshat, shënjestër e su lmeve të shumta të okupatorëve, që nuk rreshtën edhe në L uftën e Dytë Botërore, kur Tragjasi u d ogj nga gjermanët. Sot këtu gurët flasin e tregojnë me rrudhat e gdhendura mbi trupin e tyre nga shekuj histori.
Sot pamja që ofron Tragjasi i vjetër është impresionuese; nga shtëpitë mund të kuptosh pozitën e lartë që kanë pasur banorët e tij, ndërsa “varri i çifutit”, siç e njohin banorët e që gjendet diku në një pjesë të fshatit, e bën edhe më mistike e mi sterioze historinë e këtushme. I sigurt është fakti se ky fshat mund të kthehet në një burim të jashtëzakonshëm turistik, një muze në natyrë, një natyrë muze, që flet me shtëpitë e çdo gur të tij.
Nuk do të duhej shumë investim, por do të duhej imagjinatë e dëshirë për t’i dhuruar turistëve një perlë të tillë identitare, një vend ku ke ç’të shohësh e mësosh, pas çdo kthine e çdo rrugice, sot të vetmuar.
“Një dorë e vogël, një ndihmë e vogël e një fuqie të madhe, do të bënte mrekullinë. Mendoj se do të ishte një nga vendet më të vizituara”, thotë Lame Troqe, banor i zonës.
Jo larg nga fshati i vjetër, e as nga ai i riu, ngrihet edhe kalaja e Gjon Boçarit. Ai mendohet se ka qenë një nga luftëtarët e Skënderbeut, që më pas u kthye në këtë vend për të ngritur këtë fortesë, që daton sipas disa studiuesve që në shekullin e 14. E megjithatë, në kala e kemi të pamundur të shkojmë, pasi e vetmja rrugë është e rrethuar brenda një prone private, ndaj çdo tentativë tjetër është e pamundur mes pemishteve, ferrave e gjelbërimit të hazdisur. Në Shqipëri ndodh edhe kështu, të detyrohesh të shohësh një vlerë të tillë veç nga larg, ose veç përmes fotografive.
19 kilometra na ndajnë nga një tjetër fshat historik, që emrin e mban që prej të paktën shekullit të tretë para Krishtit, Dukatit. Në krye të tij, në pjesën e vjetër, ngrihet shtëpia e një prej krerëve më të njohur të kryengritjeve antiosmane të viteve 1847, Dervish Ali Dukatit. Kulla, monument kulture, që më shumë i përngjan një kalaje të vogël, në masën më të madhe ka rënë mbi vete, e kjo sepse edhe fondet që janë kërkuar nga Zyra Rajonale e Monumenteve të Kulturës duket se kanë fjetur sirtarëve, e kurrë nuk janë miratuar.
“Ky objekt me të cilin duhet të mburret krahina, është krenari e krahinës, por ka mbetur kështu siç është. Ka nevojë për investime, rregullime, mirëmbajtje dhe për fonde”, tha Sokrat Gjikoka.
Në kullat mbrojtëse, ato të vrojtimit, odat dhe gjithë ambientet e tjera, vërehen dëmtimet e shumta të ndërtesës, që dikur në kohën e diktaturës ka qenë muze, ndërsa sot është kthyer në një rrënojë.
Jo larg ngrihet edhe shtëpia e një tjetër figure të madhe, Pilo Andon Gjikokës, luf tëtar i shumë be tejave, i internuar e masakruar nga osmanët tek italianët. Edhe këtu gjithçka është shka tërruar.
Në Dukat Fushë kalojmë edhe nga ujësjellësi i Ferrunit, i ndërtuar në vitin 1888 nga mjeshtrat vendas, e që sot duket i dënuar me shembje për shkak të d egradimit të tij. Diku më tej, edhe Kisha e Marmiroit, një tjetër monument kulture i shekullit të 12. Dikur në vitet 1970, Instituti i Monumenteve të Kulturës, nën kujdesin e profesor Aleksandër Meksit, e ngriti nga gërmadhat duke e kthyer thuajse në gjendjen fillestare, ndërsa sot fati po shkon drejt rikthimit të saj ashtu siç u zbulua, në shesh.
Laguna e Orikut të drejton për nga qyteti antik, pjesa më e madhe e të cilit gjendet brenda territorit të bazës së Pashalimanit. Oriku, që mendohet se është themeluar në shekullin e 6 para Krishtit shtrihet përreth kodrës së Paleokastrës.
Përtej zbulimeve, që këtu ende vazhdojnë, e për të cilat Zyra Rajonale e Vlorës dhe Instituti Arkeologjik kanë dhënë kontributin e tyre, pro blemi më i madh duket mungesa e një mbështetjeje të denjë, e mbi të gjitha fondet që do t’i jepnin më shumë hijeshi e mundësi gërmimesh të reja.
“Është ‘i mbyllur’, sepse në fakt është i hapur, por s’pret njeri. Pa vënë dorë nga institucionet përkatëse dhe vështirë për t’u parë, për të gjetur rrugët për të identifikuar monumentet një e nga një, siç i ka parku”, shprehet Eduard Demo, kryetar i shoqatës “Oriku”.
Vlera të mëdha, që shqiptarët nuk kanë ditur kurrë t’i nxjerrin e promovojnë mjaftueshëm.
Në Orik, mbi të gjitha duhet të bëhesh gati edhe për një betejë, vës htirë të përballueshme, me mushkonjat, duhet të jesh me fat të kalosh pa ndonjë virus nga pic kimet e shumta, që vijnë nga laguna ku shtrihet sot edhe një pjesë e mbytur e qytetit antik.
Do të duheshin ditë të tëra të rreshtoje monumentet e kësaj zone, e mbi të gjitha vlerat historike e kulturore që ajo ka, e ku gjithçka bie ndesh me harresën, indiferentizmin, mungesën e investimeve disavjeçare, që kanë qenë veç grimca e asgjë më shumë.
“Ky është një rrugëtim për të sjellë në vëmendje vlerat kulturore e historike të këtyre zonave, këto pasuri të ralla, me shpresën se zëri i tyre do të dëgjohet për të shkundur harresën e apatinë”.
Pubikohet historia e panjohur e ruses Taisa Batkina (Pisha), me origjinë nga Tula e Rusisë, fëmija e tretë e një familje shumë të varfër fshatare, e cila mbeti jetim që në moshë fare të vogël, pasi i ati humbi jetën gjatë punës në një nga galeritë e qymyrgurit që ndodheshin në rrethinat e Tula-s, ku ai punonte si minator, (pak kohë pasi i kishte shpëtuar a rrestimit, i akuzuar për “mbështetje të armiqve të popullit”) dhe ajo u rrit me vështirësi të mëdha ekonomike, pasi qyteti i tyre vazhdonte të ishte nën bombardimin e forcave gjermane, që kishin arritur deri në afërsi të Kurskut. Diplomimi i Taisës në fakultetin e Kimisë, pranë Universitetit ‘Lomonosov’ të Moskës, ku ajo u njoh dhe u martua me studentin shqiptar, Gaqo Pisha, me origjinë nga qyteti i Korçës, i cili asokohe studionte në fakultetin e Filozofisë së Moskës dhe të dy së bashku në vitin 1957, u kthyen në Shqipëri, bashkë me djalin e vogël të porsalindur, Sasha, ku filluan jetën në qytetin e Tiranës, Taisa u emërua si pedagoge e Kimisë në Universitetin Shtetëror të Tiranës, ndërsa Gaqo, në katedrën e marksizëm-leninizmit, ku ata punuan deri në vitin 1976, kur Sigurimi i Shtetit me akuza të montuara, e a rrestoi Taisa Batkin, duke e akuzuar si “agjente të KGB-së sovjetike” dhe e d ënoi me dhjetë vite b urg politik, të cilat ajo i vuajti në “B urgun e grave” në Qytetin “Stalin”, nga ku u lirua në vitin 1986, ndërkohë që bashkëshorti, Gaqo Pisha, kishte ndëruar jetë në vitin 1983, nga një sëmundje e rëndë. Historia t ragjike e Taisa Batkina (Pisha), nëpër kampet dhe b urgjet çnjerëzore të regjimit komunist të Enver Hoxhës, ku ajo kaloi një dekadë të jetës së saj, së bashku me shumë bashkatdhetarë nga ish-Bashkimi Sovjetik, apo vende të tjera të Evropës Lindore, vjen nëpërmjet kujtimeve të saja, të botuara në një libër me titull “Shpresuam dhe mbijetuam”, kujtime të cilat, i biri i saj, Aleksandër Pisha, ia ka ofruar me dashamirësi për botim, në Memorie.al.
Publikohet historia e panjohur e Tom Mërnaçaj me origjinë nga Selca e Vermoshit dhe i lindur në Tuz të Malit të Zi, ku familja e babait të tij, Gjek Mërnaçaj, ishte vendosur që në vitin 1948, pasi ishin arratisur nga Shqipëria për t’i shpëtuar përndjekjeve të regjimit komunist të Enver Hoxhës, i cili e kishte shpallur familjen e tyre si ‘familje reaksionare’. Dëshmia e rrallë e 68-vjeçarit Tom Mërnaçaj, duke filluar me historinë e familjes së tij antikomuniste, rrethanat e njohjes me Avdul Banushin në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ftesën e tij dhe arsyen përse ai pranoi të vinte me mision sekret në Shqipërinë komuniste të Enver Hoxhës, detyrat konkrete që do kryenin, itinerarin e udhëtimeve të tij me Banushin në shtete të ndryshme të Europës, incidentin me policinë kufitare në Portin e Dubrovnikut, ku atyre i’u sekuestruan materialin propagandistik të organizatës ‘Fronti i Rezistencës Antistaliniste Shqiptare’, udhëtimin për në Greqi dhe qëndrimin e tyre në Igumenicë e Janinë, në vilat luksoze të Nikolla Plasotit dhe Lufter Guvelit, ku Banushi pritej me nderime dhe ishte si njeriu i shtëpisë, dështimin e misionit të parë për të hyrë në Shqipëri, në 28 nëntorin e ’74-ës, kthimin për në SHBA-ve dhe incidentin në tren në Shkup, ku policia jugosllave i’u sekuestroi çantat me armatime, misionin e dytë sekret për të ardhur përsëri në Shqipëri, konfliktin fizik më Banushin, në afërsi të klonit pranë Hanit të Hotit, arrestimin nga rojet kufitare shqiptare dhe dërgimin e tyre në Shkodër e më pas në Tiranë, procesin hetimor, dënimin me burg dhe më pas largimin përsëri nga Shqipëria, e deri tek peripecitë e mëdha duke u endur në shtete të ndryshme të Europës, për të mbërritur përsëri në SHBA, pas asaj aventure të çmendur?!
“Pasi mua dhe Avdul Banushit, na kishte dështuar një tentativë për të hyrë ilegalisht në Shqipëri në nëntorin e vitit 1974, “shokët atje lart” të organizatës “Front i Rezistencës Antistaliniste Shqiptare”, vendosën që ne të shkonim përsëri në Shqipëri, në prillin e vitit 1975 dhe unë e pranova një gjë të tillë, duke menduar se ia kisha një borxh për t’ia shlyer atij. Pasi u nisëm me avion nga SHBA, mbërritëm në Greqi, ku dhe u furnizuam me armë nga zoti Lefter Guveli, që ishte mik i ngushtë i Avdul Banushit. Nga Igumenica ku banonte Lefter Guveli, shkuam në Athinë ku morëm trenin dhe vajtëm në Jugosllavi, nga ku më pas udhëtuam për në Podgoricë, atje banonte familja ime, babai, nëna dhe vëllai im. Në mbrëmjen e 6-7 prillit të vitit 1975, pasi fjetëm një natë në shtëpinë time, të nesërmen në mbrëmje vonë, kaluam Tuzin dhe jemi nisur për në drejtim të kufirit shqiptar, rreth dy-tre km. afër tij. Aty unë i thashë babait tim, Gjekës, që të kthehej në shtëpi, pasi pak a shumë unë e njihja vendin, me që aty ishim afër fshatit të dajave të mi, ku unë kisha kaluar fëmijërinë. Pasi u kthye babai, unë së bashku me Avdul Banushin, kemi kaluar kufirin dhe nën zhurmën e telave të tensionit të lartë, jemi ulur poshtë në drejtim të Hanit të Hotit. Pasi ecëm rreth dy-tre km., mbërritëm tek kloni. Kur pashë klonin, katër metra të lartë, harrova krenarinë për të cilën isha nisur dhe mua më hyri frika në palcë. Kuptohet se në atë kohë unë isha njëzet vjeç dhe përveç urrejtjes për komunizmin të trashëguar nga familja, unë nuk kisha asnjë arsye tjetër të futesha në Shqipëri. Aty i thashë Avdulit, që të ktheheshim siç ishim kthyer një vit më parë dhe ta mbanim sekret “hyrjen” dhe “daljen” tonë nga Shqipëria, sa të na kapnin rojet kufitare shqiptare dhe të na vrisnin. Në atë moment, Avdulit, u revoltua dhe më drejtoi grykën e pistoletës. Kur pashë grykën pistoletën të drejtuar nga unë, për një moment shtanga, por e mblodha veten dhe reagova duke…”!
foto galeri foto galeri foto galeri foto galeri foto galeri foto galeri foto galeri foto galeri foto galeri foto galeri 12345678910PreviousNext
Kështu e kujton në mes të tjerash atë ngjarje të largët dhe aventurën e çmendur të tij, 68-vjeçari Tom Mërnaçaj, me banim në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, i cili rrëfen historinë e familjes dhe aventurës së tij të vitit 1975, kur ai u nis bashkë me Avdul Banushin, nga SHBA-ja, për të kaluar kufirin dhe për të hyrë ilegalisht në Shqipëri, me mision sekret, pas detyrës dhe udhëzimeve të rastit, që kishin marrë në komitetin e organizatës “Fronti i Rezistencës Antistaliniste Shqiptare” në New York.
Kush është Tom Mërnaçi, cila është e kaluara e familjes së tij dhe përse babai e xhaxhai i tij, u arratisën nga Shqipëria në vitin 1948 dhe u vendosën në Tuz të Malit të Zi? Cilat ishin arsyet e ikjes së tij nga Jugosllavia për në SHBA dhe si u njoh ai me Avdul Banushin? Përse pranoi Toma që të bashkëpunonte me Avdulin dhe cila është historia e udhëtimeve që ata bënë nga SHBA-ja për në Greqi, Itali dhe Jugosllavi? Si është e vërteta e udhëtimit të tyre të fundit në prillin e vitit 1975, kur ata u nisën nga SHBA-ve për të hyrë ilegalisht me mision sekret në Shqipëri. Cili ishte itinerari që përshkuan ata gjatë atij udhëtimi, kush ishin njerëzit që takuan në Greqi dhe ku u furnizuan me armatimet që do t’iu duheshin me vete kur të hynin në Shqipëri? Cili është vlersimi i Tom Mërnaçajt për Avdul Banushin dhe përse ai vendosi që të prononcohej publikisht, duke dhënë versionet e tij në këtë intervistë, që Memorie.al po e publikon?
Zoti Mërnaçaj, lexuesi shqiptar ju njeh vetëm në saj të një përshkrimi që ju ka bërë Zoti Avdul Banushi, në intervistën e tij, të botuar këto ditë në Memorie.al, a mund të na thoni diçka më tepër për jetën tuaj?
Unë quhem Tom Mërnaçaj dhe kam lindur në vitin 1953 në Tuz të Malit të Zi. Familja ime është me origjinë nga Selca e Vermoshit të rrethit të Shkodrës.
Ju nuk keni lindur në Shqipëri ashtu siç thuhet në intervistën e zotit Avdul Banushi?
Jo, jo, unë kam lindur në Tuz të Malit të Zi?
Kur është vendosur familja juaj në Tuz të Malit të Zi?
Babai im, Gjek Mërnaçaj, së bashku me vëllanë e tij dhe njëkohësisht xhaxhanë tim, Kol Mërnaçajn, në vitin 1948 u arratisën nga Shqipëria në drejtim të Jugosllavisë.
Cilat ishin arsyet që i detyruan ata të arratiseshin nga Shqipëria?
Arsyeja kryesore e arratisjes së tyre, ishte përndjekja nga regjimi komunist i Enver Hoxhës, i cili familjen tonë e kishte shpallur familje reaksionare dhe e kishte luftuar, në mënyrën më të ashpër, si familje antikomuniste. Nisur nga ky fakt, babai me xhaxhanë, vendosën të arratiseshin nga Shqipëria, sepse po të vazhdonin të qëndronin akoma në vendlindje, atyre u rrezikohej jeta seriozisht.
Ku ka banuar familja juaj gjatë periudhës që keni jetuar në Jugosllavi?
Familja e babait tim dhe unë bashkë me ta, gjatë periudhës që kemi jetuar në Jugosllavi, kemi banuar në Tuz, Podgoricë dhe në Ulqin?
Gjatë asaj kohe me çfarë jeni marrë?
Gjatë periudhës që ne kemi banuar në Tuz, unë kam qenë në moshën e fëmijërisë dhe në atë kohë kam mësuar në mënyrë autodidakte të shkruaj dhe të lexoj në gjuhën shqipe. Më pas, munda të regjistrohesha në shkollën e mesme të Ndërtimit në Ulqin, të cilën e përfundova në vitin 1972.
Ju keni qenë i martuar që gjatë kohës që jetonit në Jugosllavi ashtu siç thotë zoti Avdul Banushi?
Pas mbarimit të shkollës së mesme, në tetorin e vitit 1972, unë jam martuar në Tuz me bashkëshorten time, që kam edhe sot. Në marsin e vitit 1973, së bashku me të, kemi ikur në Itali, ku na ka lindur dhe djali në Romë. Më pas, në dhjetorin e vitit 1973, ne kemi ardhur si refugjatë në SHBA.
Cilat ishin arsyet që u detyruan të iknit nga Jugosllavia?
Ashtu si shumë shqiptarë të tjerë të Jugosllavisë nga krahina e Trieshit, edhe ne emigruam për në drejtim të SHBA-ve për një jetë më të mirë.
A kishit lidhje me Kadri Hazbiun apo Sigurimin e Shtetit Shqiptar dhe a ju kanë ndihmuar ata për t’u larguar nga Jugosllavia për në Itali dhe SHBA-ve?
Në mënyrë absolute jo, sepse unë nuk kam jetuar asnjëherë në Shqipëri.
Kur dhe si u njohët me Avdul Banushin në SHBA dhe kush i’u prezantoi me të?
Në verën e vitit 1974, nëpërmjet disa shokëve të mi në SHBA-ve, jam njohur me zotin Avdul Banushi.
Si quhen ata shokë që të njohën me Avdul Banushin?
Mendoj se nuk kanë ndonjë rëndësi emrat e atyre shokëve të mi që më prezantuan me Avdul Banushin, pasi edhe po t’ua them, nuk përbën ndonjë gjë të re, sepse ata nuk janë njerëz publik.
Si ju a prezantuan ata Avdul Banushin dhe çfarë i’u thanë për të?
Që në takimin e pare, shokët e mi ma prezantuan Avdul Banushin, si një antikomunist të flaktë dhe luftëtar kundër regjimit të Enver Hoxhës. Në takimet e tjera, mësova dhe për bëmat e tij, si p.sh.: bombat që ai i kishte vënë në ambasadat shqiptare në Paris dhe në Romë.
Përveç atyre që u thanë shokët për Avdul Banushin, a mund të na thoni përshtypjet tuaja, si e keni njohur atë dhe ç’dini rreth personit të tij?
Zoti Avdul Banushi ishte një njeri shumë inteligjent, trim dhe dukej si patriot i flaktë. Për sa i përket të kaluarës së tij, asokohe unë nuk dija ndonjë gjë më shumë dhe nuk kisha informacione, pasi ai ishte shumë i rezervuar në hollësirat e jetës së tij.
Asgjë nuk dije për Banushin?
Unë dija që Avduli kishte bërë burg politik në Shqipëri dhe se ishte arratisur në Greqi, prej ku kishte ardhur në SHBA. Këto dija unë për Banushin, pastaj kur u njoha me të, mësova prej tij se ia kishte kushtuar jetën luftës kundër regjimit stalinist të Tiranës dhe ishte një nga personat, që kishin krijuar organizatën antikomuniste “Fronti i Rezistencës Antikomuniste. Sipas Avdul Banushit, Organizata “Fronti i Rezistencës” shtrihej jo vetëm në mesin e emigrantëve politikë shqiptarë në Botë, por edhe në Shqipëri. Ishte një gjë shumë e mahnitshme në atë kohë, kur dëgjonim ato që na thoshte Avduli, sepse lëvizja antikomuniste asokohe pothuaj ishte vyshkur fare dhe lajmet që vinin nga Shqipëria, ishin shumë të rralla. Zoti Banushi na fliste me hollësira për udhëtimet e tij sekrete në Shqipëri dhe unë me shokët e tjerë e dëgjonim me kureshtje e admirim dhe e besonim për ato që na thoshte./Memorie.al/
Ymer Radhima ne prag te shperberjes se perandorise turke, punoi e luftoi per nje Shqiperi te pavarur e perparimtare. Ai ishte mbeshtetes i Ismail Qemalit; nga qeveria e te cilit u ngarkua per organizimin e mbrojtjes se Llogorase prej pushtimit grek; gjat periudhes se shpalljes se pavaresise, Isa Bolutini ka banuar ne shtepine e tij ne Lagjen Muradie.
Ai u bashkua me luften e popullit te Vlores kunder Italise me 1920 dhe kunder intrigave per coptimin e Shqiperise si dhe kunder njerezve si Marka Gjoni, qe donte te luante rolin e agjentit jugosllav kunder pavaresise shqiptare. Ne keto vite ate e gjeje ne Vlore ne krye te kesaj lufte dhe si perkrahes i programit te Avni Rustemit, Ymeri ka dhene nje kontribut te shquar ne luften per clirim kombetar. Me 1921 ai ka qene ne krye te udheheqies se keshillit te Federates “Atdheu” ne Vlore, qe perbehej nga pese veta dhe qe kishte si kryetar patriotin Jani Minga; po kete vit ai ka qene kryetar i keshillit “Mbrojtja Kombetare”.
Se bashku me kryeredaktorin e Gazetes “Fjale e Lire” avokat Agjah Libohoven, Ymeri udhetoi me 17 Nentor 1921 me vaprin “LLOJD” Vlore-Shengjin e pastaj drejt Shkodres per t’u takuar me Avni Rustemin, ku prej nga te tre bashke udhetuan drejt Mirdites per t’u takuar e biseduar me Marka Gjonin si dhe per te protesuar ndaj veprimtarise se tij pro jugosllave ne dem te indipendences se Shqiperise. * Ymer Radhima merr pjese me nje grup bashkefshataresh ne festen qe u organizua ne Vlore me rastin e 1-vjetorit te Luftes se Vlores. Ne kete miting eshte perpiluar e derguar nje telegram Keshillit Kombetar te Qeverise ne Tirane, me anen e te cilit 47 kerkohej te beheshin zgjedhje te lira; te miratohej me ligj liria e votimit per te zgjedhur nje asamble kushtetuese, prej se ciles do te dilte qeveria. Ky telegram, qe nenshkruhet nga 80 burra ne emer te popullit te Vlores, u firmos edhe nga 5 (pese) burra nga Radhima qe ishin: Ymer Radhima, Xhafer Asllan Ramosaco, Avokat Mehmet Halil Lameborshi, Elmaz Ali Alikapo dhe Mulla Sali Xhafer Lameborshi. * * Ymer Radhima gjate gjithe jetes se tij ka qene nje figure e paster patriotike, ai ka qene vullkan patriotik dhe si i tille kujtohet me respekt nga gjithe radhimjotet. Ne kujtim te veprimtarise se tij, me 26 Nentor 1962 eshte dekoruar nga Kuvendi Popullor me medaljen “Per Veprimtari Patriotike”.
