Moti

Kjo duket të ketë qenë java e fundit me temperatura të nxehta në vend, ndërsa termometri ka nisur të bjerë duke nisur nga dita e sotme dhe kështu do të vijojë edhe në ditët në vazhdim.

Mësohet se temperaturat maksimale nuk do të kalojnë 34 gradë celsius për zonat qendrore të vendit, kurse termometri do të shënojë përgjithësisht jo më shumë se 30 gradë celsius duke nisur nga dita e hënë dhe në vijim.

Madje, të hënën pasdite dhe të martën, vendi pritet të përballet me shira dhe rrufe, të cilat do të shtrihen kryesisht në Ultësirën Perëndimore, si edhe në zonat qendrore.

Shirat e dendur pritet të nisin gjatë orëve të mëngjesit të së martës dhe masat ajrore të lagështa do të lëvizin nga veri-perëndimi në drejtim të jug-lindjes në mënyrë graduale deri të martën pasdite, kur moti pritet të përmirësohet sërish

Teksa Evropa përballet me temperatura rekord, pothuajse gjysma e BE-së po lufton gjithashtu me thatësirën e rëndë. Evropa jugore dhe lindore po përgatiten për temperatura rekord teksa fillon një valë tjetër e të nxehtit.

Disa pjesë të Italisë mund të shohin temperatura maksimale prej 48 gradë Celsius në ditët në vijim, duke nxitur frikën për një rritje të vdekjeve të lidhura me nxehtësinë. Javën e kaluar, një punonjës i sinjalistikës rrugore u rrëzua dhe vdiq pranë Milanos, ndërsa temperaturat arritën në 40 ° C.
Edhe Greqia ka parë temperatura mbi 40°C, duke detyruar Akropolin në Athinë të mbyllet gjatë pjesës më të nxehtë të ditës për të mbrojtur vizitorët. Në juglindje të kryeqytetit, mijëra janë detyruar të evakuojnë qytetet turistike ndërsa zjarret janë ndezur.
Mijëra njerëz u evakuuan gjithashtu gjatë fundjavës në La Palma të Spanjës kur një zjarr përfshiu veriperëndimin e ishullit ndërsa temperaturat u rritën. Flakët kanë goditur të hënën edhe fshatrat malore në kantonin zvicerian të Valais.

Moti ekstrem është pjesërisht për shkak të anticiklonit Charon, i cili po shtyn drejt Evropës nga Afrika e Veriut. Kjo është ‘stuhia e dytë e nxehtësisë’ në një javë pasi sistemi i motit Cerberus goditi të hënën e kaluar.

Pse është kaq nxehtë në Evropë?

Temperaturat ekstreme kanë goditur Evropën këtë vit, pasi bota po përpëlitet nga moti El Nino dhe emetimet e gazeve serrë ngrohin klimën tonë.

Por nivelet e fundit janë përkeqësuar nga një anticiklon i quajtur ‘Cerberus’. Kjo zonë me presion të lartë filloi në Sahara përpara se të lëvizte nëpër Afrikën veriore dhe në Mesdhe.

Vala e të nxehtit u emërua nga Shoqëria Meteorologjike Italiane pas qenit me sy të zjarrtë dhe me tre koka që ruan portat e botës së krimit në mitologjinë greke.

Të dielën (16 korrik), një anticiklon i quajtur ‘Charon’, sipas tragetit të të vdekurve të mitologjisë greke, filloi të lëvizte nëpër Evropë, duke intensifikuar më tej problemet e motit të kontinentit.

Sa e nxehtë do të jetë Evropa?

Ishujt Sardenja dhe Siçili mund të arrijnë temperatura deri në 48 gradë ditën në vijim duke arritur temperaturat më të nxehta të regjistruara ndonjëherë në Evropë”, sipas Agjencisë Evropiane të Hapësirës (ESA).

Në gusht 2021, Siçilia arriti 48.8°C – rekordi aktual.

Roma, Bolonja dhe Firence janë ndër 10 qytetet italiane aktualisht nën alarmin e kuq për të nxehtit ekstrem. Njerëzit janë këshilluar të shmangin rrezet e diellit direkte në këto vende midis orës 11:00 dhe 18:00.

Temperatura në kryeqytetin e Italisë arriti në 41.8°C të martën, duke thyer rekordin e mëparshëm prej 40.5°C të vendosur në verën e vitit 2007.

Shërbimi Meteorlogjik i Spanjës tha se termometrat mund të godasin potencialisht 45°C zonat juglindore të Gadishullit Iberik, të cilat janë gjithashtu nën alarm për nxehtësi ektreme . Temperatura e tokës në disa pjesë të vendit ka arritur më shumë se 60 gradë Celsius.

Në Greqi, në ditët në vijim parashikohet një valë të nxehti deri në 44 gradë Celsius në disa pjesë të vendit. Ambulancat janë në gatishmëri në Akropol për shkak të të fikëtve turistëve nga vapa.

Autoritetet kanë ndaluar hyrjen në rezervatet natyrore dhe pyjet për të zvogëluar rrezikun e zjarreve, ndërsa bashkitë kanë hapur zona me ajër të kondicionuar në ndërtesat publike për njerëzit që të strehohen nga nxehtësia.

Turqia, gjithashtu, pa temperaturat maksimale prej 44°C në ditët e fundit, ndërsa Qipro mund të rritet në 42°C dhe Mali i Zi në 40°C. Serbia mund të përballet me 38°C të martën e ardhshme, ndërsa Rumania mund të arrijë 39°C të shtunën. Pjesë të Kroacisë presin 34°C; javën e kaluar, zjarrfikësit u përpoqën të frenonin një zjarr në pyll pranë qytetit bregdetar të Shibenikut.

Sa do të zgjasë vala e të nxehtit Charon?

Vala ekstreme e të nxehtit e nxitur nga Charon parashikohet të godasë Mesdheun deri në fund të gushtit. Por ky nuk do të jetë fundi i motit ekstrem në Evropë.

Kontinenti regjistroi javën më të nxehtë ndonjëherë muajt e kaluar, pasi përjetoi qershorin dhe korrikun më të ngrohtë të regjistruar, sipas Organizatës Botërore Meteorologjike (ËMO).

Agjencia e OKB-së ka paralajmëruar se ekziston një probabilitet 90 për qind që El Niño të vazhdojë deri në fund të vitit me një forcë mesatare ose më të lartë.

Fenomeni global i motit ndodh kur ujërat në Oqeanin Paqësor bëhen shumë më të ngrohta se zakonisht. Mund ta shtyjë botën të kalojë një rekord të ri të temperaturës mesatare, duke i bërë valët e të nxehtit dhe stuhitë më të forta.

Një raport i kohëve të fundit nga Greenpeace mbi ndikimin e ndryshimeve klimatike në motin e Spanjës theksoi nevojën urgjente për të reduktuar emetimet e gazeve serrë që ngrohin planetin. Rritja e burimeve të rinovueshme të energjisë dhe reduktimi i varësisë sonë në lëndët djegëse fosile është jetike për këtë qëllim.

“Të gjithë gabojnë, por…”/ ‘Përplasjet’ me Luizin e Kiarën, Ronaldo zbulon kushtin që ka për t’u pajtuar me ish-banorët e BBV
Rritet numri i zjarreve në vend, IGJEUM del me paralajmërimin e fortë, ja cilat janë qarqet më të rrezikuara
Forcimi i Lekut në kursin e këmbimit valutor, Banka e Shqipërisë rrit zyrtarisht shumën e planifikuar të blerjeve të valutës me 60-80 mln euro
Pothuajse gjysma e Evropës po përballet me thatësirë të madhe

Thatësira po përfshin gjithashtu në të gjithë Evropën, me 42 për qind të tokës së BE-së nën paralajmërimin e qelibartë sipas Observatorit Evropian të Thatësirës (EDO). Kjo do të thotë se toka është tharë për shkak të mungesës së reshjeve.

Kjo rrit rrezikun e zjarreve – veçanërisht në Spanjë dhe Portugali – dhe dështimin e të korrave. Një tjetër katër për qind e tokës në BE është nën alarmin e kuq për thatësirë, që do të thotë se të korrat tashmë po vuajnë.

Megjithëse pjesë të Evropës Jugore kanë filluar të rimëkëmben falë reshjeve të fundit, një thatësirë e re po krijohet në Evropën Veriore. Rreth Detit Baltik, Gjermanisë, Irlandës, Britanisë së Madhe dhe Skandinavisë, një mungesë e madhe e shiut mund të ndikojë në të korrat këtë verë.

Si të qëndroni të sigurt gjatë valëve të të nxehtit në Evropë

Valët e të nxehtit të verës së kaluar kontribuan në 61,000 vdekje në Evropë, sipas një studimi të fundit .

Të moshuarit, gratë dhe ata që jetojnë në vendet e Mesdheut u prekën më keq.

Ndërsa kjo verë fillon të thyejë rekordet e të nxehtit, njerëzit këshillohen të qëndrojnë të hidratuar dhe të shmangin kafeinën dhe alkoolin. Aktivitetet e forta gjithashtu duhet të shmangen gjatë kulmit të ditës.

Ju gjithashtu duhet të keni kujdes për shenjat e goditjes nga nxehtësia . Simptomat përfshijnë konfuzion për shkak të mungesës së rrjedhjes së gjakut në tru; lëkurë e skuqur, e thatë; mungesa e djersës; dhe, në rastet më ekstreme, dështimi i organeve dhe konvulsione.

Teksa është gjysma e stinës së verës, nxehtësia rekorde dhe moti ekstrem gjatë këtij viti janë të paprecedentë, por jo befasues, thanë shkencëtarët.

Bota është përballur me nxehtësi dhe vërshime vdekjeprurëse dhe me zjarre të egra. Por, ende nuk ka sinjale se situata është duke u përmirësuar.

Qendrat për parashikimin e motit në Evropë dhe Amerikë kanë paralajmëruar se muajt gusht dhe shtator do të jenë më të nxehtë se zakonisht.
“Ne po shohim në mbarë botën ndryshime të paprecedentë”, tha shkencëtari për klimën në Agjencinë kombëtare amerikane të Aeronautikës dhe Hapësirës (NASA), Gavin Schmidt.

“Valët e të nxehtit që po shohim në Shtetet e Bashkuara, në Evropë, në Kinë, po thyejnë rekorde. Kjo nuk është befasi”, tha ai.

Shkencëtarja e klimës në Kolegjin Mbretëror të Londrës, Friederike Otto, tha se shpjegimi se pse po ndodhin valët e të nxehtit është “gjë e mërzitshme”, pasi sipas saj ato vazhdimisht ndodhin. Megjithatë, ajo tha se shpjegimi pse ndodhin valët e të nxehtit ka rëndësi, “sepse tregon sërish se sa kanë rol ndryshimet klimatike në atë që ne aktualisht po përjetojmë”.

“Këto ndikime do të vazhdojnë”, tha Schmidt. “Ne do të shohim këto ndikime gjatë këtij viti dhe gjatë vitit tjetër” me ngrohjen natyrale të Paqësorit nga El Ninjo, që do të shtojë ndikim dërrmues në ndryshimet klimatike që shkaktohen nga njeriu, kryesisht përmes djegies së qymyrit, naftës dhe gazit”.

Nxehtësi e madhe
Në nivel botëror, qershori i këtij viti ka qenë qershori më i nxehtë në histori dhe shkencëtarët kanë thënë se korriku ka qenë aq i nxehtë, saqë ende pa përfunduar muaji konstatuan që do të ishte muaji më i nxehtë në histori. Por, janë disa shtete që janë goditur nga nxehtësia dhe ka pasur viktima.

Feniks në Arizona të SHBA-së, ku në ditën e fundit të qershorit dhe çdo ditë të korrikut është shënuar temperaturë prej të paktën 43 gradë Celsius, shënoi rekord për valën më të gjatë të të nxehtit, përderisa temperaturat nuk zbritën nën 32 gradë gjatë natës.

Në El Paso të Teksasit, për 44 ditë me radhë temperaturat ishin 37 gradë Celsius. Shkollat u mbyllën në shtetin Nuevo Lion në veri të Meksikës një muaj para kohe, pasi temperaturat arritën në 45 gradë Celsius.

Mjami u përball me lagështi të ajrit dhe temperaturat prej mbi 38 gradë Celsius për 46 ditë me radhë.

Pekini, po ashtu, ka shënuar rekord të temperaturave. Në korrik, për 27 ditë kryeqyteti i Kinës ka regjistruar temperatura prej 35 gradë Celsiusësh, teksa në qershor për tre ditë ka shënuar temperatura prej 40 gradësh. Kina regjistroi temperaturën më të lartë në histori më 16 korrik në qytetin Sanbao, ku temperatura arriti në 52.2 gradë Celsius.

Temperatura rekorde janë shënuar në mbarë Evropën jugore. Në Sardenja të Italisë u regjistrua temperaturë prej 47 gradë Celsiusësh. Palermoja në Sicili theu rekordin e vitit 1791, duke shënuar rritje të temperaturave prej 2 gradë. Në Giteio të Greqisë u regjistrua temperaturë prej 46 gradë Celsiusësh.

Në mesin e korrikut, Spanja raportoi gati 1.000 vdekje si pasojë e temperaturave të larta. Shumica e viktimave ishin të moshuar.

Në Argjentinë, ku është stina e dimrit, në qershor u regjistruan temperatura prej 32 gradë Celsius për katër ditë me radhë. Ndërkaq në korrik, asnjë natë në Buenos Ajres nuk u shënuan temperatura nën 20 gradë.

Shumë shi
Mbi 10.000 persona janë evakuuar nga provinca Hunan në Kinën qendrore, pas shirave të rrëmbyeshëm që shkatërruan të paktën 70 shtëpi. Në Jaçang, shirat shkaktuan rrëshqitje të dheut, duke shkaktuar dëme materiale dhe duke vrarë të paktën një person.

Kuislendi i Australisë, vetëm në një ditë të korrikut, regjistroi 13 herë më shumë reshje shiu sesa regjistron normalisht.

Në Dehli të Indisë, mijëra persona u evakuuan për shkak të shirave që shkaktuan vërshime dhe rrëshqitje të dheut. Gjetkë në këtë shtet, të paktën 100 persona humbën jetën për shkak të vërshimeve.

Në SHBA, një stuhi e papritur shiu shkaktoi viktima në Vermont, Konektikat dhe Pensilvani.

Zjarret
Shirat e pakta në Greqi dhe Spanjë nxitën zjarret e egra, lufta ndaj të cilave u dëshmua se ishte shumë e vështirë. Në ishujt Kanarine, si pasojë e zjarreve u evakuuan 4.000 persona, dhe të tjerët vendosën maskat e fytyrës për shkak të tymit. Për shuarjen e këtyre zjarreve u angazhuan 400 zjarrfikës.

Temperaturat e nxehta dhe të thata shkaktuan mbi 160 zjarre të egra në Izrael në fillim të qershorit.

Në pjesët e Kanadasë, ku nuk ka popullsi të madhe, pati zjarre të mëdha. Në veri të Kebekut, zjarret shkaktuan tym të madh, duke bërë që ajri i këtij qyteti të ishte ndër më të ndoturit në botë.

Deri në fund të korrikut, mbi 600 vatra të zjarreve të egra ishin jashtë kontrollit në Kanada. Një sipërfaqe rekorde prej 123.000 kilometrash katrorë është djegur dhe zjarret ende nuk janë shuar.

Temperaturat e ujit
Temperaturat e ujit në Florida dhe në Parkun Kombëtar Evergllejds arritën 30 gradë Celsius. Në Gjirin Manate, u shënua temperaturë rekord prej mbi 37 gradë Celsius. Jozyrtarisht kjo konsiderohet temperatura më e lartë e regjistruar në sipërfaqen e ujit në botë.

Në Atlantikun e Veriut u regjistruan temperatura të larta që alarmuan shkencëtarët. Oqeanet e botës në tërësi gjatë qershorit regjistruan temperatura rekorde dhe në korrik këto rekorde u thyen. Në Arktik, shkrirja e akullnajave po ashtu shënoi rekord.

Temperaturat në oqeane duan kohë të gjatë që të rriten dhe të zbresin, tha profesori i meteorologjisë në Universitetin e Illinoisit Verior, Victor Gensini. Ai tha se situata deri në fund të verës nuk pritet të përmirësohet.

Parashikim i nxehtë
“Ne parashikojmë temperatura mbi normalen në tre muajt e ardhshëm”, tha meteorologu nga Qendra për Parashikimin e Motit në SHBA, Matt Rosencrans.

I vetmi lehtësim që ai parashikon, veçmas në Atlantik dhe në Gjirin e Meksikës, është nëse në këto zona kalon ndonjë uragan apo stuhi tropikale.

Piku i sezonit të uraganeve ende nuk ka nisur.

Pas analizimit të motit ekstrem që u shënua gjatë kësaj vere, shkencëtari për klimën nga Universiteti i Pensilvanisë, Michael Mann, parashtroi një pyetje: “Si ka mundësi që ende përdorim lëndë djegëse fosile pas gjithë kësaj që kemi parë?”./REL

I nxehti “ekstrem” ka prekur thuajse të gjithë Evropën, me Shqipërinë që s’mund të bënte përjashtim.

Të gjitha parashikimet dhe të dhënat e sinoptikanëve sugjerojnë temperatura deri në 43 gradë celsius, çka e bën edhe më të vështirë lëvizjen për qytetarët, sidomos për grupmoshat e riskuara.

Mjekja pranë ISHP, Gentiana Qirjako tha se qytetarët në përgjithësi, por të moshuarit e fëmijët në veçanti të shmangin lëvizjet e panevojshme në oraret e pikut dhe nëse duhet të dalin, të mbajnë me vete ujë dhe mjete mbrojtëse nga dielli.

Një masë për të parandaluar të nxehtin sipas mjekes është freskimi i ambienteve të shtëpisë dhe aplikimi i dushit disa herë në ditë.

Për të moshuarit mjekët sugjeruan që të mos vërshojnë në plazhe në temperatura të larta, pasi kontakti me ujin mund të bëhet shumë i rrezikshëm, e në disa raste mund të dërgojë deri në fatalitet.

As Shqipëria nuk i shpëton të nxehtit ekstrem që ka prekur Europën dhe pritet të zgjasë deri në fund të korrikut të paktën.

Sinoptikani i Meteoalb Hakil Osmani ka bërë parashikimin e motit për ditët në vijim duke treguar se cilat do të jenë qytetet më të prekura.

Nga e hëna pritet një rritje e mëtejshme e temperaturave, edhe në vlerat minimale të tyre, duke bërë që i nxehti të ndihet që në mëngjes.

Nga ana tjetër kjo situatë me temperatura mbi 40 gradë pritet që të vijojë deri në fund të këtij muaji.

“Sot dhe nesër mbetemi me temperatura të larta. Gjatë kësaj fundjave qytetet me temperaturat më të larta do të jenë Elbasani, Berati dhe Fieri. Por temperatura të larta do të kenë dhe qytetet e tjera të Shqipërisë. Bregdeti parashikohet me temperatura 36-37 gradë celsius.

Nga e hëna deri të shtunën temperaturat do të jenë shumë të larta, vlera shumë pranë 42 gradë celsius, në ndonjë zonë të Elbasani dhe mbi 42. Kjo valë e të nxehtit do të vijojë deri në fund të muajit dhe do të sjellë temperatura të larta dhe shumë të larta. Rritje e ndjeshme edhe e temperaturave të mëngjesit”, tha sinoptikani Osmani.