Kulinari

Portokalli është agrumja më e preferuar e miliona njerëzve në botë.

Një kombinim perfekt mes të ëmblës dhe athtësisë, portokalli është plot shije dhe mbi të gjitha plot vlera.

Ekspertët thonë se portokalli duhet ngrënë çdo ditë sepse prej tij organizmi merr 7 përfitime të menjëhershme.

Sy të shëndetshëm dhe shikim të mprehtë

Portokalli përmban shumë vitaminë  C ose përafërsisht 116 përqind të vlerës së rekomanduar ditore.

Vitamina C është e dobishme për shëndetin e syve dhe ul rrezikun e perdes së syve, përmirëson qarkullimin e gjakut dhe ngadalëson progresin e sëmundjeve të syve si pasojë e moshës.

Portokalli përmban shumë betakaroten, që në organizëm kthehet në vitaminë A e cila na ndihmon të jemi ‘syshqiponjë’ edhe në errësirë.

Mungesa e vitaminës A është shkaktari numër një i problemeve me sytë.

Më pak rrezik nga ishemia

Këto agrume përmbajnë flavanonë që ulin rrezikun e ishemisë.

Përpos faktorëve të tjerë, femrat që konsumojnë shumë portokalle kanë 19% më pak gjasa të preken nga ishemia.

Për më tepër, vitamina C është parandaluese e hemoragjisë cerebrale.

Portokalli dhe oreksi

Portokalli është një burim shumë i mirë fibre. Një kokërr e vetme përmban 12 përqind të dozës së rekomanduar ditore.

Fibra rregullon lëvizjen e zorrëve, ul kolesterolin, mban nën kontroll sheqernat në gjak, ul rrezikun e sëmundjeve të zemrës, diabetit dhe sëmundjeve kardiovaskulare.

Fibra ngadalëson tretjen ndaj ju do të ndiheni më të ngopur dhe për shumë gjatë.

Portokalli kundër radikaleve të lira

Fibra dietike që gjendet tek portokalli ul rrezikun e radikaleve të lira që dëmtojnë qelizat, ndërsa i gjithë fruti është i dobishëm kundër qelizave të dëmshme tumorale të mushkërisë, stomakut, gojës, laringut dhe ezofagut.

Lëkurë më e shëndetshme

Një portokall në ditë e bën lëkurën tuaj më të shëndetshme.

Portokalli përmban vitaminë C që e ndihmon organizmin të sintetizojë kolagjenin, një proteinë e dobishme për një lëkurë të shëndetshme.

Portokallët përmbajnë edhe beta karoten që transformohet në vitaminë A që ndihmon në rritjen e qelizave të lëkurës.

Marrja e vitaminës C çdo ditë ka shumë përfitime në parandalimin e sëmundjeve kardiovaskulare, sepse ruan shëndetin e enëve të gjakut.

Trup i shëndetshëm

Vitamina C tek portokallet është e rëndësishme për rritjen dhe rikuperimin e indeve. Vitamina C shëron plagët dhe ruan shëndetin e kockave.

Ajo është e rëndësishme për prodhimin e kolagjenit që nevojitet në çdo qelizë të trupit.

Studimet kanë zbuluar se konsumi i të paktën 400 mg vitaminë C në ditë përmirëson funksionet e muskujve dhe largon dhimbjet.

Vera është pije alkoolike që prodhohet nga fermentimi i rrushit Vera është konsideruar si një prej pijeve më të shëndetshme.

Një gotë me verë të kuqe përmban sasi të lartë antioksidantësh. Vera ka ndikim pozitiv në zemër dhe në sistemin e qarkullimit të gjakut. Studimet kanë treguar se vera e kuqe e pasur me flavonoide është më e mira për shëndetin.

Flavonoidet janë të njohura për cilësitë e tyre antioksiduese dhe ndihmojnë trupin tu rezistojë viruseve apo qelizave kancerogjene.

Vera e kuqe përmban gjithashtu antioksidantë të tjerë që ndihmojnë trupin tu rezistojë tumoreve dhe sëmundjeve kardiovaskulare.

Megjithatë edhe pse vera përmban përbërës shumë të rëndësishëm për një shëndet të mirë, nuk duhet tepruar.

Këshilla për përdorimin e verës

– Një gotë verë në ditë është e shëndetshme për zemrën

– Vera nuk u këshillohet grave shtatzëna apo atyre që kanë fëmijë në gji

– Vera nuk u bën mirë fëmijëve në moshë të vogël

– Vera është e këshillueshme për personat që vuajnë nga anoreksia

Jeni në kërkim të një kure mjekësore që trajton dhe shëron shumë probleme shëndetësore? Shtogu, lëngu i të cilit konsiderohet si ari i lëngshëm.

Shtogu është një nga bimët më të lashta të kësaj toke. Emri shkencor i shtogut që përdoret gjërësisht për motive mjekësore është Sambucus nigra.

Recetat mjekësore me bazë shtogu janë zbuluar që në kohët e Egjiptit të lashtë, por shumë historianë kanë rënë në gjurmët e aftësive shëruese të shtogut që në kohën e Hipokratit, Babait të Mjekësisë.

Sipas Hipokratit, shtogu ishte një thesar i mirëfilltë falë aftësive për të shëruar një sërë problemesh mjekësore.

Të gjitha qytetërimet e lashta kanë pasur të drejtë për përdorimet e shtogut si një prej barishteve më të fuqishme kundër virozave.

Vlerat shëndetësore të shtogut përfshijnë: shërimin e të ftohtit, virozave, sinozitit, dhimbjeve nervore, inflamacionit, lodhjes kronike, alergjive dhe konstipacionit.

Nëse shtogu përdoret brenda 48 orëve të para të simptomave, atëherë ekstrakti i tij arrin të shkurtojë ndjeshëm kohëzgjatjen e gripit. Por nuk mbaron me kaq.

Nëse flasim për fuqinë e antioksidantëve që përmban shtogu, atëherë duhet të dini se kjo bimë përmban më shumë flavonoidë se boronicat, manat goxhi, boronicat e kuqe dhe manaferrat.

Po të lexoni deri në fund të këtij artikulli  do të kuptoni më shumë për vlerat fantastike të shtogut.

Lufton të ftohtin dhe gripin

Shtogu forcon sistemin imunitar në mënyrë natyrale. Kokrrat e tij përmbajnë substanca kimike të quajtura anthocianidinë të cilat kanë efekte stimuluese të sistemit imunitar.

Ekstrakti i shtogut është i sigurt në përdorim, efikas dhe një alternativë e lirë për të gjitha trajtimet e simptomave të gripit dhe të ftohtit.

Kundër infeksioneve në sinuse

Shtogu ka vlera të pakundërshtueshme kundër inflamacionit falë përmbajtjes së madhe të antioksidantëve.

Infeksionet e sinusit shkaktohen nga inflamacioni i mukozës së rrugëve të frymëmarrjes.

Kjo bimë që lufton virozat është premtuese si një kurë natyrale kundër këtyre infeksioneve.

Ul sheqernat në gjak

Lulja dhe kokrrat e shtogut janë përdorur tradicionalisht kundër diabetit.

Studimet kanë konfirmuar se ekstraktet e shtogut stimulojnë metabolizmin e glukozës dhe sekretimin e insulinës, duke ulur kështu nivelet e sheqerit në gjak.

Diuretik natyral

Shtogu promovon lëvizjet e zorrëve dhe urinimin. Studimet kanë treguar se shtogu ose varieteti Sambucus ka një rol natyral diuretik, që do të thotë se stimulon urinimin.

Mjekët rekomandojnë përdorimin e substancave diuretike kur organizmi ruan shumë lëngje. Një problem i tillë vërehet më shumë tek të rriturit dhe të moshuarit.

Mban lëkurën të shëndetshme

Shtogu ka arritur të bëhet pjesë e industrisë së kozmetikës për shumë arsye. Bioflavonoidët dhe antioksidantët së bashku me vitaminën A, e bëjnë atë të jashtëzakonshëm për shëndetin e lëkurës.

Studiuesit janë të mendimit që shumë prej përbërësve të shtogut ndihmojnë lëkurën të qëndrojë e shëndetshme.

Lehtëson alergjitë

Lulet e bimës së shtogut janë pjesë e kurave natyrale bimore kundër alergjive.

Duke qenë se alergjitë e stërmundojnë sistemin imunitar dhe shkaktojnë inflamacione të ndryshme, shtogu kundërpërgjigjet duke e forcuar sistemin imunitar dhe qetësuar inflamacionin, rrjedhimisht duke lehtësuar alergjitë.

Kur bëhet fjalë për të ftohtin, virozat dhe problemet e tjera me frymëmarrjen, duhet të përdorni shurupin e shtogut.

Në treg mund të gjeni marka cilësore të këtij shurupi, ose mund ta përgatisni vetë atë në kushtet e shtëpisë.

Ja receta e mëposhtme:

Shurup shtogu i bërë në shtëpi!

Përbërësit: 
• 3 gota e gjysmë me ujë të ftohtë
• 2 gota me kokrra të thata shtogu
• 1 lugë gjelle me xhenxhefil organik të freskët ose të thatë
• 1 lugë çaji me kanellë pluhur ose 1 shkop kanelle
• 1 filxhan me mjaltë cilësor

Udhëzimet:
1. Hidhni ujin në një tenxhere. Shtoni kanellën, kokrrat e shtogut dhe xhenxhefilin.
2. Lëreni lëngun të ziejë.
3. Ulni zjarrin dhe mbajeni tenxheren të mbuluar ndërsa lëngu zien për 40-45 minuta deri sa sasia e lëngut të përgjysmohet.
4. Hiqeni tenxheren nga zjarri dhe shtypini kokrrat.
5. Përdorni një napë të pastër ose kullesë dhe lëngun hidheni në një enë qelqi. Nëse përdorni napën, mos hezitoni ta shtrydhni atë që të përftoni lëngun e mbetur.
6. Shtoni mjaltë dhe përziejeni deri sa të jetë tretur.
7. Shurupin hidheni në një shishe ose enë qelqi të sterilizuar.

Çaji i shtogut është një tjetër alternativë e sugjeruar për përdorim. Ju mund të blini çaj me bustinë ose të blini kokrrat dhe lulet e thata duke e përgatitur çajin vetë.

Mjafton një lugë me kokrra ose lule të thata dhe një filxhan me ujë. Nëse nuk ju pëlqejnë çajrat e ngrohtë, atëherë përdorni lëngun e shtogut, që është i ëmbël dhe freskues.

Ujin shpesh e marrim për të mirëqenë dhe nuk e pijmë kurrë mjaftueshëm.

Sipas ekspertëve, njerëzit duhet të pijnë të paktën 8 gota ujë në ditë për të qenë të hidratuar, ndonëse organizmi i femrave dhe meshkujve kërkon maksimalisht 11 dhe 15 gota ujë në ditë respektivisht.

Pirja e rregullt e kësaj sasie uji kërkon durim dhe disiplinë, virtyte që jo të gjithë i zotërojnë.

Në mungesë të tyre, mund të mbështetemi tek këto ushqime të shëndetshme, të cilat jo vetëm hidratojnë, por edhe përmirësojnë energjinë, përqendrimin dhe shëndetin e përgjithshëm.

Kastraveci

Kastraveci është një ndër ushqimet më hidratuese në botë.

95 përqind e përmbajtjes së tij përbëhet nga uji dhe një pjesë e mirë e vitaminës K.

Selinoja

95 përqind e selinosë përbëhet nga uji dhe për fat të mirë është një ushqim me pak kalori.

Selinoja është një ushqim freskues dhe shumë hidratues.

Specat

Specat sidomos ato për mbushje janë të pasur me antioksidantë dhe vitaminë C.

Për më tepër, 92 përqind e tyre përbëhet nga uji.

Pjepri

Pjepri përbëhet nga 90 përqind ujë dhe është një nga ushqimet që hidratojnë më shumë.

Pjepri është i pasur me vitaminë A,C shumë nga vitaminat e kompleksit B.

Qitro

Qitro është një frut me shumë vlera të mira shëndetsore dhe ka aftësinë të shuajë oreksin.

Qitro përmban 90 përqind ujë, njësoj si pjepri.

Spinaqi

Spinaqi është një ushqim që i bën shumë mirë organizmit dhe hidratimi është një nga vlerat më të mira të tij.

Spinaqi përmban 91 përqind ujë ndaj është një nga barishtet më të shëndetshme që mund të konsumoni.

Domatja

Spinaqi i lartpërmendur kombinohet mjaft mirë me domaten.

Ajo është një nga ushqimet më hidratuese me një përmbajtje ujore prej 94 përqind.

Për më tepër, domatja përmban edhe sasi domethënëse të biotinës, vitaminave C dhe K.

Rrepkat

Rrepkat krokante dhe pak të athëta përmbajnë shumë ushqyes të rëndësishëm dhe 95 përqind e tyre përbëhet nga uji.

Shalqini

Shalqini është fruti ynë më i preferuar i verës.

91 përqind e strukturës së tij përbëhet nga uji.

Ky frut kaq i shijshëm dhe i lëngshëm përmban edhe doza të shëndetshme të vitaminës A, B6 dhe shumë antioksidantë.

Një dietë e pasur me domate dhe fruta sjell një numër përfitimesh shëndetësore, duke nisur nga ulja e rrezikut të kancerit të lëkurës e deri te forcimi i sistemit imunitar.

Sipas studimit të ri, këto ushqime mund të ripërtërijnë funksionin e mushkërive tek ish-duhanpirësit.

Çdo vit rreth 55 për qind e duhanpirësve përpiqen të lënë pirjen e duhanit. Ndërprerja e duhanit ndjeshëm redukton rrezikun e sëmundjeve të mushkërive, sëmundje kronike obstruktive të mushkërive (COPD).

Mushkëritë fillojnë për t’u shëruar menjëherë pas shuarjes së cigares së fundit, por procesi i plotë shërues është i ngadalshëm dhe merr vite. Përveç kësaj, ndërprerja e pirjes së duhanit nuk eliminon plotësisht rrezikun e sëmundjeve që lidhen me pirjen e duhanit.

Shkencëtarët nga Johns Hopkins në Baltimore treguan se një dietë e pasur me domate dhe fruta, sidomos mollë, zvogëlon rrezikun tek ish-duhanpirësit dhe ngadalëson dobësimin natyrore të funksionit të mushkërive. Kjo e fundit vlen edhe për njerëzit që kurrë nuk pinë duhan.

Rezultatet u publikuan në revistën European Respiratory Journal.

Murrizi është një nga ato bimët me përdorime të shumëfishta, që të gjithë duhet ta kenë në shtëpi.

Shqipëria, për fat të mirë është një burim i pasur i kësaj bime magjike e të egër.

Gjethet e freskëta, lulet dhe frutat e bimës së murrizit janë të konsumueshme, ndërkohë që vlerat shëndetësore të tyre e bëjnë murrizin të nevojshëm për të gjithë.

Në veri të Shqipërisë dhe në zonat malore të jugut të vendit, murrizi ka gjetur përdorim të gjerë në mjekësinë popullore, veçanërisht në kurat kundër sëmundjeve të zemrës.

Prej shekujsh murrizi është përdorur për të ekuilibruar tensionin e lartë dhe të ulët të gjakut.

Bima mban emrin botanik Crataegus që, sipas gojëdhënave greke, nënkupton forcë.

Disa varietete të murrizit përmbajnë shumë fara, ndërkohë që varieteti Crataegus zakonisht ka dy fara. Shqipëria i ka të dy varietetet e kësaj bime që i përket familjes botanike të trëndafilit.

Bimët kanë gjethe në formë rrethore me pesë nënpetale të gjelbra që struken pas pesë petaleve me ngjyrë të bardhë që shpalosen në qendër të bimës.

Larmia e këtyre luleve madhështore anëembanë Shqipërisë tregon ardhjen e pranverës ndërkohë që degët e mprehta janë përdorur në shumë rituale tradicionale të vendit tonë.

Në zonat e Pukës, Kukësit dhe bjeshkëve në veri të Shqipërisë, murrizi ose më saktë, gjethet, petalet, lulet dhe frutat janë përdorur kryesisht për të përmirësuar qarkullimin e gjakut.

Gjethet dhe lulet e murrizit çelin në Prill dhe Maj.

Murrizi si çdo bimë tjetër lulëzon edhe njëherë në fund të Korrikut, që përbën një mundësi të artë për të mbledhur gjethet (në sasi të vogla) plot vlera.

Frutat e murrizit piqen në Tetor-Nëntor

Përbërësit kryesorë

Tek murrizi gjenden flavonoidë (1-2%, përfshirë rutinën dhe kuercetinën); tanina (polifenolë 1-3%) saponinë; coumarinë; cianogenik, glikocide etj.

Shërben si:

Tonik për zemrën, ul tensionin e gjakut, zgjeron enët e gjakut dhe ka efekt qetësues.

Përdorimet farmaceutike

Bima e murrizit është përdorur gjithmonë për kura të shumta mjekësore. Vetitë e saj janë të panumërta dhe mund ta përfshini shumë thjesht në dietën tuaj.

Tradicionalisht kjo bimë është përdorur për të trajtuar artereosklerozën, hipertensionin dhe sëmundjet kardiake.

Të gjitha këto sëmundje kanë rrezik të lartë për shëndetin në shumë vende, veçanërisht në Shqipëri. Mjekësia dhe shkenca e kanë pranuar aftësinë e murrizit për të trajtuar dhe parandaluar një sërë sëmundjesh dhe simptomash kardiovaskulare.

Flavonoidët që gjenden tek murrizi zgjerojnë enët e gjakut dhe forcojnë kapilarët, duke përmirësuar ndjeshëm qarkullimin e gjakut.

Murrizi përmirëson ushqyerjen, energjinë dhe çlirimin e saj nga muskujt e zemrës, gjë që e bën bimën ideale për njerëzit që vuajnë nga tensioni i lartë i gjakut dhe aritmitë kardiake.

Gjethet dhe lulet e murrizit mund të përdoren në sallata gjatë stinës së verës. Gjithmonë zgjidhni gjethet e freskëta e të padëmtuara dhe përdorini ato me karrotën, xhenxhefilin dhe panxharin.

Gjethet e thara të murrizit përdoren edhe si çaj kundër tensionit të lartë të gjakut.

Ngrënia e frutave të murrizit stimulon performancën e një antioksidanti të fuqishëm të njohur si superoxide dismutase.

Kjo enzimë është e jashtëzakonshme në shkatërrimin e molekulave të radikaleve të lira.

Frutat mund t’i thani, prisni dhe t’i hani në mëngjes me drithërat tuaja të preferuara. Nëse i dëshironi të freskëta mund t’i ruani si pekmez, mund t’i bëni reçel ose marmalatë.

Në përgjithësi, murrizi përdoret lirisht, por ka të dhëna që bima mund të ndërveprojë negativisht me medikamentet kundër tensionit të ulët të gjakut.