Kulinari

Kungulleshkat janë ndër perimet më fantastike të pasura me vlera ushqyese, të cilat padyshim janë të shijshme në të gjitha mënyrat e gatimit.

Kjo perime është e pasur me antioksidantë, vitaminë A dhe C si dhe ka pak kalori. Kungulleshkat janë një zëvëndësues i mirë për ushqimet e pasura me kalori. Për më tepër, kombinimi i fibrës dhe ujit (95%) që gjenden tek kungujt e njomë mbajnë nën kontroll oreksin tuaj, ju ndihmojnë të digjni kalori dhe ju japin shumë energji.

Të njoma dhe të freskëta kungulleshkat janë një mrekulli për shijen e gjithashtu për shëndetin sidomos kur përgatiten në formën e supës.

Një recetë e vjetër, e përgatitur nga nënat dhe gjyshet shqiptare për një vakt të lehtë dreke apo edhe darke.

Supa me kungulleshka përgatitet krejt lehtë dhe është fantastike për t’u shoqëruar me sallata të freskëta të stinës, bukë të thekur, e sidomos me byrekë të ndryshëm shtëpie.

Më poshtë një recetë fantastike të përgatitur nga amvisat shqiptare mbi supën krem me kungulleshka, një mënyrë fantastike për të servirur për familjen një vakt të shijshëm e të shëndetshëm gjithashtu.

Përgatitja e Supës Krem me Kungulleshka

Përbërësit

(Përbërësit më poshtë janë për 4-5 persona)

4 kungulleshka

1 kokërr patate

1 karrotë

Lëng pule ose lëng perimesh

Vaj Ulliri    

Kripë

Piper

Dy thelpinj hudhra

Përgatitja

Si fillim kungulleshkat pastrohen me ujë të rrjedhshëm. U hiqet bishti dhe pjesa e kokës dhe priten në kubikë të vegjël.

Qerohet patatja dhe karrota dhe priten gjithashtu në kubikë të vegjël.

Në një tenxhere shtojmë vajin e ullirit.

Hedhim karrotat dhe patatet, i kavërdisim disa sekonda dhe më pas shtojmë edhe kungulleshkat, vijojmë i kavërdisim për pak dhe më pas shtojmë kripën dhe lëngun e pulës ose lëngun e perimeve.

Pasi kanë zjerë të gjitha bashkë i heqim nga zjarri, i kalojmë në mikser derisa masa të bëhet kremoze.

Kur shërbehet sipër i shtohen hudhra të shtypura, piper i zi dhe sipas preferencës supa krem mund të spërkatet edhe më një lugë kos sipër.

Hudhra është përdorur prej shekujsh kundër shumë sëmundjeve.

Ajo shërben si një antioksidant dhe një shtysë e rëndësishme për  sistemin imunitar.

Siç e dimë, hudhra prodhon një lëndë kimike të quajtur alicinë, e cila çlirohet në momentin që hudhra pritet ose grihet.

Alicina është ajo që mban të gjithë peshën e fuqisë së madhe pastruese të hudhrës.

Vaji i ullirit ka vlera të pakundërshtueshme shëndetsore.

Disa ekspertë thonë se ai përbën kurën ideale të jetëgjatësisë.

Studimet kanë treguar se konsumi i vajit të ullirit së brendshmi por edhe aplikimi në lëkurë ka vlera dhe përfitime të mëdha.

Kombinimi i këtyre dy përbërësve të rëndësishme është i famshëm për vlerat shëndetsore që përcjell.

Tretja e hudhrës në vaj ulliri i shumëfishon vlerat e të dy përbërësve.

Një pikë nga vaji i ullirit ku keni tretur hudhrën është shumë i mirë për shijen e ushqimit por edhe kundër infeksioneve, rritjes së flokëve dhe kundër zbokthit.

Një nga mënyrat e ndërthurjes së hudhrës në vaj ulliri është nëpërmjet uthullës, një tjetër përbërës i rëndësishëm dhe i pasur në vlera.

Më poshtë do të gjeni tre alternativa të përgatitjes së kësaj kure të rëndësishme që nuk duhet të mungojë në shtëpitë tuaja.

Metoda e parë – në një enë të mbyllur

Mënyra më e mirë për të kombinuar vajin e ullirit me hudhrën është që t’i bashkoni të dyja në një enë qelqi të mbyllur mirë.

Në këtë mënyrë do të përfitoni një lëng ideal për aplikime në lëkurë. Por nëse vajin në fjalë dëshironi ta konsumoni atëherë hudhrat e grira duhen tharë në diell për 3-4 ditë për të hequr çdo gjurmë lagështie.

Më pas hudhrat mund të shtohen tek vaji i ullirit duke u siguruar që enët dhe duart tuaja të jenë të thata.

Përbërësit:

Një filxhan me vaj ulliri

1-2 dy hudhra të qëruara dhe të grira

Udhëzimet

Pas qërimit, grijini hudhrat hollë dhe vendosini në një enë qelqi.

Hidhni sipër tyre vajin e ullirit dhe përziejini së bashku.

Mbylleni kapakun fort dhe kavanozin lëreni në dritare ose parmak për 3-4 ditë.

Gjatë këtij harku kohor vlerat e hudhrës dhe vajit të ullirit ndërthuren plotësisht për të ofruar përfitime maksimale.

Pasi e keni hequr kavanozin, kullojeni vajin dhe largoni të gjitha hudhrat. Vajin e mbledhur ruajeni në frigorifer në një enë qelqi të mbyllur mirë.

Me këtë sasi hudhrash dhe vaji do të prodhoni një lëng të cilin mund ta përdorni deri në 2 muaj.

Metoda e dytë – në një tenxhere

Këtë ndërthurje të shëndetshme mund ta përgatisni edhe duke i gatuar së bashku në një tenxhere.

Procesi zgjat 10 minuta dhe lëngu i përftuar është për konsum të përgjithshëm dhe aplikim në lëkurë.

Përbërësit:

2 filxhanë me vaj ulliri

1-2 hudhra të qëruara dhe grira hollë

Përgatitja

Hidhni vajin në një tenxhere dhe sapo të ngrohet shtoni hudhrën.

Me nxehjen e vajit do të vëreni që hudhrat do të lëshojnë bulëza.

Përziejini rregullisht që të shmangni djegien.

Temperatura duhet të jetë e ulët dhe përzierja duhet të vazhdojë nga 4 deri në 5 minuta ose deri sa hudhra të marrë një nuancë të artë.

Hiqeni tenxheren nga zjarri dhe lëreni të ftohet. Më pas kullojeni dhe hidhni hudhrat.

Vajin aromatik ruajeni në një enë qelqi në frigorifer dhe përdoreni brenda javës në gatime.

Hudhër e tretur në uthull

Një tjetër mënyrë për të përfituar nga vlerat e hudhrës është që ta tresni atë në uthull.

Kjo e fundit është përdorur në mjekësinë kineze prej shekujsh.

Uthulla me hudhër përdoret jo vetëm në kuzhinë por është ideale kundër të ftohurës, për rritjen e rezistencës, kundër dhimbjeve të kraharorit dhe inflamacionit.

Përbërësit:

1 filxhan me uthull të bardhë

1-2 hudhra të qëruara dhe grira hollë

1 lugë çaji me kripë deti.

Përgatitja:

Kombinojini përbërësit në një kavanoz qelqi dhe më pas vendoseni në një vend të freskët për tre javë.

Tundeni kavanozin herë pas here që të përshpejtoni tretjen dhe lëshimin e aromave.

Do të vëreni se hudhra do të marrë nuanca blu ose jeshile, një gjë krejt normale që vjen si pasojë e ndërveprimit të sulfurit te hudhra me bakrin tek uthulla.

Pas tre javësh, kullojeni lëngun dhe ruajeni në një enë qelqi.

• Konsumojeni për gjashtë muaj. Mund ta kosnumoni në gatime të ndryshme ose nga një lugë në ditë.

Gjiza e Shqipërisë nuk ka të dytë. Si ajo, nuk gjen në asnjë vend të botës.

Imitime të saj kryesisht pa kripë, gjen kudo, jo vetëm në vendet e rajonit por edhe më tej, por gjiza autentike e Shqipërisë nuk ka as rivalë as kundërshtarë.

Shqipëria krenohet me shumë produkte të veçanta dhe tradicionale dhe gjiza është padyshim ndër më të mirat.

Gjizën e përdorim në shumë receta të përditshme festive. Gjiza shkon mirë me speca të skuqur, me vezë, me spinaq, vaj ulliri e hudhër.

Ajo është antipasta e preferuar e burrave që e shoqërojnë atë me raki.

Vështirë të gjesh një ushqim të shpejtë, të shijshëm dhe plot vlera siç është gjiza.

Por nuk është vetëm shija e saj, e mjaftueshme për t’iu dorëzuar kënaqësisë që të ofron ky produkt bulmeti, po aq të rëndësishme janë edhe vlerat shëndetësore që organizmi përfiton kur e konsumojmë atë.

Lexoni për disa arsye madhore të renditura  që do t’ju bëjnë ta përfshini gjizën në ushqimet e përditshme.

Vlerat shëndetësore të gjizës

Gjiza është e pasur me proteina, kalçium dhe ushqyes të tjerë të shëndetshëm.

Gjiza është në ushqim i preferuar i njerëzve që tregojnë kujdes për shëndetin, atyre që vrapojnë, notojnë dhe ngrejnë pesha.

Kjo devotshmëri vjen sepse gjiza përmban sasi të mëdha të proteinës kaseinë dhe nivele tepër të ulëta të yndyrës.

Gratë shtatzënë duhet të konsumojnë gjizë sepse është produkti më i sigurtë mes produkteve të tjera të bylmetit.

Më poshtë do të lexoni për 4 përfitimet që vijnë nga ky produkt bylmeti.

Gjiza ndihmon në rënien në peshë

Sportistët dhe dashamirësit e aktivitetit fizik janë të marrosur pas gjizës.

Ajo përmban pak kalori dhe shumë proteina.

Rrjedhimisht, gjiza të ngop më shpejt.

Ajo përmban shumë kalcium që i bën mirë kockave dhe stimulon rënien në peshë.

Gjiza të ngop dhe nuk të rëndon

Proteina kaseinë të cilën e përmendëm më lart ndihmon të shuajë kapriçot e urisë.

Gjiza rekomandohet të konsumohet edhe në mbrëmje ose gjatë natës, kur uria godet papritur.

Ajo është e lehtë dhe nuk rëndon në stomak.

Për më tepër, proteina shoqërohet me amino acide që e mbajnë trupin të ushqyer dhe të mbrojtur.

Burim i kompleksit të vitaminave B

Gjiza është një burim i shkëlqyer i vitaminave B, të cilat ndihmojnë me shëndetin e zemrës, tretjen, funksionet e metabolizmit, të trurit e të tjera.

Kur hani gjizë , organizmi furnizohet jo vetëm me vitaminën B12 por edhe me riboflavin, niacinë, acid folik, acid pantotenik dhe thiaminë.

Gjiza është burim probiotikësh

Gjiza është e pasur me baktere të mira për stomakun, të njëjtat që gjenden tek kosi.

Në këtë mënyrë, ajo është një ushqim i shkëlqyer për njerëzit që vuajnë nga problemet me tretjen.

Këto vlera janë të mëdha tek një produkt i bërë në shtëpi, ose nga fermerë të besuar.

Vlerat ushqyese të gjizës

Profili i saj ushqimor është i pasur por në varësi të llojit të qumështit dhe kripës së përdorur.

Në një sasi prej 226 gramë gjizë të prodhuar nga qumësht me pak yndyrë do të gjeni:

163 kalori

28 gramë proteinë

6.1 gramë karbohidrate

2.3 gramë yndyrë

30% të dozës së rekomanduar ditore të fosforit

30% të dozës së rekomanduar të sodiumit

29 % të dozës së rekomanduar të seleniumit

24% të dozës së rekomanduar ditore të vitaminës B12

22% të dozës së rekomanduar ditore të riboflavinës

14% të dozës së rekomanduar ditore të kalçiumit

7% të dozës së rekomanduar ditore të acidit folik

Gjiza përmban sasi të mjaftueshme të vitaminave B1, B3, B6, A por edhe hekur, magnez, zink dhe bakër.

Ajo duhet konsumuar rregullisht, së bashku me ushqime të tjera të shëndetshme.

Marubi është një bimë e vogël barishtore që i ngjan mentes. Ajo mban emrin botanik Marrubium vulgare.

I përket të njëjtës familje botanike të mentes, madje ka vlera shëndetësore të ngjashme me të, duke u renditur në një bimë të rëndësishme në praktikat tradicionale mjekësore popullore.

Lulet e kësaj bime janë të bardha. Bashkë me gjethet, ato përdoren gjërësisht në nxjerrjen e vajrave esencialë.

Bima e marubit përdoret, jo vetëm në mjekësinë popullore, por edhe në gatime të ndryshme.

Disa prej vlerave shëndetësore të marubit përfshijnë: mbrojtjen e sistemit imunitar, parandalimin e zhvillimit të radikaleve të lira.

Gjithashtu trajtimin e diabetit, forcimin e shëndetit të zemrës, qetësimin e inflamacionit, zgjidhjen e problemeve me tretjen, detoksifikimin e trupit dhe zbutjen e kontraktimeve.

Këto vlera e kanë bërë marubin të famshëm në përdorimin si çaj, pasi arrin të qetësojë trupin por edhe mendjen.

Çaji i marubit mund të përgatitet si çdo çaj tjetër i bimëve mjekësore nga gjethet dhe lulet.

Përbërësit unikë organikë të vajit esencial të marubit e bëjnë atë mjaft të famshëm mes ekspertëve dhe praktikuesve të mjekësisë alternative.

Një nga përbërësit unikë të kësaj bime quhet marrubin, që ka ndikim të jashtëzakonshëm kundër disa problemesh shëndetësore.

Vlerat shëndetësore të Marubit

Ndihmon shëndetin e zemrës: Studime të shumta kanë zbuluar ndikimin që marubi ka në mbrojtjen e enëve të gjakut, sidomos kundër inflamacionit.

Një veti e tillë përmirëson shëndetin e zemrës në përgjithësi dhe ul tensionin e gjakut.

Mban kolesterolin nën kontroll: Konsumimi në doza të vogla dhe në mënyrë të rregullt i ekstraktit të marubit ndihmon në uljen e niveleve të kolesterolit.

Konsumimi i këtij ekstrakti ndihmon në rikthimin e ekuilibrit të kolesterolit, duke ulur kolesterolin e keq e duke e mbrojtur zemrën nga formimi i trombociteve.

Ndihmon në trajtimin e diabetit

Krahas ndikimit në uljen e kolesterolit, marubi arrin të ulë edhe nivelin e sheqernave në gjak.

Aftësia për të mbajtur sheqernat në nivele normale, e bën marubin një zgjedhje të mrekullueshme për njerëzit që vuajnë nga diabeti.

Largon toksinat nga trupi: Një nga vlerat më pak të njohura të marubit është nxitja e djersitjes. Ajo është e rëndësishme në shumë aspekte. Nëse jeni të sëmurë, djersitja është hapi i parë drejt shërimit, sidomos nëse keni temperaturë.

Djersitja ndihmon edhe në nxjerrjen e toksinave nga trupi, bashkë me kripërat e tepërta, lëngjet, yndyrën dhe substanca të tjera të rrezikshme.

Shuan kontraktimet: Një nga përdorimet më të shpeshta të marubit është pikërisht ndaj kontraktimeve ose spazmave.

Marubi arrin të qetësojë sistemin nervor dhe të parandalojë e shuajë kontraktimet që mund të jenë të rrezikshme.

Çaji i marubit është shumë popullor falë aftësisë për t’i dhënë trupit dhe mendjes qetësinë e munguar.

Mbron sistemin imunitar: Marubi lufton mikrobet dhe bakteret. Kjo veti e bën këtë bimë të nevojshme për mbrojtjen e sistemit imunitar.

Mbrojtja e kësaj shtylle të mirëqenies sonë nga patogjenët e huaj. Rrjedhimisht ul stresin dhe e bën organizmin më të përgatitur për tu përballur me shqetësime të tjera shëndetësore.

Marubi është pjesë e përbërësve të shumë pastave të dhëmbëve dhe pastruesve dentarë, pikërsisht për këtë arsye.

Kujdes: Femrat shtatzënë dhe nënat lehonë nuk duhet të konsumojnë marubin , duke qenë se kjo bimë e fuqishme mund të ketë potencial për të rrezikuar jetën e fëmijëve, ose mirëqenien e fetusit.

Gjellërat janë pjatat më të mira e shije plota sidomos për stinën e dimrit.

Të përgatitura me përbërësit e duhur e me recetat e duhura sigurisht ato shndërrohen jo vetëm në një vakt të shijshëm ushqimi por edhe të pasur me shumë vlera e ushqyes gjithashtu.

Më poshtë keni një recetë fantastike të përgatitjes së gulashit të shtëpisë.

Kjo recetë është një traditë ballkanase, porn ë fakt origjina e saj është Hungaria. Në Shqipëri kjo recetë është përdorur prej dekadash nga amvisat shqiptare duke u shndërruar në një pjatë tipike edhe të kuzhinës sonë.

Gulashi është një gjellë tipike dimërore ku ndër përbërësit e asaj spikasin mishi dhe perimet dimërore si patatja dhe karrotat.

Kjo pjatë është fantastike kur konsumohet e ngrohtë, ka një aromë fantastike që të ndjell shqisën e shijes dhe shoqërohet mjaft mirë me sallatat të freskëta të stinës, bukë të thekur apo byrekë të ndryshëm.

Receta më poshtë përgatitet krejt lehtë në shtëpi ndërsa shija e saj sigurisht që do të hapë oreksin e gjithë familjes.

Përgatitja e Gulashit në Shtëpi

Përbërësit

(Përbërësit e kësaj recete janë të përshtatshëm për 4-5 persona)

500 gr tul mish viçi  

4 lugë vaj ulliri

1 kokërr qepë

Një lugë gjelle salcë domate

Gjysmë gote vere të kuqe

4 kokrra mesatare patate

Një tas me bizele

4 karrota

Një tufë majdanoz

Kripë

Piper

Përgatitja

Pritet tuli i mishit në copa dhe skuqet.

Shtohet qepa e grirë në kubikë të vegjelë dhe vijon të kavërdiset derisa të skuqen mirë.

Shuhet me verë të kuqe dhe më pas i hidhet salca e domates, një gjethe dafine dhe ujë sat ë mbulohet mishi.

Lihet në zjarr në zjarr sa të marrë një valë.

Ndërkohë, përgatiten patatet, karrotat dhe bizelet.

Karrotat dhe patatet priten në kubikë në madhësinë e një arre ndërsa bizelet lihen kokërr.

Fillimisht shtojmë në tenxhere karrotat, pas disa minutash bizelet e më pas patatet.

Gjella lihet në zjarr të ngadaltë derisa të zjejë. Në fund i hedhim sipër majdanoz të grirë , piperi I zi dhe kripa.

Shënim: Karrotat dhe patetet para se t ëhidhen në gjellë mund të skuqen edhe në tigan më vete.

Serviret e ngrohtë dhe me bukë të thekur.

Gurabiet janë një ëmbëlsirë e thjeshtë por që përdoren gjërësisht në vendin tonë.

Ajo me siguri ka qenë ëmbëlsira më e preferuar për shumë njerëz që kanë kaluar fëmijërinë përpara viteve 90.

Gurabijet janë biskota të përdorura gjërësisht në shumë vende të botës, kryesisht ato myslimane.

Emri Gurabije vjen nga perandoria Osmane dhe është përmendur për herë të parë në shekullin e 15-të.

Ato mund të konsumohen veçmas ose të shoqërohen me një filxhan me çaj.

Në krahasim me ëmbëlsirat e tjera që kanë shumë përbërës, gurabijet me gjalpë janë të thjeshta por me një shije sublime dhe të shkrihen në gojë.

Ato përgatiten nëpër pastiçeritë e të gjithë vendit, por si gjthnjë, diçka e gatuar në shtëpi nuk ka të krahasuar.

Për përgatitjen e 40 gurabijeve me gjalpë nevojiten:

500 gramë gjalpë të tretur

600 gramë sheqer pudër

1100 gramë miell

1  gramë vanilje

Ndajmë nga sheqeri pudër 50-100 gramë për ta përdorur për pudrosjen e gurabijeve dhe pjesën tjetër e hedhim mbi sipërfaqen e punimit të brumit

Në mes të sheqerit vëmë gjalpin dhe anash miellin.

Shtojmë vaniljen dhe i përziejmë.

Në fillim përziejmë gjalpin me sheqerin pastaj shtojmë miell deri sa ta përfundojmë të gjithë.

Brumin e presim në forma sipas dëshirës siç mund të jetë gjysmë hënë ose rrumbullake.

Gurabijat vendosini në një tepsi dhe piqini në furrë në temperaturë rreth 150 C.

Pasi të jenë pjekur dhe ftohur pudrosini me sheqerin pudër.

Xhinxheri ose xhenxhefili konsiderohet si një prej bimëve më të shijshme dhe më të shëndetshme të planetit, vlerat e të cilit shkojnë përtej një stine të vetme.

Për të mësuar më tepër mbi metodat për mbjelljen e xhenxhefilit, shikoni shumë shkurt videon në fund të tekstit.

Bima e xhenxhefilit kërkon një klimë të ngrohtë me temperatura jo më poshtë se 17 gradë celsius. Xhinxheri rritet lehtësisht brenda shtëpisë, pasi si pasojë e ngrohjes temperaturat janë të larta gjatë gjithë kohës.

Mundësitë për të patur sukses në rritjen e kësaj bime janë shumë të mira.

Mbjellja e xhinxherit është e ngjashme me eksperimentet e mbjelljes së patates në shtëpi kur secili nga ne ka qenë në shkollë.

Si të mbillni xhinxher në kushtet e shtëpisë

Blini xhinxher dhe vendoseni në një vend të errët në shtëpi derisa të krijojë sytha në ekstremitetet e zhardhokut. Priteni zgjatimin së bashku me sythët dhe vendoseni në një enë me ujë për një natë.

Të nesërmen mbilleni në një vazo të gjerë jo më të vogël se 30 cm në diametër pasi rrënjët kërkojnë hapësirë. Ujiteni me kujdes dhe sigurohuni që vazoja të qëndrojë në një vend me dritë, por larg saj në hije të ndriçimit dhe me temperatura të ngrohta.

Një vend shumë i mirë është dhoma e ndenjes, pasi zakonisht është ai mjedis që ngrohet në mënyrë konstante në shtëpi.

Pas disa javësh duke e ujitur nga pak përditë, do të shikoni kërcejtë e parë që ngrihen dukshëm në sipërfaqen e dheut. Xhenxhefili kërkon deri 10 muaj që të rritet i plotë.

Por që pas 3-4 muajve të parë pas mbjelljes, ju mund të rrëmoni në tokë dhe të prisni me thikë zgjatime nga rrënja për përdorim.

Më pas zhyteni prapë rrënjën e mbetur në dheun e vazos. Kështu do të përfitoni një bimë me efekte të mrekullueshme për shëndetin tuaj.

Xhinxher mund të merret i gatshëm për mbjellje nga qendrat e shitjes së luleve apo si farë nga kompanitë që tregtojnë farëra.

Ama me procesin e mësipërm do të jeni më krenarë që keni realizuar një mbjellje të vërtetë.

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=0YSwG5fzeNA?feature=oembed]