Edhe pse dietologët shprehen vazhdimisht skeptikë lidhur me konsumimin e mishit, sidomos atij të kuq, ai është një ndër burimet më të rëndësishme të furnizimit me proteina shtazore, hekur dhe vitaminë B12. Por sa të sigurtë jeni që mishi që gatuani dhe hani çdo ditë është i freskët? Edhe pse autoritetet e mbrojtjes se konsumatorit përpiqen të mos krijojnë vend për panik, konsumatori shqiptar është vazhdimisht i ekspozuar ndaj rrezikut se mishi që po konsumon është i ndenjur. Ja çfarë duhet të dini kur shkoni për të blerë mish:
1.Ngjyra: Edhe pse shpeshherë konsumatori është i prirur të zgjedhë mishin në varësi të llojit apo çmimit, një ndër detajet që duhet të merrni gjithmonë parasysh është ngjyra e tij. Ajo duhet të jetë homogjene dhe me shkëlqim, mishi i viçit duhet të ketë ngjyrë të kuqe të pastër, e kuqe perlë për atë të derrit, kurse mishi i qengjit duhet të jetë i kuq gja ku.
Nëse vini re mishi ka njolla të zeza apo të verdha në sipërfaqen e tij, do të thotë se ka shumë kohë në banakun e shitjes. Edhe ngjyra e yndyrës së mishit (shtresës dhjamore) është një tjetër tregues i rëndësishëm i freskisë së tij. Në përgjithësi ajo është e bardhë, por nëse produkti që keni blerë ka ngjyrë të verdhë të lehtë do të thotë se është i ndenjur.
2.Konsistenca: Ajo që duhet të bëni është shumë e thjeshtë. Provoni të shtypni një pjesë të mishit me gishtin tregues, nëse ai është i freskët dhe i butë gropë që do të krijojë gishti do të kthehet sërish në vend. Në rast të kundërt mishi ka humbur elasticitetin dhe freskinë e tij.
3.Aroma: Mishi, i cili nuk është ruajtur sipas kushteve të domosdoshme frigoriferike, lëshon një aromë të rëndë para dhe gjatë gatimit. Gjithashtu ai ka një pamje të tharë dhe shumë të lagësht që do të thotë se është ruajtur keq.
Origjina e saj është e lashtë dhe tregon historinë shekullore: pica është ushqimi më i njohur dhe i dashur në botë, aq sa hyri në listën e vendeve të trashëgimisë botërore jo-materiale të Unesco-s në vitin në 2017.
E diela e sotme, 17 janar, festohet si Dita Botërore e Picës, një ditë e veçantë, në të cilën për të festuar këtë ushqim që simbolizon “italianitetin”, po zbulojmë disa kuriozitete për historinë e saj dhe një traditë të vjetër sa vetë njeriu.
EMRI – Fjala “pizza” shfaqet me shkrim për herë të parë në një dokument nga viti 997, i shkruar në një latinishte jo korrekte, në të cilin pica përmendet si një formë pagese për një kontratë me qira të një mulliri.
Më vonë, në shekullin e katërmbëdhjetë, fjala është përdorur për të treguar një bukë të shtypur të shitur në Napoli, ndoshta me një shtrembërim të fjalës “pitta”.
“Pica marinara” përmendet me shkrim për herë të parë në vitin 1734, ndërsa ajo me domate, shfaqet në vitet 1796-1810.
Në qershor 1889, shefi i kuzhinës Raffaele Esposito, përgatiti picën e parë “Margherita” në histori: siç dihet, ngjyrat e bardha, të kuqe dhe jeshile të ‘mocarela fior di latte’, domate dhe borzilok, donin të përfaqësonin trengjyrëshin e flamurit italian për nder të mbretëreshës Margherita, duke vizituar qytetin napolitan të cilit iu kushtua pjata.
ORIGJINA – Historia e picës është e lidhur me atë të bukës, një nga ushqimet më të vjetra të njohura, origjina e të cilit ndoshta daton që nga Neoliti.
Në Sardenjë, për shembull, janë gjetur mbetje të bukës së pjekur që datojnë nga mbi tre mijë vjet më parë: në Greqi, në kohërat antike, përgatitej një bukë e shtypur dhe erëza me aroma të ndryshme, përfshirë hudhrën dhe qepën.
Sipas burimeve të tjera, mbreti persian, Darius, rreth pesëqind vjet para Krishtit, njihte një lloj të ngjashme bukë dhe e kishte përgatitur për ushtritë e tij, duke përdorur mburojat e blinduara për ta pjekur.
Këto lloje të bukës së rrafshët, ishin të zakonshme në të gjithë pellgun mesdhetar dhe secili popull i kalonte ato me mbushje dhe përbërës të ndryshëm: në Egjipt, për shembull, bukët pa maja, përgatiteshin bazuar në drithërat e bluar dhe të thekur.
Pas zbulimit të majasë, brumi bëhet më i butë dhe më i shijshëm, duke i hapur rrugën përgatitjes së bukës.
ROMAKËT – Para se të mbërrinte në Napoli, evolucioni i picës bën një ndalesë në Romë, ku fshatarët gatuan miell gruri dhe ujë, bimë aromatike me kripë: këto përbërës, gatuheshin në vatër pranë prushit dhe hirit, dhe pastaj ato u përdorën si bazë mbi të cilën vendoseshin pjatancat.
NAPOLI – Historia e picës u zhvendos në Napoli në vitin 1535: në fakt, një tekst i poetit, Benedetto Di Falco, daton që nga ai vit, i cili në veprën e tij “Përshkrimi i vendeve antike të Napolit”, shkruan se “fokacia, në dialektin napolitan, quhet pica ”.
Me kalimin e kohës, me mbërritjen e përbërësve të rinj, receta evoluon: sallata, e përdorur fillimisht për ta aromatizuar, zëvendësohet me vaj ulliri, pastaj “zbulohet” mbushja me djathë dhe shtimi i aromave të borzilokut.
Për të parë që shfaqet domatja rreth shekullit të shtatëmbëdhjetë. Receta e parë e picës napolitane, përmbahet në një traktat të vitit 1858, kur Napoli ishte ende kryeqyteti i Mbretërisë së Dy Siçilive: në një libër recetash të kohës, të përpiluara nga Francesco De Bourcard, një paraardhës i picës “Margherita”, me mocarela dhe borzilok, përmendet , ndërsa domatja është akoma opsionale, se mund të përdoret me “çfarëdo që ju vjen në kokë” për erëza.
Varietetet e picave të përhapura në Napoli, ishin pra të shumta dhe të larmishme: kur në vitin 1889 vizita e Mbretëreshës Margherita shenjtëron picën “trengjyrëshe” si sovran të tryezës, koha ishte ideale për përhapjen e saj në botë dhe për një sukses global.
PO TANI? – Në aktin e njohjes së picës, si një Trashëgimi Jomateriale të Njerëzimit, në vitin 2017, Unesco shkruajti: “Njohuria e kuzhinës në lidhje me prodhimin e picës, e cila përfshin gjeste, këngë, shprehje vizuale, zhargon lokal, aftësinë për të trajtuar brumin e picës, interpretimi dhe ndarja, është një trashëgimi e padiskutueshme kulturore”.
Në vitet e fundit, pica është pasuruar me versione të ndryshme, rezultat i eksperimentimit të kuzhinierëve të shkëlqyer të picave dhe shefave të famshëm, raporton Noa.al, duke cituar median italiane, Tgcom.
Në çdo rast, “Margherita” klasike provon të jetë e përjetshme. Ajo është gjithashtu një nga ngushëllimet më të mëdha që mbështeti italianët dhe jo vetëm në muajt shumë të vështirë të bllokimit, për shkak të pandemisë së koronavirusit.
Sipas platformës “Deliveroo”, afërsisht 135.000 metra katrorë pica “Margherita” u janë dorëzuar në shtëpi qytetarëve pas porosive në vitin 2020, e barabartë kjo, me njëzet fusha futbolli. /noa.al/
Në një tenxhere hedhim pak vaj ulliri dhe kaurdisim qepën lehtë. Shtojmë më pas patatet të prera në kubikë dhe lulelakrën. Vazhdojmë kaurdisjen për 2-3 minuta dhe më pas shtojmë lëngun e pulës. Rregullojmë shijen me kripë dhe piper dhe e lemë supën të ziejë për rreth 20 minuta.
Pasi supa të jetë gati e kalojmë në blender duke shtuar pak vaj ulliri dhe e servirim me pak djathë parmixhano ose kos të kulluar.
Fasulet i lemë për 5-6 orë në ujë të bollshëm. Më pas i kullojmë, i lajmë përsëri dhe i vendosim në ujë të ftohtë të ziejnë me dyfish ujë të masës së fasuleve. Fillimisht i lemë të ziejnë në temperaturë të lartë dhe më pas e ulim në mesatare që të mos shpërbëhet kokrra e fasules. Pasi fusulet të jenë zjerë i vendosim në një kullesë.
Lyejmë një tavë me pak vaj ulliri dhe shtrojmë 6-7 peta duke i spërkatur me vaj. Tek fasulet e kulluara hedhim 1 lugë miell misri, 2-3 lgj lëng nga zierja e tyre, kripë dhe piper. I hedhim fasulet duke i hapur në të gjithë sipërfaqen e tavës. Vendosim më pas petët e tjera duke i spërkatur secilën me pak yndyrë. Në fund e spërkasim byrekun me pak ujë dhe e vendosim në furrë të piqet në temperaturën 180 gradë për 40 minuta.
Pas 40 minutave e nxjerrim byrekun nga furra dhe e lyejmë me lëngun e kulluar nga fasulet. E rivendosim në furrë dhe për 5-6 minuta të tjera.
Janë disa ushqime të cilat nuk duhet t’i fusni asnjëherë në frigorifer pasi i keni nxjerrë njëherë prej andej.
Proteinat e papërpunuara
Kjo përfshin mishin dhe ushqimet deti. Në asnjë rast nuk duhet të futen në frigorifer për herë të dytë. Vetëm në rastet kur i keni lënë pak minuta jashtë.
Akulloret
Nëse e keni lënë atë të shkrijë njëherë, thjesht pijeni si një milkshake sepse akullorja e ringrirë do të ketë një cilësi të çuditshme dhe të akullt.
Lëngjet
Fermentimi ndodh më shpejt se sa mendoni në produktet me bazë frutash kështu që ju do të dëshironi ti shijoni shpejt dhe mos t’i refreskoni.
Ushqimet e tavës
Tavat e gatuara, byrekun apo pastat mos i lini kurrë të teprojnë për në frigorifer, pasi humbasin shijen dhe cilësinë. /noa.al/
PËRBËRËSIT
1 pako me peta ëmbësirash të gatshëm (i gjeni në supermarkete)
6 kokrra vezë
1 filxhan çaji me arra të thërrmuara
1 filxhan çaji me vaj ulliri
Pak gjalpë i freskët
1 filxhan çaji me kos
1 filxhan çaji me sheqer
1 lugë kafeje me sodë buke
2 pako krem karamel (i gjeni në supermarket)
PËR SHERBETIN
800-1 kg sheqer
1 l ujë
PËRGATITJA
Petat e ëmbëlsirës i mbledhim rrëmujshëm dhe të rrudhosura i vendosim në një tepsi të lyer me pak gjalpë dhe i vendosim të piqen në furrë.
I lëmë në furrë për pak minuta derisa fillojnë të thahen.
Ndërkohë, AgroËeb.org ju udhëzon që në një tas të hidhni vezët, sheqerin, vajin e ullirit, kosin, sodën e bukës dhe krem karamelin.
Përziejini mirë të gjitha bashkë dhe më pas të gjithë masën hidheni mbi petët e thara në furrë. Sipër spërkatini me arrat e thërrmuara dhe futeni të piqet përreth 20-25 minuta.
Ndërkohë, përgatisni sherbetin duke zierë sheqerin me ujin derisa të jetë gati në formën e shurupit pak të trashë.
Pasi ta hiqni ëmbëlsirën nga furra lëreni të ftohet dhe sherbetin hidhjani sipër të nxehtë.
Priteni në forma katrore apo rombi dhe Paçavurja është gati për t’u servirur.
PËRGATITJA E BRUMIT DHE MBUSHJES ME HITHRA
Si fillim, përgatisim brumin, duke hedhur në një tas të madh miellin.
Pasi bëjmë një gropë në mesin e miellit hedhim kripën, sodën dhe i përzjejmë me dorë.
Nisim të shtojmë ujë të vakët derisa brumi të krijohet në një masë të butë dhe të përshtatshme për t’u hapur në formën e petës.
Brumin e përftuar, AgroËeb.org ju udhëzon që ta mbuloni me një pecetë të pastër dhe e lëreni përreth gjysmë ore që të fryhet ndërsa nisni përgatitjen e hithrave.
Skuqni qepët e grira në vaj ulliri, shtoni hithrat, të cilat më parë i kemi pastruar dhe i kemi zjerë me një valë. Kaurdisim qepët me hithrat derisa të njëtrajtësohen e më pas hedhim kripë.
I përzjejmë për dy minuta. Për të përftuar një masë pak të trashë të gjellës me të cilën do të përgatisim lakrorin, në një gotë të vogël mund të hedhim një lugë miell dhe ta tretim me dy lugë kos.
Këtë masë më pas e shtojmë tek hithrat dhe përzjejmë masën. Të njëjtën gjë mund të bëjmë edhe me qumësht në vend të kosit.
PËRGATITJA E LAKRORIT ME HITHRA
Pasi e përgatisim gjellën me hithra, e lëmë të ftohet. Gjatë kësaj kohe brumi është gati për t’u punuar.
Brumin e ndajmë në dy pjesë, ku pjesa e sipërme duhet të jetë më e vogël se e poshtmja.
Pasi hapim petën e poshtme e shtrojmë në tepsi, të cilën e kemi lyer njëtrajtësisht me vaj ulliri, hedhim mbushjen me hithrat në të gjithë petën që kemi shtruar më parë.
Ndërkohë, hapim petën e dytë më të madhe dhe e vendosim sipër duke i kthyer pak anët.
Në mungesë të saçit tradicional, fare mirë lakrorin mund t’a pjekim në furrë në 180 gradë për 20-30 minuta deri sa të marrë pjekjen e duhur.
Në fund të përgatitjes, pasi lakrori është pjekur e nxjerrim nga furra dhe e lyejmë me një lugë gjalpë fshati.
