Histori

Lideri nazist i Gjermanisë, shqiptarët i konsideronte për “racë të pastër ariane”, për “trima dhe fisnikë”, kurse Shqipërinë e cilësonte “vend të vogël romantik të Ballkanit”. Në shërbim të tij, ka qenë një agjent shqiptar, kurse në divizione ka patur shtatëmijë shqiptarë. Sipas disa shënimeve, thuhet se kryqi i thyer i Hitlerit, ishte simbol në Iliri dhe se ka përfaqësuar bashkimin e dy Z-ve, që do të thotë Zeusi – perëndi ilire. Më poshtë janë disa citate për shqiptarët, nga historianë dhe personalitete të kombësive të ndryshme.

Maurico Druon, sekretar i Akademisë frënge: “Shqiptarët i përkasin popujve më të vjetër se vet historia. dhe gjyshërit e shqiptarëve merrnin pjesë në luftën e Trojes, të udhehequr nga Akili (në njërën anë) dhe Hektori (në anën tjetër)”.

Nikolla Jorga: “Populli shqiptar së bashku me baskët, janë më të vjetërit në Evropë”.

Maximilian Lambertz: “Historia e Vërtetë e njerëzimit do të jetë e shkruar, vetëm kur ajo do të shkruhet me pjesëmarrjen e shqiptarëve”.

Lamartini: “Ky komb e ky popull nuk merret nëpër këmbë… Kjo është toka e heronjve të të gjithë kohërave… Homeri aty gjeti Akilin, grekët Aleksandrin e Madh, turqit Skënderbeun, njerëz këta të së njejtës racë, të të njejtit gjak”.

M. Huacunthe Hecquard: “Në asnjë vend të botës femrat nuk janë më të respektuara dhe nuk ushtrojnë një veprimtari më të fuqishme se shqiptaret dhe disa nëna shqiptare kanë përzënë prej shtëpisë bijtë e vet pasi ata ishin larguar nga fronti i luftës. Ato i kishin kthyer në fushën e betejës”.

Lord Bajroni: “Shqiptarët me kostumet e tyre bëjnë një peizazh më të mrekullueshëm në botë… Shqiptarët janë raca njerëzore më e bukur që ekziston, trima më të fortë se kështjellat e tyre”.

Henry Noel Brailsford:“…Shqiptari ‘primitiv’, në fakt është ‘Mbinjeriu’ për të cilin Nietzsche ëndërronte”.

Gjusepe Katapangu: “Atllantida e cila është zhdukur para 12.000 vjetësh, ishte tokë e Ilirëve (pellazgëve), të cilët shpëtuan nga përmbytja e Atlantidës dhe filluan civilizimet e reja në të gjitha kontinentet, sidomos në Evropë, Afrikë dhe Azi të vogël”!

Agostino Ribeco: “Te drejtat mijëvjeçare të shqiptarëve, etnografike dhe gjeografike, shtrihen prej kohërave të vjetra në Iliri, Maqedoni dhe Thesali”.

Braisllav Nusic: “Shqiptarët janë autoktonë, të cilët gjatë të gjitha dyndjeve të popujve, e ruajtën tipin dhe karakterin e vet në mënyrë të theksuar. Ata u bënë ballë sulmeve të romakëve, mësymjeve të dendura të sllavëve, të cilët ua pushtuan të gjitha fushat, ultësirat, dhe lumenjtë”.

Dushko H. Konstantinov: “Shqiptarët janë banorë më të vjetër të Gadishullit Ballkanik dhe pasardhës të drejtpërdrejtë të ilirëve të vjetër, të cilët kishin ndërtuar shtetin më të fuqishëm në Ballkan”.

Edvin Jasques: “Ilirët ose shqiptarët, këta bijë të paeupur, ishin luftëtar të shqipes, trashëgimtarë të denjë të Akilit, Filipit, Aleksandrit të Madh dhe Piros së Epirit…”.

Edvin Pears: “Shqiptarët janë pasardhës të racës më të vjetër të Gadishullit Ballkanik, gjegjësisht të racës arjane, duke e nxjerrë këtë fjalë nga dy rrënjët e fjalëve shqipe: Ar dhe Anë, që d.m.th. Njerëz të arit të pastër”.

Maks Myle: “Emrat e mjaft popujve të njohur rrjedhin nga fjala e vjetër shqipe ‘Ar’. Kjo vlen edhe për mjaftë vende të botës.”

Fanulla Papazogllu: “Dardania është njëra nga krahinat antike të Ballkanit ku popullata autoktone është ruajtur më së miri”.

Gos Xhen: “Origjina e shqiptarëve ngjitet deri te koha e pellazgëve dhe kanë origjinë parahelene”.

Gustav Majer: “Shqiptarët janë Ilir të rinj”.

Gjorgj Hahni: “Shqiptarët janë pasardhës të Ilirëve, ndërsa ilirët janë pasardhës të pellazgëve… Shqiptarët janë stërnipërit e Pellazgëve”.

Haki Pasha: “Po doli në shesh historia e shqiptarëve, Perandorinë Osmane e merr lumi”.

Harold Whitehal: “Hieroglifet egjiptiane, të krijuara para 4.000 vjetësh kanë domethënie shqipe”.

Henri Braisford: “Në Maqedoni, vetëm shqiptarët janë popull autokton”

Johan Fon Han: “Shqipja rrjedh nga ilirishtja dhe ilirishtja nga pellazgjishtja”.

Jovan Cvijiq: “Sllavët e jugut, pas ardhjes në Ballkan, aty gjetën shqiptarët, të cilët nën trysninë e tyre (sllavëve) u tërhoqën jugu dhe në vendet më malore, ku i hasim edhe sot”.

Konstandin Paparigopulos: “Vetëm shqiptaret konsiderohen si pasardhës të racës ilire”. /Standardi/

Foto ilusturese
Denada Aliaj është 15-vjeçarja nga Shkodra, e cila duket se është dënuar përjetë për shkak të pakujdesisë së infermieres që e trajtoi pasi erdhi në jetë. Kur ishte vetëm 3 javëshe, një infermiere në qytetin e Shkodrës i bëri një injeksion në kockën e këmbës, çka solli infektimin e gjymtyrës së të voglës.

Alma Aliaj, nëna e Denadës tregon për “Boom” si nisi gjithçka:

“Problemet filluan që në kur ishte 3 javëshe. Infermierja e ndërrimit të turnit i bëri gjilpërë cepurinë dhe i preku kockën. Iu enjt këmba, tre javë e mbajtën me kompresa të ftohta dhe alkool, më pas e operuan. Pastaj shkoi puna me i këput këmbën. Ishte 2 muaj e gjysmë. Duhet me i pre i këmbën tha se po i merr trupin komplet ky lloj infeksioni, po i përhapet dhe bëhet më keq.
I thashë jo. Tani vajza është 15 vjeçe, është operuar 13 herë në Shqipëri dhe 3 herë në Gjermani. E ka këmbën më të shkurtër 6 cm që i mbeti nga thyerja. Doktori na kërkon 9500 euro, aq nuk kam mundësi. Jetoj me qira, kam dhe fëmijët me i mbajt me bukë, vetë punoj pastruese. Me këtë operacion vajza do të kthehet në gjendje normale si gjithë të tjerët”.

E ëma tregon gjithashtu se për t’i dhënë një zgjidhje situatës së rëndë të krijuar në familjen e saj dhe për të parë të bijën si gjithë fëmijët e tjerë, ajo ka menduar të kryejë edhe veprime ekstreme.

Kështu, gruaja ka menduar të shesë veshkën, por kanë qenë fëmijët ata që e kanë ndaluar duke e bërë të reflektojë.

Alma thotë në vijim:

“Kam dasht me i dhuru veshkën një vlonjati që e kishte kërkuar për transplant, kishim të njëjtin grup gjaku, por vajza tha: Po me vdek ti, ne mbetemi jetimë dy fëmijë. Veç prej hallit, sepse askush nuk del me kërku prej qejfit. Çfarë të bëj?Nuk dua gjë tjetër, vetëm vajza të bëhet mirë. Edhe njëherë në ditë me hëngër bukë nuk ka gjë, vetëm për vajzën do të doja të më ndihmojnë kush të ketë mundësi ta vënë dorën në zemër se është 15 vjeçe dhe mbete sakat për gjithë jetën”.
Nga ana tjetër, vetë Denada tregon se ka lënë shkollën kur ishte në klasën e 6, pasi shokët e shoqet e tallnin.

Ajo kërkon të jetë si gjithë të tjerët, teksa shprehet se momenti më i vështirë në këto vite ka qenë kur ka qëndruar 6 muaj në allçi, një vit tjetër pa lëvizur.

Në Bosnje janë zbuluar disa piramida, të cilat rezultojnë të jenë ndërtuar nga ilirët. Për nga mënyra sesi janë ndërtuar, ata janë tejet të sofistikuara, gjë e cila ka befasuar shumë ekspertë.

Sipas historianit dhe arkeologut amerikano-boshnjak, Sam Semir Osmanagiç, piramidat në Bosnje, ajo e Diellit, Hënës dhe e Muajit janë piramidat më të vjetra që janë ndërtuar ndonjëherë mbi sipërfaqen e Tokës.

Piramidat janë zbuluar në vitin 2006, në Visoko, qytet 20 km larg kryeqytetit të Bosnjes, Sarajevë.

Madje, sipas arkeologut boshnjak që i ka zbuluar, piramidat janë edhe më të lashta nga piramidat e Egjiptit.

“Piramida më e lartë në botë është ajo e Gizës, 145 metra, piramida më e lartë e Majave është ajo El Mirador – 103 metra, por piramida më e lartë në botë është ajo e Bosnjës, e quajtur Piramida e Diellit e lartë 220 metra.

Shmangia nga veriu është 0 gradë, 0 minuta dhe 12 sekonda. Asnjëherë nuk është shënuar një orientim më i saktë se ai në Piramidën e Diellit”,ka shpjeguar Semir Osmanagic, transmeton INA.

Disa gjeolog vendas dëshmojnë se këto janë thjeshtë përbërje gjeologjike, por Osmanagic shprehet se kanë të dhëna se ato janë të ndërtuara nga njeriu.

Sipas arkeologut që i zbuloi, Osmanagic, piramidat ilire në Bosnje nuk janë përmendur më parë për shkak se ata janë fshehur nga sistemi politik në ish-Jugosllavi.

Prodani i ka zbuluar emrat pas një pune voluminoze në arkivat amerikane.

Gazeta Dita do të botojë në mënyrë ekskluzive të gjithë emrat 4973 shqiptarëve që luftuan në ushtrinë amerikane gjatë Luftës së Parë Botërorë, por edhe emrat e 3441 shqiptarëve që luftuan në ushtrinë amerikane gjatë Luftës së Dytë Botërorë.

Nga Viron Prodani

Një historik i shkurtër i Luftës së Parë Botërore

Lufta e Parë Botërore apo Lufta e Madhe ishte lufta që përfshiu pothuajse gjithë botën, nga viti 1914 deri në vitin 1918. Kjo luftë i kushtoi njerëzimit humbjen 20 milionë njerëzve. “Lufta e Madhe” përfshiu gjashtë kontinentet e banuara të lëmshit tokësor: Evropën, Azinë, Afrikën, Amerikën e Jugut, Amerikën e Veriut dhe Australinë. Lufta e parë botërore ishte kryesisht e përqendruar në Gjermani dhe Francë e ndarë në bllokun qendror dhe Antantën. Lufta e I Botërore nisi me vrasjen e kryedukës Franc Ferdinandit, trashëgimtarit të fronit të Perandorisë Austro-Hungareze në Sarajevë të Bosnjës nga serbo-boshnjaku Gavrilo Princip me 28 qershor 1914.
Vrasësi Gavrilo Princip (majtas) dhe kryeduka Franc Ferdinandit. Të dy të fotografuar në vitin 1914

Në këtë konflikt mbarëbotëror të armatosur u përballuan dy fuqi të mëdha: Perandoritë qendrore (Perandoria gjermanike dhe Perandoria Austro-Hungareze) dhe nga ana tjetër Pakti i Trefishtë (me Mbretëritë e Bashkuara, Francën, dhe Rusinë). Lufta e Madhe filloi me 28 korrik 1914 dhe përfundoi më 11 nëntor 1918 me fitoren e Paktit të Trefishtë.

Lufta shkaktoi shpërbërjen e katër perandorive: Perandorisë Austro-Hungareze, Prusisë, Perandorisë Osmane dhe Rusisë. Gjermania humbi perandoritë koloniale dhe shtetet evropiane të Çekosllovakisë, Estonisë, Finlandës, Letonisë, Lituanisë, Polonisë dhe Jugosllavisë fituan pavarësinë.

Lufta e I Botërore shënoi mbarimin e rendit botëror që u vendos pas Luftërave Napoleoniane, dhe ishte një shkaktare e rëndësishme për shpërthimin e Luftës së Dytë Botërore.

Hyrja e SHBA në luftë

Shtetet e Bashkuara të Amerikës, gjatë tre viteve të para të luftës ndoqën një politike neutraliteti. Në janar të vitit 1917, Gjermania filloi luftë te pakufizuar duke mbytur edhe 5 anije të SHBA. Për këto sulme dhe shkaqe të tjera, Amerika vendosi të hynte në luftë.

Në draft regjistrin e viteve 1917-1918, u regjistruan 24 milion vetë. Këta i përkisnin viteve të lindjes nga viti 1872 deri në vitin 1900, pra 18 deri 45 vjeç.

EMIGRANTËT SHQIPTARE NË LUFTËN E PARË BOTËERORE

Në dhjetor të vitit 1917, Faik Konica nga Londra i kërkoi Këshillit te Vatrës që të organizohet një regjiment shqiptar i cili nën komandën e kolonel Herbert dhe nën flamurin shqiptar do të luftoje bashkë me aleatët në Shqipëri. Anglia e pëlqeu planin e kolonelit Herbert, por problemi qëndronte nëse kishte mjaft shqiptarë sa për të formuar një regjiment. Edhe komisioni i Vatrës e pëlqeu ketë plan dhe ua beri të njohur të gjitha degëve me një qarkore.

Krijimi i këtij regjimenti, do te sillte disa të mira për Shqipërinë si:

-Simpatinë dhe përkrahjen e Shqipërisë për sigurimin e kufijve dhe integritetin e saj në Kongresin e ardhshëm të Paqes.

-Federata Pan Shqiptare Vatra do të merrte një rendësi ndërkombëtare dhe zëri i saj do të dëgjohej me mirëdashje nga aleatët.

-Pas çlirimit te vendit, Shqipëria do të kishte një ushtri kombëtare që të mbronte kufijtë e saj, e cila do të vendoste rregullin dhe paqen në vend.

-Do ti provohej popullit amerikan që jemi gati të bëjmë pjesën tonë në këtë lufte të madhe për vendosjen e demokracisë në të gjithë botën.

-Do t’i provohej botes, që jemi gati të luftojmë dhe të vdesim për lirinë e vendit tone.

Thirrja për përfshirjen e shqiptarëve të Amerikës në këtë luftë të madhe ishte:

-O burrani pra, le të organizojmë regjimentin shqiptar për nder dhe lavdi të kombit tonë.

-Na do nderi dhe detyra, të luftojmë për flamurin amerikan.

-Regjimenti do të jetë kurorë për mbi të gjitha punët që kanë bërë shqiptarët e Amerikës.

Më 3.6.1917, Federata Vatra kërkoi nga degët e saj që të mblidheshin 40.000 dollarë fonde ndihmë për shpëtimin e Shqipërisë. Deri në vitin 1919 kur u zhvillua Konferencën e Paqes u mblodhën 250.000 dollarë.

Kjo dëshirë e madhe e emigrantëve shqiptarë për të kontribuar në Luftën e Parë Botërore nën flamurin e SHBA u realizua kur Qeveria Amerikane beri regjistrimin e atyre që ishin të afte për luftë. Në këtë mobilizim, u regjistruan rreth 4.800 shqiptarë, ndërsa numri i përgjithshëm i të mobilizuarve ishte 24 milion. Për çdo person, u plotësuan kartelat individuale ku shënohej numri i kartelës, data e mobilizimit, emri, mbiemri, viti i lindjes, vendi i lindjes, vendi i banimit dhe të tjera të dhëna.

Ushtarët shqiptarë sipas grup moshave në vjeç 18-20,  21-30,  31-40 dhe numrit te tyre ishte: 18-20, 350 vetë,  21-30, 4.340 vetë, dhe 31-42, 103 vetë. Gjithsej 4.793 vete.

Sipas shteteve ku janë regjistruar, ato janë: Massachusetts 1.410, Connecticut 730, Pennsylvania 500, Neë York 300, Ohio 270, Maine 235, Michigan 195, North Dakota 155, Utah 135, Missouri 115, Rode Island 110, Illinois 110, Nee Hampshir 95, Montana 80, Wisconsin 80, Neë Jersey 60, Indiana 53, Minessota 30, Californi 25, Arizona 25, Washington 20, dhe ne Virginia, D.Columbia, Nebraska, Oregon, Delavuare, Florida, Tennese, Virginia, Ioëa, Georgia, Colorado 60 vetë. Gjithsej 4.793 vetë.

Shtypi shqiptar i kohës që botohej në shqip në SHBA, jep pak informacion për ushtarët shqiptare që morën pjesë në luftë.

LISTA  EMERORE  E  USHTAREVE  SHQIPTARE  NE LUFTEN E PARE BOTERORE

Nga Leonard Veizi :Të dilje jashtë shtetit me një anije tregtare, për një shqiptar në breg të detit ishte ëndërr, padyshim. Por kjo nuk vlente vetëm për njerëzit e izoluar brenda klonit që kërkonin të dinin më shumë për pjesën tjetër të botës. Udhëtime të shpeshta, ankorime në porte të ndryshme dhe të prekurit e vendeve ekzotike, nuk të jepet rasti kaq lehtë t’i shijosh, veç në ke një llogari të mirë në bankë me të cilat duhet të prenotosh kabinë komode në një kroçiera moderne. E për më shumë se kaq duhet të blesh një jaht që të jetë në gjendje të përballojë dallgët e Paqësorit. Ndërkohë, këtë mundësi kanë pasur marinarët e Flotës Tregtare, që lundronin për llogari të shtetit shqiptar, nga Kuba në Kinë, nga Aleksandria në Roterdam, apo nga portet e Anglisë në ato të Libisë…

Në fakt, veç shkëlqimit 30 vjeçar, fort i trishtuar ka qenë epilogu i Flotës Tregëtare të Shqipërisë, i asaj që u ndërtua me kontributin e shtetit të para viteve ‘90. Transoqeanikët dolën jashtë përdorimit e u shitën për skrap. Sot, të pasurit e një anije transporti ka të bëjë me fuqinë blerëse të individëve apo kompanive private. Gjithsesi, Flota Tregëtare Shqiptare nuk e ka humbur traditën dhe vazhdon të ketë një grup anijesh në përbërjen e saj.

100 mijë ton ngarkesë

Në kohën e saj më të mirë, diku në vitet ‘80, Flota Tregtare Shqiptare kishte të paktën 20 anije cilësore me të cilat mund të transportonte në shumicën e porteve të botës një ngarkesë prej rreth 100 mijë tonësh. Sipas librit “Historia dhe Dinamika e Transportit në Shqipëri” shkruar nga ish-zv/sministri i Transporti, Sadedin Çelikut, flota tregtare numëronte rreth 40 anije respektivisht rreth 20 për transportin e jashtëm dhe 20 të tjera për transportin e brendshëm detar. Duhet pasur parasysh se rreth viteve 1980, kantieri detar në Durrës prodhoi disa anije transporti duke shtuar inventarin e flotës tregtare. Ndër anijet e inventarit janë dhe “Rinia”, “Boshtova”, “6 Shkurti”, “Shkumbini”, etj., të cilave tanimë thuajse nuk i gjendet asnjë gjurmë, madje as pas kërkimit në agjensinë “Shipspotting” e cila evidenton të gjitha anijet që qarkullojnë në botë.

Kapiteni i transoqeanikëve

Ndërkohë Fore Kureta, i cili të fshehtat e lundrimit detar i studioi në Bullgari, dhe punoi si kapiten anijesh tregtare për më shumë se 20 vite me radhë, gjatë një interviste të realizuar disa vite më pàrë u shpreh se flota shqiptare, oficerët drejtues e marinarët e thjeshtë, ishin tepër korrektë dhe për këtë kishin fituar besimin në të gjitha bankinat ku ankoroheshin anijet me flamurin kuqezi. Por kjo ishte vetëm njëra anë e medaljes. Sipas dëshmisë së Kuretës deri në vitin 1960, anijet e transportit shqiptar drejtoheshin nga kapitenë të huaj. Kryesisht, ata ishin bullgarë dhe rusë. Në vitin 1961, pas shkëputjes së marrëdhënieve të Shqipërisë me kampin socialist, ata u larguan, kështu që oficerët e rinj shqiptarë të porsa diplomuar në shkollat e Lindjes u detyruan të merrnim me urgjencë drejtimin e Flotës Tregtare. Karriera e Kuretës do të niste si Oficer i Parë në anijen 5-mijë tonëshe “Durrësi”, më pas si Kapiten i anijes 3.500 tonëshe “Skënderbeu” dhe së fundi merr drejtimin e anijes 12.000 tonëshe “Tirana”. Por ai ka drejtuar në disa lundrime edhe transoqeanikun 16.000 tonësh “Arbëria”.

Flota me anije hekuri

Në historia detarisë shqiptare shkruhet se lundrimi nisi që në kohët e lashta, por fill pas Luftës së Dytë Botërore u mendua për ngritjen e flotës tregtare. Deri në atë kohë, Shqipëria kishte vetëm anije të vogla prej druri. Në kuadër të rreshtimit ndër shtetet që pësuan dëme nga lufta, Shqipëria përfitoi mes të tjerave edhe tri anije tregtare. Dy prej tyre, “Sazani” dhe “Butrinti” 500 tonëshe erdhën krejt të reja në vitit 1961 nga Gjermania, ndërsa “Teuta” në po të njëjtën periudhë erdhi nga Italia. Por flota tregtare u furnizua dhe me avulloret, që viheshin në punë me anë të avullit të prodhuar nga djegia e mazutit. Të tilla ishin anijet “Durrësi”, “Partizani” dhe “Liria”, të cilat erdhën të reja në vitin 1961 nga Polonia.

Ngarkesat e madha

Sipas dëshmisë së kapitenit Fore Kureta, Shqipëria bënte tregti me shumë vende dhe anijet e shtetit hynin në më shumë se 100 porte të botës. Në rrëfimin e tij Fore Kureta kujton se rrugë shumë interesante kishte bërë në Vietnam dhe Kore ku në anijen 5000 tonëshe “Durrësi” u ngarkuan pjesë ndërrimi për avionë luftarak. Ndërkohë nga Anglia me po të njëjtën anije u transportuan 10 makina tip “Centaur” 40 tonëshe, që përdoreshin në ndërtimin e hidrocentraleve. Një nga problemet më të mëdha që Kureta ka hasur ka qenë transporti i dy kullave të mëdha, nga 52 ton, 54 metra të gjata dhe me diametër 4.70 metra, të cilat u montuan në Azotikun e Fierit.

“Tirana”, një anije moderne

Po çfarë të dhënash kishte një anije moderne që duhet të përballonte dallgët e detit Mesdhe por dhe ato të oqeanit Indian? Ja shpjegimi i ish-kapitenit Fore Kureta për transoqeanikut “Tirana”:  “Një nga kulmet e progresit teknik të asaj kohe në fushën e lundrimit detar ishte anija “Tirana”. Ndërtimi i saj mbaroi në fund të vitit 1970 dhe erdhi për herë të parë në portin e Durrësit më 26 mars 1971. Ishte një anije me një helikë dhe me një motor, e destinuar për transportin e të gjitha llojeve të mallrave të thata. Anija ishte e gjatë 153 metra, e gjerë 19,4 metra, lartësia e bordit 11,65 metra dhe zhytjen e ngarkesës së plotë e ka 9,07 metra. Në kuvertë ishin të vendosura mekanizmat e akostimit, vinçat dhe spiranca. Lokali i makinerisë ishte në mes të anijes. Kishte tre hambarë në bash dhe dy hambarët në kiç, me një kubaturë prej 17.865 metër/kub. Mbulesat e hambarëve ishin të mekanizuar, hapeshin dhe mbylleshin në bazë të sistemit hidraulik. Anija kishte 20 vinça elektrikë dhe biga 5-10 tonëshe. Më e madhja ishte biga e rëndë 60 tonësh. Anija kishte dy sanalle shpëtimi, secila për 72 veta, njëra prej të cilave me motor. Anija kishte depozita me ujë të pijshëm e karburant që siguronin autonomi lundrimi për 15 mijë milje detare. Ura e komandimit ishte e gjerë, e përshtatshme për punë dhe e pajisur me të gjitha instrumentet më modernë të drejtimit të anijes. Kishte dy radarë njërin tip “Deka” dhe dispazon 0.7 deri në 48 milje dhe tjetrin tip “Kelvin” me diapazon 0.7-64 milje detare. Anija veç hambarëve dhe kuvertës kishte dhe një hambar frigoriferik që shërben për transportimin e mallrave ushqimorë. Por ajo kishte dhe një aparaturë për kthimin e ujit të detit në ujë të pijshëm dhe prodhonte 12 ton në 24 orë”.

Anijet kryesore të Flotës Flota shqiptare kishte rreth 20 anije hekuri që përdoreshin për transporte jashtë vendit. Kjo flotë fillonte me anijet më të vogla “Sazani” e “Butrinti” me nga 500 tonë ngarkesë për të vijuar me më të madhen e modernen “Arbëria” me 16 mijë ton ngarkesë.

“Arbëria”

Transoqeaniku “Arbëria” ishte anija më e madhe dhe më moderne e Flotës Tregtare. U ble në vitin 1975 nga shteti shqiptar në Suedi për rreth 5 milionë dollarë dhe kishte kapacitet mbajtës 16 mijë ton. Ishte një kryevepër e teknologjisë më të avancuar të kohës, krejtësisht e automatizuar e me ajër të kondicionuar. Anija bënte kryesisht linjën e Kinës dhe Kubës. Ajo punonte me qira dhe për palët e treta.

“Tirana”

Kjo ishte një anije bashkëkohëse e “Arbërisë”, vetëm se e prodhuar në Poloni. Më saktë, anija u porosit nga qeveria shqiptare aty rreth vitit 1972 dhe ishte krejt e re kur mbërriti në Durrës. Kapacitetin mbajtës e kishte 12 mijë ton dhe konsiderohej nga më të mirat e flotës tregtare shqiptare. Anija përdorej për udhëtime të gjata dhe punonte edhe për llogari të të tretëve.

“Vlora”

Anija “Vlora”, 12.600 ton kishte vetëm një vit që ishte prodhuar, kur u ble në Xhenova të Italisë në vitin 1961, rreth 4 milionë USD. Anija punonte edhe me solar. Në vitin 1961, stafi i saj u kompletua me oficerë të marinës luftarake. Anija kujtohet nga njohësit e saj si shumë e fortë, pasi nuk kishte ndodhur të bënte asnjë defekt rrugës.

“Shkodra”

Kishte të gjitha parametrat e “Vlorës” dhe ishte prodhuar po në Xhenova të Italisë. U përdor me sukses nëpër linja të gjata. “Shkodra” ishte inkuadruar së bashku me anijen “Vlora” në një shoqëri të përbashkët shqiptaro-kineze të quajtur “CHAL Ship Company”, e cila kishte tre anije, por që pas shpërbërjes “Shkodra” dhe “Vlora” i mbetën shtetit shqiptar.

“Durrësi”

Anija avullore me emrin “Durrësi” përfundoi për skrap në vitin  1997. I blerë i ri, i sapondërtuar në vitin 1961 në kantierin detar “Stocznia Gdanska im. Lenina Gdansk”, në Poloni, “Durrësi” ishte një nga mjetet lundruese kryesore të flotës tregtare shqiptare në vitet 1960-1970. Në foto-arkivat ndërkombëtare anija është fiksuar disa herë, madje dhe me emrin “Dyrrahu”

“Gjirokastra”

Në evidencën e anijeve të çrregjistruara ekziston dhe “Gjirokastra” e cila pas privatizimit në vitin 1996 mori emrin e dytë: “Baxha”. Por anija pati dhe një shitje tjetër, kompanisë greke GT Shipping Inc, që i vuri emrin e tretë – “GT1” me flamur panamez. “Gjirokastra” u shit për skrap dhe u shpërbë më mars 2010 në kantierin e demolimit në Aliaga, Turqi.

Anijet e Flotës Tregëtare Shqiptare

Tani këto quhen ish-anijet e Flotës Tregëtare Shqiptare. Janë të dhënat e 16 anijeve të shoqëruara me fotot e 11 prej tyre

Arbëria                       16.350 ton,  prodhuar në Suedi më 1975 – bllokuar në Turqi

Tirana                         12.038 ton,  prodhuar në Poloni më 1972 – bllokuar në Greqi

Vlora                           12.341 ton,  prodhuar në Itali më 1961 – jashtë përdorimit

Shkodra                     12.501 ton,  prodhuar në Itali 1961, – jashtë përdorimit

Durrësi                        5.037 ton,   prodhuar në Poloni 1961 – jashtë përdorimit

Dajti                              4.581 ton,   prodhuar në Gjermani 1960 – jashtë përdorimit

Skënderbeu               3.600 ton,  prodhuar në Bullgari 1960 – peng në Itali pas eksodit

Mati                              3.500 ton,  prodhuar në Poloni 1960 – mbytur në Kostanca, Rumani

Partizani                     3.556 ton,   prodhuar në Poloni 1961- jashtë përdorimit

Gjirokastra                2.700 ton,   prodhuar në Durrës 1983- shitur më  2006

Liria                             2.500 ton,   prodhuar në  Poloni 1961- jashtë përdorimit

Teuta                          1711 ton,     prodhurar në Itali 1960 – jashtë përdorimit

Korabi                        1.500 ton,   prodhuar në  Itali 1965 – bllokuar më 2002 në Itali

Saranda                      1.100 ton,   prodhuar në Durrës 1984 – shitur më 2006

Sazani                            500    ton,  prodhuar në Gjermani 1960 – jashtë përdorimit

Butrinti                          500    ton,  prodhuar në Gjermani 1960 – jashtë përdorimit

Leonard Veizi/ DITA

Është folur gjatë për udhën e shkronjave shqipe. Ato shkronja të arta që u lyen me gjak dhe për të gjithë shqiptarët janë më të shtrenjta se ari. Në fakt historia shqiptare ato shkronja i ka më të shenjta se vetë besimi në zot sepse ato ngjizën historinë e lashtë shqiptare që rrënjët i ka në djepin e njerëzimit, por që kurrë nuk e dokumentoi historinë e saj me gjuhën e bukur shqipe deri në atë vit të artë kur u mblodh Kongresi i Manastirit.

U zgjodh qyteti i Manastirit sepse ai ka hyrë në histori si qyteti i konsujve të huaj. Pikërisht duke qenë se kjo ngjarje kërkonte ndërkombëtarizim dhe jehonë u vendos si më e përshtatshme që të zhvillohej në Manastirin e bukur shqiptar.

Kongresi i filloi punimet në hotelin “Liria” të Gërmenjëve dhe kishte 160 delegatë të ardhur nga të gjitha anët e Shqipërisë si dhe kishte përfaqësues nga komunitetet shqiptare në Rumani, Itali, Greqi, Egjipt, Amerikë etj.Në kongres mernin pjesë delegatë që i përkisnin fesë myslimane, katolike dhe ortodokse dhe protestantë duke përfaqësuar kështu të gjitha besimet fetare në Shqipëri.

Për arsye të ndryshme në Kongres munguan disa nga penat më të njohura të Rilindjes, në të cilën u vu re veçanërisht mungesa e Faik Konicës por dhe ca të tjerëve, të cilët e cilësuan këtë ngjarje si një nga ngjarjet më të mëdha historike të shqiptarëve dhe në fakt e tillë ishte.

Në kujtimet që janë shkruar për këtë kongres vihen re shumë propozime për disa variante alfabetesh. Kishte përkrahës të alfabetit grek, latin dhe arabo-turk.  Ndër më të flaktët ishte lobi i bazimit të shkronjave tek alfabeti arabo-turk.Pjesa më e madhe e delegatëve që e urrenin në kockë perandorinë osmane dhe që ishin të mërzitur nga futja në hundët e brendshme të Shqipërisë nga fqinjët  përkrahën më shumë idenë që të zgjidhej një fjalor i njv vendi asnjanës. Varianti më i mirë do ishte ai i shkronjave latine.

Përplasje të ashpra mendimesh. Nuk po shkohej asgjëkundi. Gjithësecili kërkonte variantin e tij.  U desh ndërhyrja e Fishtës që të pranoheshin dy alfabete dhe të zgjidhte vetë populli se me ç’alfabet donte ai të shkruante gjuhën e mëmës.

Pas këtij vendimi,pati edhe shumë protesta,të organizuara nga qarqe të ndryshme,përkrahës të alfabetit arabo-turk,që nuk hiqnin dorë aq lehtë nga përdorimi i tij . Dhe do të vinte pak vite më vonë vulosja e këtij vendimi të rëndësishëm më 28 nëntor 1912, kur Ismail Qemali do të lexonte deklaratën e Pavarësisë të shkruar me  shkronja latine. Ishte verdikti i shenjtë i popullit.

Një ndër visaret më të bukura të këtij kongresi të bekuar për shqiptarët është fjalimi i at Gjergj Fishtës. Një fjalim që ka hyrë në histori. Ja ç’kujton Homeri i shqiptarëve…

“Ishim nga të gjitha skajet e Shqipnisë dhe të kolonive shqiptare ndër dhena të hueja. U treguem me të vërtet shqiptarë, sepse kurnjani nuk donte me i lëshue asnji fije penit nga mendimi i vet atij tjetrit.

Kongresi duhej të shpërndahej pa marrë kurrnji vendim.

-U tërbova prej inati. U çova në kambë e u fola: “O burra shqyptarë po a me të vërtetë do t’i lamë marre vedit para të gjithë botës?!

Po a mendoni ndopak se çka do t’u thomi shqyptarëve kur të na pvesin se çka keni ba ju dijetarët atje në Manastir?

Çka do t’u thomi na njerzve të pashkollë që nuk dijnë as me shkrue as me këndue…?

Na jemi që mendojmë me ba Shqypninë e si do ta bajmë atë kur na nuk duem me u marrë vesht ndërmjet vedit se si duhet me u shkrue germa A e ajo I?

Burra po ju flas me zemër në dorë se asht marre, turp e faqe e zezë me i lanë marre vedit para popullit shqyptar e para tanë botës, që pret dishka prej nesh e na të kthejmë pa kurrgja në dorë ndër shpija tona.

Po ulnju burra, ulnju sheshit e pse të kalojmë edhe nji ditë ma shumë në kët vend, mos ta lamë duerbosh popullin që na pret…!

-Aferim! Padër Gjergj…! Aferim të kjoftë! – bërtiti me të madhe nji hoxhë me mjekërr. Ai u çue në kambë e e erdh drejt te un, më puthi në ballë e më tha:

“Kështu flet shqiptari që e din se asht shqiptar…!”

Ulnju burra, -u tha, – ulnju këtu në shesh të zgjedhim nji komisjon e në krye të vemë Pader Gjergj Fishtën, e vetëm komisjoni do të caktojë se shka duhet të bajmë sot – për të mirën e popullit shqiptar nesër…

Fjala e tij u ndigjue me duartrokitje, dhe më caktuen Kryetar të Komisionit të Kongresit të Manastirit, i cili do të delte bosh sikur mos të ishte tregue toleranca e eme që të pranojshim dy alfabete njiherit, atë të Stambollit që kërkonte Mit’hat Frashëri dhe kët që u vendos.

Kjo sjellje e eme në Kongres të Manastirit më ka kushtue mjaft shtrejtë në jetë, sepse Abat Doçi, të cilin un e përfaqsova në atë Kongres m’u idhnue, e kur u ktheva më tha: “Pater Gjergj, un të kam dijtë si nieri që nuk ban kompromis në jetë!”

…Por Shqypnija s’mund të bahej ndrysh…!

At Gjergj Fishta

(Historia e Shqipërisë)

/konica.al/

Të vizitosh Çamërinë është emocion dridhërues. Për më tepër që ditët e fundit po flitet aq shumë për të. Sot, prej politikanëve të lartë grek, duke përfshirë këtu edhe vetë presidentin Pavlopuolos, Çamëria është vënë në mirinë të pushkës, njësoj si në kohën e Napolion Zervës.

Duke ulur e ngritur se çështja e saj nuk egziston, se shteti shqiptar duhet të hesht për të, ndryshe nuk do të bëhet pjesë e Evropës së Bashkuar, Athina zyrtare nuk po bën asgjë tjetër veçse po e përgjak sërish fytyrën e saj martire. Çamëria është dhimbje, është dhimbje krenare.

Ajo vërtet mbetet ende plaga që rrjedh gjak prej shtatit të kombit shqiptar, por Çamëria është edhe vend mitik, është vendi që i këndoi Homeri i pavdekshëm. Çamëria është tokë mbretësh dhe princash.

Është vendi i mbretëreshës Olimbi, nënës së Aleksandrit të Madh, por edhe i Pirro Burrit, mbretit të shquar të Epirit. Eshtë vendi i Gjin Bue Shpatës dhe i Pjetër Loshës që dominuan në mesjetë. Çamëria është vendi i Hasan Tahsinit, i Abedin Dinos, i Muharrem Rrushitit, por edhe i Bilal Xhaferrit e sa e sa martirë të tjerë që bën aq shumë për Shqipërinë. Çamëria është perla e Jonit, valët e të cilit prej më shumë se një shekulli rënkojnë thellë.

Mbi të gjitha, ajo është e pavdekshme. Pra jeton, bues, shpërthen mes shqipes së saj mijra vjeçare, aq më tepër në këtë prag pranvere. Dhe për të vërtetuar katërcipërisht këtë e në të njejtën kohë për të hedhur poshtë zërat që e mohojnë dhe që jehojnë si prej Hadit, perëndisë së vdekjes, do të mjaftonte të bënim veçse një vizitë të shkurtër ne të. Kështu që, dridhmën më të madhe e ndjen kur gjendesh brenda kufijve shtetërorë të fqinjit tonë jugor.

Tej Qafë Botës, sapo kapërcen kufirin shqiptaro-shqiptar gjendesh në Sajadhë, një qytezë bregdetare kjo e njohur për pasuritë e saj qysh prej periudhës mesjetare të princit arbëror Gjon Zenevishi. Ngadalson makinën në udhë e përshëndet në gjuhën shqipe kalimtarë të rastit e të panjohur.

Për çudi e kënaqësi bashkë, ata që të gjithë ta kthejnë në shqip, aq sa për një moment humbet mendjen e kujton se vazhdon të jesh në Shqipëri. Madje ndonjëri prej tyre ta bën me dorë e të uron edhe udhë të mbarë. Rrugës për në Filat, veç gërmadhave të fshatrave çame si Spatari, Lopsi apo dhe Koska pak më tej, të bëjnë përshtypje tabelat e shumta ku i vihet kryqi aparateve fotografike. Pra në këto vende, ku gjurmët e gjenocidit zervist janë ende të gjalla nuk mund të fotografosh asgjë.

Me synim për të vizituar mbarë Çamërinë shmangim buzëdetin që të shpie në Gumenicë dhe marrim të përpjetat e rrugës së Paramithisë. Edhe për gjatë rrjedhës së Kalamait, Thiamisit antik, emrat e fshatrave çame si Sidheri, Galbaqi, Minina, Nihori etj, janë greqizuar duke u quajtur Elea, Nerada, Neohor. Si për kundërshti të këtij mohimi, në malësinë e Paramithisë gjuha shqipe buiste, mbetet tepër e gjallë. Këtë e provojmë fare rastësisht në stacionin e autobuzit, para se të ngjitesh në qytetin mitik. Atje një zonjë flokëthinjur rreth të pesëdhjetave, na dëfton në shqip se prej qytetit të Paramithisë, burimi Aheronit, lumit të famshëm të Homerit, ku poeti i verbër shoqëron Odisenë në botën e të vdekurve për të takuar nënën si dhe Agamemnonin, nuk është më larg se njëzet kilometra.

Ai lum, shton miqësisht çamja ortodokse, rrjedh prej maleve të Sulit, malësi kjo që ne as më pak e as më shumë të kujton malet e Mirditës kur shkon në Kosovë nëpërmjet udhës së kombit. Habitet ime shoqe pasi shqipja e gruas paramithjote është e njëjtë me tonën. Kështu që del nga makina dhe e falënderon duke e njatjetuar përzemërsisht. Ndahemi nga kjo zonjë e pasi kemi vizituar Paramithinë, një tjetër befasi e këndshme na pret në fshatin Dhrahomi që tok me Gardhiqin janë dy fshatrat më të fundit ku elementi muhamedan çam njihte shtrirjen e tij gjeografike.

Në mungesë të tabelave orientuese edhe këtu detyrohemi të qëndrojmë e për të marrë udhën e Sulit pyesim dy kalimtare të rastit. Gratë në fjalë janë aty tek të pesëdhjetat, në moshë të gruas sime. Këtë herë pyetjet e bën ime shoqe dhe për kënaqësinë e saj përgjigja na vjen po në shqip. Por, e papritura më e madhe do ndodhë në fshatin Gliqi, rrëzë maleve të Sulit, ku zënë fill çamo-fshatrat ortodokse të fushës së Frarit. Pasi lamë prapa një grumbull pleqsh që rreth një rrapi shekullor pinin kafe e llafosnin shqip, i afrohemi një shtëpie dy katëshe, oborri i së cilës shërbente si lulishte e ku gjithashtu një numër njerëzish pinin kafe.

Të mbetur në udhëkryq mes dy rrugëve, për të shkuar në Pargë pyesim një gruaje të re, pranë së cilës qëndronte një djalë i vogël që nuk duhet ti kish mbushur ende të dhjetë vjetët. Për çudi, pyetjes sonë i përgjigjet në një shqipe të pastër i vogli. Kjo me të vërtet qe tepër befasuese, pasi çamët ortodoksë në Çamëri nuk e gëzojnë të drejtën e arsimimit në gjuhën amtare. Lëre më pastaj të kenë të drejtën e shtypit apo të mediave po në gjuhën e mëmës.

Një marrëzi e tillë me siguri do të bënte që grushti i egër i shtetit diktatorial nacionalist grek, të binte mbi ta pa mëshirë me forcën e një çekiçi pneumatik. Ndërkohë që në Shqipërinë tonë, prej vitesh egziston katedra e gjuhës greke, egziston gazeta e minoritit, e po kështu edhe radio.

Veç odiseja jonë në Çamëri nuk do mbaronte as pranë Sulit (që realisht i dha Pavarësinë Greqisë), dhe as kur morëm rrugën për në Pargë. Para se të arrinim në Morfat, fshat ky në të hyrë të përpjetës së Pargës, do të hasnim një tjetër befasi emocionuese. Tek një verandë që ngrihej si ballkon përmbi udhë, shohim një djalë tek të tridhjetat dhe një plakë e veshur në të zeza, e cila më solli pranë imazhin e plakave tona të jugut. Frenoj makinën dhe e pyes të riun në shqip se sa larg mbante që këtu Parga.

Ai më përgjigjet aq saktë e lirshëm po në shqip, saqë dyshova se mos ishte shqiptar i Shqipërisë dhe punonte si emigrant atje. E pyes gjene duke i kërkuar të më thoshte se çfarë ishte shqiptar apo grek. Më përgjigjet se është grek.

– Po si ke mundur ta mësosh kaq mirë shqipen?- e cys më tej.

– Po në të gjithë shqip flasim këtu, – përgjigjet ai.

Buzëqesha lehtë më thëniet e tij dhe bëhem gati të ngas makinës. Kur ngrihet nga vendi e moshuara e duke na folur po në shqip thotë.

– Po ejani more bir, ejani të pini një kafe! Keni bërë udhë të gjatë e me siguri jeni të lodhur!

Do e kisha pranuar me kënaqësi ftesën, për më tepër që ishim të lodhur. Por duke qënë për herë të parë në Çamëri nuk dinim se ç’udhë na priste më tej. Megjithatë, për të mos e prekur të moshuarën zbres nga makina dhe ngjitem nëpër shkallët e verandës së lartë. E falënderova duke e përqafuar sikur të qe nëna ime. Çasti i ndarjes me të nuk do më harrohet kurrë. Sikur të kishte frikë prej të riut që ishte deklaruar grek, e moshuara më thotë me zë të ulët;

– Por edhe ne si ju shqiptarë jemi more bir. Po kohërat, kohërat i nakatosën keq punërat tona…

Shtanga në vend. Vetullat m’u bënë një. Deri në atë moment, gjatë vizitës sonë në Çamëri, paçka se kishim llafosur në shqip me dhjetëra të panjohur, askush prej tyre nuk kishte pranuar haptas se ishte shqiptar! Ç’ti thosha më tej të moshuarës e çfarë të na thoshte ajo ne?! I dhashë gaz makinës që një me shpirtin tonë zu të rënkonte fort në atë të përpjetë. Në çast m’u kujtuan disa thënie të historianëve grekë që ulin e ngrenë pa pushim idenë se në Çamërinë e sotme gjuha shqipe nuk ekziston, se popullsia e saj e vjetër është e padukshme, e pandjeshme.

Veç realiteti ynë i prekshëm i hedh poshtë, i tjetërson këto thënie thjesht në formula propagandistike. Realiteti i sotëm i Çamërisë vërteton bindshëm se atje gjuha shqipe, gjuha e perëndive si thoshte Arestidh Kola i madh, nuk vdes kurrë. Të padukshme, të pandjeshme popullsinë si dhe gjuhën e saj mijëravjeçare e bën politika asimiluese e shtetit grek. Ndërkohë që shteti shqiptar, si edhe këtyre ditëve të fundit nuk ngre zë, hesht si gjithmonë, nuk proteston deri në instancat më të larta europiane për këtë realitet të dhimbshëm e të mohuar.

Në Pargë, në këtë qytet të bukur, në këtë perlë të Çamërisë, që lartohet si ballkon përmbi Jon nuk qëndruam gjatë. Thjesht shuajtëm ca urinë dhe pimë një kafe helm. Megjithëse dita qe zgjatur, si një re gri dhe i trishtë po lëshohej muzgu. Nuk donim të vonoheshim. Nuk kishim ndër mend të flinim në Pargë. Do ktheheshim në Sarandë. U gjendëm në makinën e parkuar aty pranë. Tashmë s’kishim nevojë për të pyetur, për guide. Ndiheshim zemërthyer.

Nuk di pse dritat apo neonet anës udhës më sollën ndër mend plumbat që rrëfenin udhët e përgjakura në poezinë e famshme të Bilal Xhaferit “Lamtumirë Çamëri”. Në kthim, si për të mbushur zbrazëtin që na kishte përfshirë, por edhe me besimin e plotë se një ditë patjetër do kthehemi në vatrat tona amtare, vura një kasetë me këngë të Çamërisë. Tumankuqja dhe kënga e Osman Takës sikur na i lehtësuan ca shpirtin.

Tabelën e Margëlliçit mezi e shqujtëm në errësirë. Megjithëse e shkruajtur edhe me gërma greke edhe me gërma latine, emërtimi shqip i këtij qyteti qe tjetërsuar. Margëlliçin, kërthizën e Çamërisë grekët e kanë pagëzuar me emrin Margariti. Po nxitonim drejt veriut. Prevezën s’e pamë, nuk shkuam dot. Megjithëse një ditë më pas, në një emision televiziv të bërë prej gazetarit të mirënjohur Marin Mema, e njohëm, e pamë përmbi tridhjetë minuta. Edhe atje, dielli, ngrohtësia e shqipes nuk mund të shuhej kurrë. Në Prevezë, në qendrën më të madhe të Çamërisë kudo flitej shqip.

Shkonim drejt Gumenicës. Në të djathtë lamë Mazrekun. Përpara priste Pllatoreja e bukur dhe deti poshtë saj. Por, për dreq, kodrave të saj nuk mundëm të shquanim as shtëpitë gërmadha të çamëve mysliman të përzënë me dhunë e gjenocid prej Zervës e as detin e thinjur. Terri kishte mbuluar gjithçka. Sikur të fshihte plagët e shumta, Çamëria qe zhytur në errësirë. Shpirti i saj ofshamë ndihej jo vetëm tek përplasja e valëve të detit për gjatë bregut, por edhe tek këngët që dëgjoheshin brenda makinës sonë.