Italiania Emma Morano ishte njeriu i fundit që përjetoi shekullin e 20-të nga dita e parë deri në ditën e fundit dhe madje edhe më shumë. Sekreti i një jete të shëndetshme ishte – siç tha vetë ajo – jeta pa shqetësim nga burrat.
Ajo jetoi 117 vjet, mbijetoi dy luftëra botërore. Emma Morano jetoi nga 1899 deri më 2017, shumica e kohës në Verbania, jo larg nga Milano. Pra, nëse dikush e di se si të qëndrojë i aftë dhe me të vërtetë të plaket, kjo është ajo. Megjithatë, cila është sekreti i saj?
Deri kohët e fundit, gruaja më e vjetër në botë ka qenë çelësi i jetës së saj të gjatë dhe të shëndetshme. Në vitet e fundit, Emma Morano nuk kishte një trup të përshtatshëm për të jetuar, kështu që ajo nuk e la apartamentin e saj. Megjithatë, ajo nuk ishte e vetme – kishte një kujdestar pleqsh, dhe një mbesë që kishte marrëdhënie shumë të mira me të.
Në mënyrë që prindërit e saj dhe shtatë vëllezërit dhe motrat të mbijetojnë krizën pas luftës, ajo filloi të punojë kur ishte 14-vjeçe. Babai i saj u verbua gjatë Luftës së Parë Botërore dhe nuk mund të kujdeset për familjen.
Ndërsa ishte e re, u dashurua me një të ri që shkoi në luftë dhe kurrë nuk u kthye. Siç kërkohej nga shoqëria, Emma Morano duhej të martohej, prandaj i gjetën një burrë tjetër – ai nuk i pëlqente. Ishte i dhunshëm. Pas vdekjes së foshnjës së saj, ajo nuk mund të jetonte me një njeri të dhunshëm dhe e braktisi atë.
Ndarja zyrtare në Italinë Konservatore Katolike në vitet 30 të shekullit të 20-të nuk ishte e mundur, por Emma Morano ishte ende e divorcuar nga burri i saj. Dhe jetoi vetëm dhe e lumtur deri në fund të jetës.
Një sherr mes motrave dhe vëllait në një familje të Vlorës për pak sa nuk ka përfunduar në tragjedi. Debatet mes tyre kanë agravuar deri në përplasje fizike. Në emisionin “Me zemër të hapur” në “News24”, Niazi Jonuzaj rrëfen si ka nisur sherri dhe çfarë ka ndodhur mes tij dhe të motrave.
Sipas tij, motrat dhe nipi kanë tentuar ta vrasin, pasi e akuzojnë se i keqtrajtonte nënën.
Por një tjetër version për ngjarjen, ka rrëfyer në studio burri i njërës prej motrave të tij. Në një lidhje telefonike gjatë emisionin, Namik Kulaj thotë se sherri ka nisur pas fjalëve që një fallxhore i kishte thënë Niazi Jonuzajt.
“Po sillej çuditshëm dy-tre muaj para se të ndodhte ngjarja. I kërkova që të takoheshim dhe bisedonim, por ai më tha s’kam kohë. Por më pas kam dëgjuar se ai kishte shkruar te e mbesa dhe i kishte thënë: kam shkuar te një fallxhore, dhe më tha që motrat dhe mamaja të kanë bërë magji. Dhe e kam gjetur magjinë në themelin e shtëpisë”. Dhe motrat kanë shkruar të sqarohen, por ky nuk ka pranuar. Dhe pastaj u ka bërë mesazhe kërcënuese, u shkruante “gjak doni, gjak do ta bëj”. Ndërsa kur unë kam dashur ta takoj, mua më ka thënë: “Do të ther ty dhe djalin tënd”, ka treguar Namik Kulaj.
Drejtori i një agjencie për rekrutimin e punonjësve ka deklaruar publikisht në emisionin “Opinion” në Tv Klan se është homoseksual.
Në emision po diskutohej për ngacmimet seksuale të aktorëve në Hollivud, por u prek edhe pjesa e ngacmimeve seksuale në kompani të ndryshme.
Elton Ilirjani, i cili rekruton punonjës në agjencinë e tij, tha se ka vajza që shkojnë të zhveshura në intervistat e punës, por nuk e dinë që ai është gay.
“Vajzat ngacmohen që në intervistën e punës, unë i kam parë të dyja anët e medaljes. Të gjitha gocat kanë ardhur në intervistë më mua të zbuluara edhe pse nuk e dinë që unë jam gay”, deklaroi Elton Ilirjani.
Ekskluzive: Fotot e rralla. Publikohet skema e pemës gjenealogjike të familjes së Skënderbeut, e cila u botua në vitin 1968 në revistën “Koha Jonë” në Itali, nga dy emigranët politik, Isa Ndreu dhe Lec Shllaku
Nga Dashnor Kaloçi.
Një nga pinjollët e familjes së Heroit tonë Kombëtar, i quajtur, Giorgo Castriota Scanderbeg, ia dorzoi atë Lec Shllakut në Itali në vitin 1968. Shllaku dhe Isa Ndreu, dy emigrantët politik shqiptar, financuan fushatën elektorale të Shirakut kur ai ishte kryetar Bashkie i Parisit dhe ai si shenjë mirënjohje, më 10 korrik 1978 pagëzoi një shesh në qëndër të kryeqytetit francez, me emrin “Skënderbej”.
Historia e Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, ka ngjallur vazhdimisht një interes të madh, dhe me figurën, jetën, veprën, betejat, luftrat, diplomacinë e tij, etj etj, janë marrë breza të tërë kronikanësh, studjuesish, historianësh, shqiptarë dhe të huaj, që nga periudha e tij e deri në ditë tona. Dhe si rezultat, janë shkruar me dhjetra studime dhe libra të ndryshëm si nga të huajt ashtu dhe nga autorë e historianë shqiptarë. Por edhe pse në Shqipëri ka një numër të madh studimesh e librash për figurën e Skenderbeut, që fillojnë që nga periudha e Rilindjes sonë kombëtare, e sidomos pas vitit 1968 kur u festua me bujë të madhe 500 vjetori i tij, asnjëherë nuk është bërë e mundur që të botohet pema gjenealogjike e familjes së tij të Kastriotëve.
Por ajo që nuk është bërë dot në Shqipëri, është arritur dhe është bërë nga diaspora shqiptare që jeton në Itali, në vitin 1968 me rastin e festimeve të 500 vjetorit të vdekjes së Skënderbeut. Kjo gjë, pra pema gjenealogjike e familjes së Skënderbeut, është botuar në revistën “Koha Jonë” që dilte në Itali nga viti 1962 deri në 1990-ën, prej Isa Ndreut (i biri i Cen Elezit, pinjoll i familjes së famëshme Ndreu nga Sllova e Dibrës) si botues, dhe Lec Shllakut si editor. Pema gjenealogjike e familjes së Kastriotëve të cilën po e botojmë ekskluzivisht për gazetën Tema në këtë shkrim, fillon që nga viti 1405 e shtrihet deri në vitin 1963, kur ajo është përmbledhur prej njërit të pinjollëve të saj, (Gjergj Kastriotit), i cili në vitin 1968 ia ka dorzuar atë për botim, z. Lec Shllaku, (me origjinë nga Shkodra, emigrant politik në Francë e Itali), me rastin e 500 vjetorit të vdekjes së Skënderbeut. Ndreu me Shllakun njihen gjithashtu edhe si dy shqiptarët që bënë të mundur që një sheshi në Paris, t’i vihej emri “Skënderbej”, gjë të cilën atyre ua mundësoi, kryetari i Bashkisë së Parisit, Zhak Shirak, pasi ata më parë kishin ndihmuar dhe financuar fushatën e tij elektorale.
Kështu, pas shumë bisedimeve që Isai me Lec Shllakun zhvilluan me mikun e tyre të ngushtë Zhak Shirak, ai mblodhi Këshillin Bashkiak të Parisit, i cili në datën 10 korrik të vitit 1978, me rastin e 100-vjetorit të Lidhjes së Prizrenit, mori vendimin zyrtar dhe i akordoi emrin e Skënderbeut, njërit prej shesheve në qendër të Parisit, i cili më parë quhej “Villa Lumier”.
Pas marrjes së aëtij vendimi, ceremonia zyrtare për dhënien e emërit “Skënderbej” atij sheshi, u zhvillue më datën 6 dhe 7 maj të vitit 1980-të, ku morën pjesë me dhjetra personalitete të mërgatës antikomuniste shqiptare nga shumë vende të Botës. Në atë ceremoni madhështore, mungoi vetëm ambasadori i Shqipërisë. Pas kësaj në shënjë mirënjohje dhe respekti, Lec Shllaku me Isa Ndreun, i akorduan një medalje ari kryebashkiakut Shirak, e cila iu dhurua me një ceremoni madhështore në Paris, ku morën pjesë personalitete nga e gjithë mërgata antikomuniste shqiptare. Bashkë me skemën e pemës gjenealogjike të cilën e kemi marrë nga revista “Koha Jonë”, në këto pak rradhë po publikojmë edhe shkrimin e plotë të z. Lec Shllaku me të cilën është shoqëruar ajo në botimin e saj të parë në vitin 1968 tek revista në fjalë.
Shkrimi i Lec Shllakut, editorit të revistës “Koha Jonë”, Itali 1968
Fisniku dhe pasardhësi i Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, me rastin e Jubileut të revistës, na ka drejtue urime dhe nji pemë Gjenealogjike të Familjes Kastrioti, të cilën po e botojmë në këto dy shtylla. Fisniku mban emrin Giorgo Castriota Scanderbeg, si emni i stërgjyshit, Heroit tonë Kombëtar, dhe banon me familje në rrethe të Napolit. Rreth familjes së Kastriotëve dhe brez-nive, të njimbasnjishme, gjtë shekujve, kemi pasë dijeni të përcipta e të errta, dhe për këto arsye jemi interesue me gjetë vërtetime dhe dokumenta sqaruese, drejtë për së drejti nga vetë Familja e Kastriotëve, me të cilën që në kohën e pagëzimit të Sheshit Skëndërbej, në Paris, qemë ndërlidhë. Siç dihet, Familja e Skëndërbeut, mbas vdekjes së tij dhe pushtimit Otoman të Shqipërisë, emigroi dhe u vendos në Italinë e Jugut, ndër pronat që u qenë dhurue dhe njoftë nga Mbreti i Napolit, Ferdinanti i Arragonës, për ndihmë ushtarake që Skënderbeu i dha kur zbriti në Itali, në Gusht të vjetit 1461, kundër Princit të Tarantos Giacomo Piccinino-s dhe Baronëve aleat të cilët kishin rrethuar në Trani dhe përkrahshin Derën Franceze d’ Anjohu, të sundonte mbi Mbretërinë e Napolit. Pasardhësit e Skëndërbeut mbasi dështuen në përpjekjet e tyre me lirue vëndin nga pushtimi otoman, me shkarkime në Shqipëni, tue kërkue ndihmën e Venedikut dhe tue nxitë popullin në kryengritje, edhe pse nuk pushuen kurrë të interesohen për fatet e atdheut të Arbërit, u stabilizuen njëherë e mirë në Itali.
Nga Pema Gjenealogjike e Kastriotëve del se në Itali gëzuen tituj Fisnikërije (Nobilare) të ndryshme dhe të shumta, që u vijshin nga krahinat, katundet dhe qytetet që ata zotnojshin. Njikohësisht, si Bulerë (Bujarë-Fisnikë që ishin, u martuen me gra familjesh aristokrate me pajë (prikë pasunish të tundshme dhe të patundshme, simbas traditës së kohës të cilat forcuen pozitën e tyne.
Nga këto martesa, Kastriotëve, në Itali, patën shumë djelm dhe vajza, me të cilët sigueruen, me breznitë e vijueshme, Derën dhe Emnin e Kastriotëve deri në ditët tona. Në pemën Gjenealogjike të Kastriotëve, pasardhësit direkt të Skënderbeut, janë marrë për bazë, simbas traditës sonë kanunore, trashëgimtarët mashkuj, për këtë shkak disa vëlla-zëni, gjatë breznive, tue mos pas lanë mashkuj pasardhës, barqet janë shue. Në Pemën Gjenealogjike të Kastriotëve, si aneks, gjindet dhe ajo e Topiajve, të Islamizuem, Toptanve, për arsye, motra e Skëndërbeut, Mamica me 1445, u martue me Karl Muzhak Topinë, dhe pat tre dejlm: Gionin, Gjergjin dhe nji tjetër që i Islamizuem, pat marrë emnin Ali Bej Toptani.
Këto shënime Gjenealogjike lanë me kuptue se familja e Toptanëve të sotëshëm kanë prejardhjen nga i pari Ali Bej Toptani, djalë i motrës së Gjergj Kastrioti Skënderbeut. Në Pemën Gjenealogjike të Toptanave, sigurisht për mungesë kontaktesh shekullore, shënimet angrafike, në breznitë e pasardhësit e tyne, janë të meta dhe gjenerike. Si po shifim, dera e Toptanëve asht shekullore, e përmëndun dhe rrjedh nga i Pari Karl Topija, Prine i Arbërisë, (i Shqipnisë së Mesme) i cili për të përballue kërcënimin e Balshës së II-të dhe të Venedikasve, iu drejtue për ndihmë ushtrisë turke që kishte mbrri deri në Maqedoni. Më 1385, ushtrija turke nën komandën e Hajredin.
Pashës mundi ushtritë e Balshës, në Jug të Lushnjes ku u vra edhe vetë Balsha i II-të. Ishte hera e parë që turqit hynin në Shqipni, por edhe u duk qartë se ky fakt do të kishte pasoja të randa, tue konsiderue se se Turqit kishin fillue pushtimet në Ballkan. Për arsynat të pushtimit të gjatë shekullor të osmanëve në Shqipni, po ashtu ndeja aq e gjatë në Itali, të pasardhësve të Skënderbeut, nuk u erdhi mbarë Kastriotëve të nxjerrin përfitime, për një rivendosje të Derës në Fronin e Shqipnisë, aq sa u preferue një i huej, Princ Vidi, i cili tue abdikue vdiq tue lanë një dinasti fantazëm, me Skënder Ëied-in.
Kastriotët e kohve tona, sidomos Ferdinant Kastriotin (15-1-1893 -18-7-1978) janë interesue për manifestimet dhe ngjarjet shqiptare. Në prill 1968, kur zhvilluen kremtimet kastriotiane të 500 vjetorit të vdekjes së Skënderbeut, në Romë, i Pari i Derës së Ferdinantit muer pjesë me Familjarë të tjerë. Pasardhësit e tij Filipi, vdiq më 1984 dhe Gjergji (1928) përfaqëson derën e Kastriotëve, por ka vetëm dy vajza Marien) 4-2-1958) dhe Maria Luisa-n) 30-41963). Për vijimin e Derës dhe të Emnit të kastriotëve Filipi ka lanë mbrapa dy vajza dhe një djalë Gjergjin 92-8-1958). Kur u inagurue Sheshi Skandërbeg në Paris, Filipi i pat drejtue zotit Chirac telegramin që po botojmë.
Kurse Gjergji asht ndërlidh me ne, ashtu si e do tradita e Familjes së Kastriotëve. Si po e konstatojmë nga Pema Gjenealogjike e Kastriotëve, për çdo brez janë përjetësue emnat e të parëve zambëdhenj: Gjon dhe Gjergj. Për mirënjoftje ndaj Aragonezave emnat Ferdinat Alfons. Si emna historik, Pirro dhe Akil: me Pirron, Skënderbeu mburrej, ndaj Kontit Picinino, tue thanë se ai dhe shqiptarët e tij rrjedhin nga një racë dhe kanë të njëjtën gjak. Për femnat janë përjetësue Donika, Maria, Mara.
Xherdan Shaqiri ka rrëfyer për mediat zvicerane se si ka ardhur deri te futbolli, duke shtuar se është gjëja me e mirë që i ka ndodhur në jetë.
Ish-mesfushori i Bayern Munchen dhe Interit, që tani aktivizohet në Premierligë te Stoke City, ka thënë se është rritur me futbollin dhe do të vazhdojë deri në fund me këtë sport.
Shaqiri ka treguar se si në fëmijërinë e tij në Zvicër ka jetuar vetëm pesë minuta larg fushave të futbollit, dhe kështu kishte filluar karriera e tij.
“Kam banuar vetëm pesë minuta larg fushave. Kjo ishte e përsosur për mua. Dhe kështu filloi gjithçka”, rrëfen Shaqiri, i cili hapat e parë në karrierë i hodhi në Zvicër.
“Ndiheshe i lirë, pa telashe. Luaje si një person i lirë, dhe ky sigurisht ishte një hap i madh për mua”, vazhdon rrëfimin e tij futbollisti kosovar.
Ylli i Stoke Cityt ka folur edhe për vendlindjen e tij, duke thënë se në Kosovë, vendet e punës dhe mundësitë janë të pakta.
Ai ka thënë se Kosova është një vend shumë i varfër, ku nuk ka shumë para.
“Jam lindur në Kosovë, një shtet shumë i varfër. Nuk ka shumë vende pune dhe nuk ka shumë para”, thotë Shaqiri.
Sipas Insajder, Xherdan Shaqiri ka treguar se vjen nga një familje e cila nuk ishte e pasur, teksa kishte përjetuar edhe vështirësitë e luftës, ku ishte djegur shtëpia e xhaxhait të tij.
“Shtëpia e xhaxhait tim ishte djegur, këtë e kam parë me sytë e mi. Kurse, shtëpia ime mezi po qëndronte në këmbë, por ata kishin vjedhur dhe shkatërruar gjithçka”, rrëfen Shaqiri.
“Ata kishin shkatërruar dhe vjedhur gjithçka që ishte brenda. Kishin vandalizuar edhe muret”, thotë 26-vjeçari nga Zhegra e Gjilanit.
“Kur kthehesh atje pas luftës dhe shikon gjithë këto gjëra, fillon t’i shohësh gjërat ndryshe”.
Ai ka thënë se është i lumtur me jetën në Zvicër, pasi aty ndihet i sigurt dhe i qetë.
“Jam i lumtur këtu në Zvicër, ku jemi të sigurt dhe mund të jetojmë në paqe”, thekson Shaqiri.
“Jam rritur me futbollin dhe do të përfundoj duke luajtur futboll. Është gjëja më e mirë që ka mundur të më ndodhë” e përfundon rrëfimin e tij mesfushori kosovar.
Një trafik jo i zakontë ka kapluar aksin nacional Gjirokastër- Kakavijë, në paraditen e 2 janarit të vitit të sapoardhur. Makina të shumta me targa të huaja po largohen drejt pikës kufitare, por destinacioni ynë, tashmë nuk kërkon më “vizë”.
Një tabelë anash rrugës na orienton djathtas, ku arrijmë të dallojmë për së largu Lazaratin, fshatin famëkeq, të trumbetuar aq fort nga mediat shqiptare, por edhe të huaja për kultivimin e kanabisit. Teksa ngjitemi në rrugicën me gropa, mbulohemi nga hija e mureve të larta që tre vite më parë shërbenin si “bedenat” e ruajtjes së hashashit. Por tashmë një qetësi e frikshme mbizotëron në fshat, ndërkohë që mjegulla e zymtë ka mbërthyer vendin që dikur njihej si kryeqyteti europian i kanabisit.
Prej shumë kohësh, shtetrrethimi ka rënë, nuk ka më paralajmërime apo kontrolle për të hyrë në territorin lazaratas, as kërcënime me armë, siç ndodhte dikur në ato vite, kur banorët, veçanërisht të rinj, kishin një pushtet të papërballueshëm nga shteti. Tashmë gjithçka që ka ngelur nga Lazarati është skamja e varfëria e ulur këmbëkryq brenda vilave luksoze, shumë prej tyre të ndërtuara me pasuri të paligjshme.
Banorët
Pas 20 minutash rrugë-tim, arrijmë në qendrën e fshatit Lazarat. Një grua e moshuar rreth të 70-ve, me shami e poture të zeza, po mbush ujë në një çezmë aty pranë. Pesha e jetës, e reflektuar në sytë e ballin plot rrudha, është shumë më e rëndë se ato 10 shishe me ujë që me zor po arrin t’i shkëpusë nga toka. “Djemtë ikën jashtë vendit, nuk rrinin dot më këtu, mbaroi gjithçka.
Tani jemi si mos më keq, marrim bukën dhe ushqimet me listë, por le të vijnë pushtetarët e të na shohin si jemi katandisur. I thoni Edi Ramës e Sali Berishës që të vijnë këtu e të shohin nga afër se si jemi zhytur në mjerim”,- shprehet e revoltuar e moshuara.
Vazhdojmë të ecim në qendër të fshatit, ndërsa në të djathtë shohim një lokal të vogël, me xhama të errët, e disa karrige të vjetruara jashtë. Brenda subjektit, dallohen shtëllungat e tymit të cigares, e vetmja shkelje e ligjit që lazaratasit mund të bëjnë tani. Kanë kaluar tre vjet e gjysmë nga koha kur lazaratasit nuk pyesnin dhe i bënin sfidë ligjit. U desh, superoperacioni antidrogë i qershorit të vitit 2014 që në këtë fshat “rebel” të vendosej ligji. Hyjmë brenda lokalit ku përreth një tavoline janë ulur rreth 5-6 burra të thinjur, me kafe e një teke raki para, që po luajnë domino. Mesa duket, “shteti më vete” i Shqipërisë sonë, ka marrë sërish formën e mëparshme, është rikthyer në identitet, duke iu bashkuar normalitetit të fshatrave të tjerë të vendit.
Bizneset
Vazhdojmë të ecim në fshat, ku para një minimarketi qëndron një çift të moshu-arish, të cilët mesa duket janë pronarët e këtij biznesi të vogël. Na presin me buzë-qeshje, por sapo i pyesim lidhur me situatën, fytyrat e tyre vrenjten dhe ngurrojnë të flasin.
“Largohuni, nuk keni më se çfarë merrni nga ne, se ashtu e kemi hallin. Pak na kanë bërë? Nuk dua të jap informacion, kush politikan dëshiron të vijë të shohë vetë ç’bëhet në fshat”,-thërret e revoltuar e moshuara, ndërkohë që tenton të na nxjerrë jashtë marketit. Ndërkohë, i shoqi i saj, i ulur në një karrige aty jashtë, duket se kërkon të tregojë gjithë brengat që po e gërryejnë, duke na bërë me shenjë që të shkojmë drejt tij.
“Këtë market të vogël e kam hapur para shumë vitesh, por një gjendje ekonomike të tillë fshati nuk e kam parë kurrë, jemi në krizë. Fletorja është mbushur plot me emrat e atyre që marrin edhe bukën me listë. Pyesni Edi Ramën për gjendjen tonë se mund t’iu përgjigjet më mirë. Gjendja në Lazarat është jashtëzakonisht e keqe dhe kaotike, banorët i ka mbytur varfëria e papunësia. Ishte viti i ri dhe lazaratasit pothuajse nuk kanë blerë asgjë për ta festuar e për ne ka qenë një natë si gjithë të tjerat”,-tregon pronari i biznesit.
Ndërkaq, edhe kazinoja në të cilën lazaratasit shumë kohë më parë, linin miliona lekë, tashmë ka dalë jashtë funksionit, e dyert e saj janë mbuluar me gazetat që shkruan aq shumë për qendrën e kanabisit të Shqipërisë. Mesa duket, ajo çka ka ngelur nga fshati famëkeq, janë vetëm muret e larta që mbronin hashashin e fasadat e vilave, ndërsa makinat luksoze që para “pushtonin” jo vetëm Lazaratin, por edhe Gjirokastrën e zonat përreth janë zhdukur. Vendin e tyre tashmë e kanë zënë bagëtitë, të cilat shumë prej banorëve i kullosin për të shitur ndonjë shishe qumësht dyerve të gjirokastritëve për të mbajtur frymën gjallë. Pra, shumë gjëra janë kthyer si shumë kohë më parë për Lazaratin, përveç migrimit të të rinjve, i cili ka pësuar një rritje nga viti në vit.
Djemtë lazaratas, që vite para lëviznin me lekë ndër duar e pistoleta në brez, në makinat e shtrenjta, sot janë larguar nga vendlindja e tyre jashtë shtetit apo në kryeqytet për një jetë më të mirë. Gjatë rrugës së kthimit nga fshati rebel, shikojmë edhe fushën e shkretuar që i mori jetën efektivit të RENEAS, Ibrahim Basha qershorin e 2015-ës gjatë një operacioni antidrogë.
Reagimi i gjirokastritëve
Në periudhën e lulëzimit të kanabisit në Lazarat, edhe Gjirokastra pati një ngritje ekonomike, pasi jo pak qytetarë zgjodhën të punonin në presimin apo ujitjen e hashashit, ku paguheshin shumë më shumë sesa në një punë tjetër. Sot, shumë biznese në Gjirokastër janë mbyllur për shkak se fuqia blerëse ka rënë. “E mbylla dyqanin me veshje. Para blinin shumë, sidomos lazot.
Tani s’ka më kush t’i blejë, punë s’ka, kjo rënia e Lazaratit ndikoi edhe te ne”,-tregon një ish-pronar i një butiku veshjesh në këtë qytet. Por pavarësisht kësaj, shumë gjirokastritë, me paksa cinizëm tregojnë se ndihen të kënaqur për gjithçka ndodhi në Lazarat. “Shumë mirë iu bë, e meritonin! Ishin bërë zotër të Gjirokastrës, por tani u kthyen aty në origjinë, përfunduan ku e kanë vendin. Mund të flemë të qetë natën, pa frikën se mos na kap ndonjë plumb nga të shtënat e lazaratasve”,-tregon një tjetër gjirokastrit.
Orikumi (Jeriko-Pashalimani) pavarësisht se nuk ka të dhëna arkeologjike të periudhës së lashtësisë, mendohet se mund të ketë qenë një nga qendrat më të vjetra të banuara në trojet para-ilire, ilire dhe shqiptare. Orikumi mendohet që të jetë banuar që në periudhën e bronzit dhe të hekurit, në mijëvjeçarin e II-I para erës sonë. Në letërsinë historike të antikitetit, në bregdetin ilir të Ballkanit përmenden disa koloni greke, si dhe kontaktet e tyre me hinterlandin ilir. Kolonizimi helen i bregdetit tonë, është pjesë e rëndësishme e ngulimeve perëndimore të grekëve, rolin kryesor të të cilit e ka luajtur qyteti i Korintit.
Ai ka filluar nga gjysma e dytë e shekullit VIII p.e.s, me themelimin e kolonisë së Korkyrës në vitin 737 p.e.s në ishullin e Korfuzit. Pas kësaj, në fund të shekullit VII pasi u kolonizua Buthroti (Butrinti i sotëm), në vitin 627 p.e.s u themelua kolonia e Dyrrahut (Durrësit) dhe në vitin 588 p.e.s pranë kodrës së fshatit Pojan, u themelua Apolonia. Në literaturën antike, për koloninë helene të Orikumit si datë e përafërt e themelimit jepet nga Stefan Bizantini në veprën “De urbibus et populis” (Qytetet dhe Popujt), i cili përveçse thekson se koha e themelimit është e njëjtë me atë të Apolonisë, thotë gjithashtu se të dy këto koloni u ndërtuan pranë qendrave të banuara më parë nga ilirët.
Mbas kësaj date Oriku (Oriku-Jeriko– Eriko-Pashalimani- Orikumi) do të vazhdojë të banohet pa ndërprerje jo më nga kolonët, por nga popullsia vendase e krahinave për rreth Gjirit të Vlorës. Në këtë shkrim, objekt është fiksimi paraprak dhe kronologjik i dokumenteve që kemi studiuar për Orikumin dhe jetën plot dramacitet të tij. Në autorët e parë antikë që përmendin ekzistencën e Orikut jo si vendbanim fushor i thjeshtë, por si qytet (polis), është Hekateu i Miletit në veprën e tij “Europa”, shkruar rreth viteve 514- 510 p.e.s.
Sipas dëshmive të Tit Livit, në verë të vitit 214 p.e.s, kur Filipi V i Maqedonisë sulmoi Orikumin, ai e pushtoi atë me lehtësi, “mbasi qyteti nuk kishte as ledhe dhe as mure të forta”. Por kur Çezari zbarkoi në Iliri, Orikumi ishte plotësisht i fortifikuar. Koha e ndërtimit të mureve rrethuese mbrojtëse të Orikumit mendohet të jetë realizuar gjatë shekullit II p.e.s deri në mesin e shekullit I p.e.s. Gjatë veprimeve luftarake kundër Pompeit në hapësirat Ilirike, Çezari la për mbrojtjen e mureve të Orikut 3 kohorta. Përshkrimin më të saktë të fortifikimit të Orikut e kemi nga arkeologu Francez L.Heyzey në veprën “Mission arkeologique de Macedoine” botuar një shekull më parë.
Ai thotë se qyteti ishte ndërtuar dhe fortifikuar me shumë shije dhe se traseja e rrethimit kishte një formë ovale, ku muri helenik më i vjetër ishte ndërtuar më vonë me tulla e llaç. Një rrethim të veçantë krijonte gjithashtu akropoli, i cili ndodhej në majë të kodrës dhe ndahej në dy pjesë nga një mur i brendshëm. Siç del nga përshkrimi i Heyzeyt, Oriku ka qenë i mbrojtur nga një mur rrethues me tulla të vendosura mbi një xokol gurësh të punuar si në Apolloni dhe Lis. Oriku nuk i ka shpëtuar as vëmendjes së babait të historisë Herodotit të Halikarnasit, i cili e përmend atë në Librin IX, 93 të “Historisë”.
Oriku është qyteti i parë, që haset nga e djathta kur hyhet në Adriatik. Banorët e tij, orikët, vijnë nga krahina e Amantias. Në pjesën e brendshme (të gjirit-ÇF) fqinjë me orikët janë kaonët, që jetojnë deri në Dodonë së bashku me antitanët. Gryka e gjirit Jon (Kanali i Otrantos- ÇF) shkon që nga malet Akrokeraune deri në Kepin e Japygise (Itali). Adriatiku dhe Joni janë e njëjta gjë. Në veprën e tij prof. Shaban Demiraj e përmend disa herë Orikun, duke e konsideruar atë dhe Apoloninë më shumë si enklava tregtare se sa si koloni greke. Oriku i formuar rreth shekullit VI p.e.s. lulëzon deri në shek. II të e.s., kur në Gjirin e Vlorës u themelua (shfaq) Aulona.
Një histori prekëse na vjen nga Amerika ku një i pastrehë tashmë është zotërues i të paktën 380 mijë dollarëve dhe shuma vazhdon të rritet dhe kjo falë zemërgjerësisë së tij.
Kate Mcclure teksa po shkonte për në shtëpi i kishte mbaruar karburanti në autostradë, ajo kishte ndalur makinën dhe ishte nisur për të marrë karburant.
Ai kishte parë 27-vjeçaren që kishte ndaluar dhe e kishte kuptuar që diçka nuk shkonte siç duhet dhe i ishte afruar, dhe i kishte thënë që të futej në makinë dhe të mbyllte dyert.
Pas disa minutash ai është rikthyer me një bidon me benzin, duke harxhuar 20 dollarët e tij të fundit.
Kate ishte prekur shumë nga ky veprim i Johnit dhe kishte filluar që ti sillte uji dhe ushqim çdo ditë.
Teksa më vonë sëbashku me të dashur e saj ata hapën një peticion në internet duke treguar historinë e saj me Johnin dhe duke kërkuar ndihmë që të mblidhnin para për të.
