Fshati Gjorm është me tradita të hërshme në histori. Historia e nje fshati ashtu si edhe nje rrethi apo nje qarku ka te veçantat e veta. Tradita dhe historia e Gjormit eshte pjesë e traditës dhe e historisë kombëtare, si e tillë ajo është mbeshtetur në dokumentet arkivore shume të rendësishme. Gjormi ka dhënë kontribut të çmuar në luftërat për pavarësi e mbijetesë e sidomos në Luftën Antifashiste Nacioanlçlirimtare.
Shkalla e parë e luftes partizane ishin njesitet guerile. K.Q.P.SH. vlerësonte se lufta guerile po merrte përpjestime të gjera dhe ata kishin plotesuar misionin e tyre per pergatitjen e popullit për luftë. Tani situatë kërkonte që organizimi i luftes te ngrihej në nje shkalle me te larte, te kalohej ne krijimin e cetave partizane. Ne perberjen e cetave nuk ishte asnje kufizim. Ne te pranoheshin te gjithe qe deshironin te luftonin kunder pushtuesit fashistë, me perjashtim të atyre me të kaluar të errët kriminelëve, hajduteve qe shikoheshin me perbuzje popullin.
Pas shumë njësiteve guerile qe ishin ngritur dhe funksiononin në Vlorë në të gjitha anët dhe qe kishin bërë një pune të jashtezakonshme erdhi rradha e ngritjes se cetave partizane. Çeta e parë në Qarkun e Vlorës u krijua më 4 dhjetor 1942 në fshatin Gjorm me komandant Neki Hoxhaj dhe komisar Qazim Çakeri. Kjo u quajt çeta “Plakë e Vlorës”. Çeta “Plakë” që në krijimin e saj dhe deri me 20 qershor 1943 kur ajo u inkuadrua ne Batalionin “Ismail Qemali”, zhvilloi shumë aksione, pritje e goditje te befasishme shkaterruese kunder forcave fashiste. Ajo zhvilloi edhe nje punë të madhe bindese me popullin per propagandimin e L.A.N.Ç. Shume shpejt ajo u be e dashur ne te gjithë Vlorën. Populli i priste krahëhapur luftetaret e kesaj çete dhe e furnizonte me ushqime dhe me djem te rinj qe dilnin vullnetarë.
Ajo kreu shume aksione kunder pushtuesve fashiste dhe u be nje shembull frymezimi per te gjitha njesitë e tjera partizane. Nje nga luftimet me te medha, te ashpra e te pergjakshme ishte Lufta e Gjormit kunder forcave fashiste dhe mercenareve te Halil Alisë dhe të Selim Kaloshit. Ne kete lufte “Çeta Plakë” ishte reparti i vetem i organizuar e kompakt me partizanet dhe qendronte ne balle te luftimeve. Sëbashku me forcat e kesaj çete u bashkuan edhe 1500 fshatare te Lumit te Vlores, te Krahines se Kurveleshit, te Tepelenes, te Mallakastres e Topalltisë ne përleshje te pergjakshme me fashistët. Aty u shpartallua Rregjimenti i Duçes, u kapen mjaft rob ushtarë e oficere që ishin bashkuar me mercenaret e Halil Alise dhe të Selim Kaloshit. Aty u vra edhe komandanti i Rregjimentit kolonel Kelmendi qe u rrezua nga kali. Ne ate lufte te madhe ne Kalibaq te Gjormit u vra Bako Tafili nga Gjormi, Beqir Selimi nga Terbaçi, Barjam Xhebro nga Brati, Qamil Asllani nga Vranishti, Velo Hysi dhe Barjam Rexhepi nga Smokthina. Prandaj me të drejte kjo lufte u quajt në Gjorm Epopeja e Vlorës dhe Gjormi Moska e Vogel.
Pas krijimit të Çetës Plakë më, 30 qershor 1943, në Fushën e Gumenicës u krijua Çeta e Rinise me komandant Mehmet Jahon dhe Komisar Kastriot Muçon. Çeta e Rinise u quajt sepe me i vogli nga partizanet ishte 15 dhe me i madhi 20 vjeç. Si Çeta Plakë dhe ajo e Rinisë jane dy nga çetat me te njohura e me te sukseshme jo vetem ne Vlorë, por ne te gjithë Shqiperinë.
Nga keta trima ate Gjormin ne Luften e dyte Boterore ranë heroikisht ne fushen e betejes: Bako Tafili, Arap Shenaj, Kapo Askushaj, Mevlan Imeri, Hamdi Lazaj, Qani Shenaj.
Veteranët e LANÇ janë dëshitarë të gjalle të atyre heroizmave të luftes për liri. Ata i kanë sjellë Shqiperise lirine pa asnje dyshim. Ata meritojnë gjithë respektin e dashurinë e popullit.
Një histori rrëqethëse e një vajze të vogël 14-muajshe, Alice, e cila thuhej se duhet të ishte vajza më fatlume në botë.
Por shpejt u diagnostikua me një gjendje kërcënuese për jetën, e nuk ishte në gjendje të shërohej nga sëmundja. Megjithatë, një mrekulli ndodhi kur ajo ishte në prag të vdekjes!
Kur ajo u pranua në spital, ajo u diagnostikua me meningjit cerebrospinal epidemik.
Gjendja e saj vazhdon të përkeqësohet me kalimin e kohës dhe detyruar të përjetojë infarkt, septikemia, dështimi i veshkave dhe komplikime të tjera të rënda.
Mjekët u lanë të pafuqishëm me kushtet e përkeqësuara të Alisës dhe ajo mund të mbështetej vetëm në një makinë ventilimi për ta mbajtur gjallë.
Disa muaj më vonë, mjekët erdhën në një vendim dhe thanë se sëmundja e Alice ishte përtej ndihmës moderne të mjekimit dhe këshilloi anëtarët e familjes së Alice që të fiknin mbështetjen e jetës së Alice për të ndaluar vuajtjet e saj.
Pasi dëgjoi sugjerimin e mjekëve, familja e saj me lot me sy u mblodh rreth saj për ti dhënë lamtumirën e saj.
Pasi mjekët fikën mbështetjen e jetës, nëna e Alice e mori butësisht Alisen për ta puthur vajzën e saj të vogël për herë të fundit.
Megjithatë, për habinë e tyre, ndodhi një mrekulli! Alice papritmas filloi të marrë frymë vetë!
Mjekët që ishin të pranishëm në atë kohë ishin gjithashtu të habitur nga mrekullia!
Dy vjet kaluan dhe ky fëmijë i bukur me faqe të kuqe, pamje të gjallë dhe një buzëqeshje të shkëlqyeshme më në fund ka një shans për të bërër një foto familjare.
Pas përvojës me meningjit cerebrospinal epidemik, ajo u la me një seri të pasojave.
Alice nuk mund të konsumojë ushqime solide kështu që ajo duhet të ushqehet me lëngje përmes një tubi të ushqyerjes, rritja e këmbëve të saj është e pabarabartë, e folura e saj është dëmtuar, por këto nuk e pengojnë atë të lëvizë.
Tani, Alice është regjistruar në një çerdhe dhe jeton si fëmijët e tjerë të moshës së saj
Një ditë, Alice foli papritur fjala e saj e parë: “Mami!” Nëna e Alisës ishte aq e lumtur sa lotët i rrokullisnin faqet kur ajo dëgjoi fjalën e parë të Alice.
Nëna e Alice tha: “Çdo natë kur vajza ime është gati të fle, gjithmonë do të mendoj për lumturinë tonë për të qenë së bashku.
Sidomos kur më në fund më thirri ‘Mummy’! “. Sigurisht, dashuria e nënës nuk njeh kufij.
Ndoshta, dashuria dhe lutjet e pafundme e nënës së saj ishin ato që ndihmuan Alice për të vazhduar dhe mbijetuar vuajtjeve.
Një letër e shkruar me dorë nga fizikanti legjendar Albert Einstein u shtit këtë të martë për më shumë se 100 mijë dollarë në Jeruzalem, si pjesë e dokumenteve që i kishin shpëtuar kohërave.
Letra ishte dërguar në vitin 1928 nga Ajnshtajni gjatë një prej periudhave më emocionuese dhe më “të ndezura” të karrierës shkencore të Ajnshtajnit.
Në këtë kohë ai ishte duke punuar për të arritur një nga zbulimet kryesore shkencore të shekullit të kaluar.
Letra e dashurisë i ishte shkruar Elisabetta Piccini, një studente italiane e kimisë e cila ishte sa gjysma e moshës së tij.
Elisabetta jetonte një kat më poshtë motrës së fizikantit më të njohur të shekullit të kaluar.
Gjatë një vizite në qytet ai ishte shumë i interesuar ta takonte italianen, por studentja ishte shumë e turpshme dhe kishte droje të takonte një njeri më famën e tij.
Në shënim ai shkruante:
Për studiuesen shkencore, në këmbët e së cilës fjeta dhe u ula për dy ditë të tëra, si një suvenir miqësor.”
Gjithashtu në atë letër përmendej një shprehje e tij:
Një jetë e qetë dhe modeste sjell më shumë lumturi sesa një përpjekje e suksesshme e kombinuar me shqetësim të vazhdueshëm.”
Ka pak kohë që në Shqipëri njihet “Festa e Nënës”, ndërsa në Europë dhe në SHBA kjo festë është festuar që në vitet 1900. Edhe kjo festë ka historinë e vet. E zbuluam këtë festë dhe synojmë ta bëjmë popullore, megjithëse vonë por më mirë vonë se kurrë, kjo ditë është e njohur tashmë në të gjithë botën dhe festohet nga të gjitha nënat. “Festa e NËNËS” lindi si ide dhe u bë realitet në Virxhinia të SHBA-së. Një vajzë e vogël amerikane e quajtur Ana Xhervis, e lënduar thellë nga humbja e nënës së saj, ju drejtua një Senatori të shtetit të Virxhinias, i propozoi që kjo ditë të shpallej si “Dita në kujtim të gjitha Nënave”. Senatori e priti me kënaqësi propozimin e vajzës dhe që në atë kohë, pra, që në vitin 1910, kjo festë festohet me shumë dashuri çdo vit. Ai e pranoi festimin e kësaj feste duke nderuar edhe dhimbjen e bijve dhe bijave amerikane dhe të gjithë botës për Nënat e tyre por edhe Nënat e gjalla –që për to ne bëjmë një nderim akoma më të madh duke ju dhuruar karafila të kuq për Nënat e gjalla dhe karafila të bardhë të vendosim një tufë mbi varrin e tyre. Ky ishte një homazh i mrekullueshëm që edhe Ana e bëri për Nënën e vet.
Përse karafila të kuq dhe përse karafila të bardhë për nënat tona të dashura?
Ana Xhervis kishte pranë shtëpisë një kopsht shumë të bukur me shumë lule, por karafilat e kuq dhe karafilat e bardhë i kishte mbjellë Nëna e saj që kujdesej shumë për to. Nëna e saj çdo ditë mblidhte tufa me karafilë me aromë të mrekullueshëm dhe shtëpia e tyre kundërmonte aq ëmbël saqë ato ndiheshin si në parajsë. Kështu që pasi vdiq e ëma ajo e vazhdoi kujdesin për karafilat dhe ndiqte të njëjtat rituale sikur e ëma të ishte gjallë. Kjo ishte arsyeja përse Ana dhuronte pafund karafila ditën e “Festës së Nënës” ose “Dita e Nënës”. Kështu ky veprim u bë traditë dhe lulja që simbolizon këtë ditë është karafili.
Më pas këtë ide e përkrahën edhe shtete të tjera europiane si Italia, Anglia, Franca, duke e shndërruar në festa kombëtare. Kjo festë u përkrah nga gjithë bota e qytetëruar. Çdo vit TV të ndryshme japin emisione pafund për njeriun më të shtrenjtë që ka njeriu siç është Nëna.
Po tek ne?
“Festa e NËNAVE”, u aprovua si e tillë në vitin 1997, dhe Kuvendi i Republikës së Shqipërisë vendosi: Të quhet ditë përkujtimore “Dita e Nënës”, e cila do të jetë e diela e dytë e muajit maj. U aprovua nga Kryetari i Kuvendit Pjetër Arbnori.
Kjo ditë është kujtimi dhe konsolidimi i një feste kaq të shenjtë, e cila duhet të bëhet sa më popullore dhe të ketë shtrirje për tu festuar në mbarë Shqipërinë, sepse çdo Nënë meriton të nderohet, të çmohet dhe të respektohet në jetë të jetëve. A ka simbol më të shenjtë se nëna Shqiptare, ajo ka qenë dhe do të mbetet simbol i jetës në tërësi, simbol i qytetërimit, zhvillimit dhe civilizimit të një vendi. Jo më kot Elena Gjika- Dora d’Istria një intelektuale me famë botërore si dhe një nga penat më të famshme që veprat e saj mbeten aktuale deri në ditët tona. Diku mes radhëve të panumërta në një nga veprat e saj shkruante: ”Shiko zhvillimin e grua që të arrish në zhvillimin e një Kombi”, kjo është shumë e vërtetë. Çdo Nënë është dhe do të jetë simbol i madhështisë, emancipimit, i një fryme të re, jo vetëm brenda familjes, por kudo në shoqëri, në larminë e brishtë të ditëve tona, si në art, kulturë, sport, biznes, politikë etj. Ashtu edhe në sferat më të larta të drejtimit dhe të organizimit të një shteti. Është ky një fakt kuptimplotë dhe domethënës, derisa ajo ka treguar gjithmonë e po tregon aktualisht pa u shkëputur nga asnjë përgjegjësi, që ka mundur t’ia dali mbanë edhe pse shpeshherë duke u ndeshur me shumë vështirësi nga më të ndryshmet.
Nëna Shqipëri!
Përmendoren në hyrje të varreza të “Dëshmorët e Kombit” të gjithë e kemi parë dhe e kemi nderuar aty, kujtimin e vajzave dhe djemve pishtarë të lirisë, që flijuan në emër të një bote të re. Kjo Nënë e madhe është ajo që i ruan dhe i mban në gjirin e saj që të prehen të qetë, edhe pse në një botë tjetër. Kjo është Nëna dhe jo Babai, sepse vetëm Nëna është në gjendje të japë një jetë, madje të dhurojë edhe jetën e saj, për të sjellë një krijesë tjetër që do të sjellë vazhdimësinë e jetës. Vetëm ajo di të falë, të kuptojë, të mbajë pranë në gjirin e saj. Nëna është e shenjtë, mbi të gjitha është Nënë. Ndaj mos i lëndoni ato, mos i shkaktoni dhimbje dhe mos ua shtoni rrudhat dhe thinjat e bardha në aureolën e e flokëve të tyre.
Nga ndryshon “8 Marsi” nga “Dita e Nënës” apo “Festa e Nënës”
Sigurisht që ndryshon dhe ka disa arsye. Së pari “8 Marsi” është dita e grave dhe e vajzave, ndërsa “Dita e Nënës” është vetëm për Nënat. Në “8 Mars” gratë dhe Nënat tona kanë luftuar për të fituar të drejtat e tyre. Kështu që gratë kanë fituar të drejtat e tyre me ligj si të drejtën për të zgjedhur-për t’u zgjedhur si dhe shumë të drejta të tjera politike dhe sociale. Më 8 Mars gratë luftuan për të fituar të drejtat e tyre pas shumë grevave, demonstratave dhe revoltave të vazhdueshme ato fituan. Megjithëse ato vazhdojnë të luftojnë për të drejta të barabarta.
Mëmëdheu –Nëna
Dashuria për Nënën ka qenë dhe është e shenjtë për shqiptarët. Është e vërtetë që Nënat tona janë më të mirat në botë në çdo kohë dhe në çdo situatë ju dhurojnë fëmijëve dashuri pafund. Dashuria e Nënës Shqiptare për fëmijët dhe familjen e saj ka hyrë në histori, legjenda. Këto legjenda flasin për sakrificat pafund dhe dashuri të Nënave. Këto legjenda janë transmetuar brez pas brezi sepse kanë ditur të mbijetojnë për shkak të forcës së tyre, sepse e tillë ka qenë edhe forca e fjalës dhe e jetës së tyre. Në momente të vështira çdo njeri thërret Zotin dhe Nënën për ndihmë. Secili nga ne e ndjen prezencën e saj në çdo moment. Nuk është rastësi që të gjithë piktorët dhe skulptorët e mesjetës, rilindjes u vunë shenjtorëve nëpër kisha fytyrat e tyre më të dashura, që ti ndjenin pranë e kjo gjë bënte që ti përballonin me kurajo vuajtjet e tyre të jetës.
Po kush është kjo shenjtore, që ne e ndjejmë kaq pranë? Dhe sapo e thërrasim na vjen pranë menjëherë, në të mirë e në të keqe, që kur jemi fëmijë, më pas kur rritemi , kur bëhemi prindër, kur plakemi, e ndoshta para vdekjes?.
Është Nëna – e kaluara, e tashmja, e ardhmja. Është vetë përjetësia, dashurinë e së cilës nuk mund ta zëvendësojë askush.
“Legjenda e Murimit”, “Halili dhe Hajria”, ”Doruntina”, Nënë Nica…..sa shumë Nëna në legjenda, gojëdhëna të mahnitshme, të bukura e të hidhura për dashurinë për fëmijët e tyre, për të cilët kanë falur edhe jetën e tyre.
Nënë Tereza, kjo figurë madhështore e cila gjatë gjithë jetës së saj ka mishëruar shpirtin , dhimbjen dhe gëzimin e të gjitha Nënave. Edhe pse fati nuk i fali asaj fëmijë e nuk e bëri Nënë. Ajo u bë Nëna e të gjithë bijve dhe bijave në të gjithë botën. Sa bukur e ka quajtur krijuesi i famshëm popull Nënën Shqipëri:” Perëndeshë e bukurisë dhe perëndeshë e jetës, e mbrojtjes, e mençurisë, e dashurisë, megjithëse ka qenë dhe mbetet më e stërmunduara.
Ka një lidhje të madhe mes Nënës dhe Mëmëdheut, po marr si shembull, po të marrim si shembull SHBA dhe Presidentin e saj Xhorxh Ëashington, për kontributin që ai dha si një nga themeluesit e shtetit Amerikan i ngriti përmendore Nënës së tij. Maries, kësaj gruaje fisnikeqë diti të edukojë djalin e saj, me vullnetin, për ti kushtuar cdo gjë të mirë mëmëdheut të tij Amerikës.
Xhorxh Washington nuk e harroi kurrë Marien e shtrenjtë që ishte për të një Shën Mëri.
Kudo që janë Nënat dhe fëmijët i dërgojnë karajfila, sa bukur ata mund të jenë edhe larg në emigracion, uroni Nënat me telefon me mesazhe vetëm urime duhet të ketë këtë ditë, të djelën e dytë të muajit Maj.
Karafila në çdo “Festë të Nënës”, Gëzuar Festën Nëna të Dashura e të Shtrenjta. Ne krenohemi me ju, gjithmonë ju kemi pasur dhe ju kemi si pasqyrë ku shihemi çdo mëngjes, si një model nga i cili kemi përherë diçka të re për të mësuar, ju mbeteni për ne idhulli i pavdekshëm edhe pse vitet dhe mosha juaj shkon përpara.
Katër vite më parë lajmi se nëna shqiptare në Itali ka vrarë tri vajzat e saj do të trondiste mbarë opinionin shqiptar,
Nëna Edlira Çopa ndodhet ende në spitalin psikiatri, ndërsa babai i tri vajzave pret të bëhet sërish baba.
Shkruan Barbara Gerosa
“Do të lindë më 3 prill, në ditëlindjen e Simonës, vajzës së madhe, e vetmja që u përpoq të mbrohej nga e ëma, që e ndoqi dhe e vrau me thikë pa mëshirë”. Bashkim Dobrushi, 49 vjeç, e ka vështrimin të mjegulluar nga netët e shumta pa gjumë, por, kur flet për të voglin që pret të vijë në jetë, i ndizet shpresa. Përkëdhel dorën e Afërditës, gruas që re që prej një viti është bashkëshortja e tij, dhe na tregon fotografitë e tri vajzave:
Simona, Keisi e Sidny. Ishin 13, 10 e 3 vjeç kur nëna e tyre, Edlira Copa, i vrau. Më të voglat u vranë në gjumë. Goditja e fundit për më të madhen, e zgjuar nga furia vrastare e mamasë, e cila më pasi i mbuloi trupat e tyre në shtrat, të përqafuara me njëra-tjetrën, dhe qëndroi zgjuar pranë tyre për katër, para se të tentonte, pa sukses, të vriste edhe veten.
Buzëqeshja e tyre mbetet e kristalizuar në fotot që mbulojnë muret e banesës në komunitetin e vogël leçez të Maggianicos, ku babai jeton bashkë me familjen e vëllait dhe me bashkëshorten e re, edhe ajo shqiptare, e cila do t’i dhurojë një jetë të re.
Më 9 mars bëhen katër vjet nga tragjedia që ndodhi pak kilometra larg kësaj shtëpie ku Bashkimi po provon të gjejë normalitetin, pa harruar kurrë. “Më duket sikur ka ndodhur dje”, tregon. “Një natë i pashë në ëndërr. Po luanim bashkë, siç bënim shpesh. Pastaj u zgjova dhe u ftillova që asgjë nuk ishte reale. Nuk më vjen turp të them që vura kokën poshtë jastëkut dhe qava. Një boshllëk që nuk mund ta mbushë asgjë, as fëmija që po vjen, edhe pse do të ketë një vend special në zemrën time. Simona ishte në klasën e tetë dhe kishte talent në volejboll, me flokë të gjatë, shikim të zgjuar, një grua e vogël. Keisit i pëlqente vallëzimi, vdiq nga dhjetëra goditje me thikë. Sidny ishte princesha ime. Fjalëshumë dhe e ëmbël. E ngjashme me vajzën e vëllait tim, lindur pas tragjedisë. Edhe ajo më ka ndihmuar të eci përpara”.
Një jetë e mbetur gjatë pezull, si frymëmarrja e atij mëngjesi kur sapo kishte mbërritur në Shqipëri dhe e telefonuan nga Italia për t’i treguar tmerrin. “Nuk kisha shumë që isha nisur. Po kthehesha në shtëpi për t’i shpjeguar familjes sime motivet pse unë dhe Edlira kishim vendosur të ndaheshim. Kishim shumë mosmarrëveshje. I kishim firmosur dokumentet te avokati.
Një natë më parë shkova të merrja vajzat dhe darkuam bashkë. Të qeshurat e fundit. Herën tjetër që i pashë ishin në morg. Ndërsa nënën e tyre nuk kam dashur ta takoj më. Për mua është njësoj sikur të ketë vdekur edhe ajo atë natë të tmerrshme”, tund kokën Bashkimi.
Asnjë fjalë, asnjë shpjegim, asnjëherë. E liruar për humbje totale të mendjes, gruaja ndodhet aktualisht e mbyllur në një spital gjyqësor psikiatrik, sepse cilësohet e rrezikshme. Ndoshta më tepër për veten se sa për të tjerët. Tentoi të vriste veten me të njëjtën thikë që vrau vajzat, druhej se nuk mund t’u jepte një të ardhme, siç ka thënë e rrëmbyer nga marrëzia.
“Ishim ndarë, por nuk u kisha lënë asgjë mangët vajzave. Punoj në të njëjtën ndërmarrje prej 18 vjetësh, buka nuk më ka munguar kurrë dhe gjithmonë do të kujdesesha për to”, përpiqet të shpjegojë Bashkimi. “E vërteta është që nuk ekziston një “përse” dhe nuk ka ngushëllim. Megjithatë, duhet shkuar përpara. Pa frikë, pavarësisht dhimbjes. Si ia kam dalë?
Falë punës, miqve të shumtë që më qëndruan pranë, familjes, gruas sime që e njoha dy vjet më pas në vendlindje, të voglave të mia që pa dyshim do të donin të më shihnin të lumtur. Janë shumë njerëz që më kanë qëndruar pranë gjithë këto vite, ëngjëj që më kanë ruajtur këta vjet. Pastaj për pak muaj do të bëhem edhe qytetar italian, pikërisht sot më thanë se së shpejti mbërrijnë dokumentet. Ndihem pjesë e një komuniteti që kurrë nuk më ka lënë vetëm”.
Nuk ka gjë tjetër për të thënë. Bashkim po bëhet gati të niset për në Shqipëri. Kthehet në shtëpi, në Kukës, ku donte që të varroseshin vajzat e tij dhe ku do të kalojë ditën e përvjetorit tragjik. Por jo pa kaluar më parë për t’u përshëndetur me mikun më të afërt, atin Angelo Cupini, i cili në kopshtin e “Shtëpisë mbi pus”, pak metra nga shtëpia ku ndodhi vrasja, ka mbjellë një qershi për të kujtuar Simonën, Keisin e Sidnyn. Do të lulëzojë në pranverë, si jeta e re që pritet të çelë në krahët e këtij burri që nuk dëshiron tjetër veçse të dëgjojë ta thërrasin përsëri “babi”.
Sot është 8 Marsi, Dita Ndërkombëtare e Graven një ditë shumë e rëndësishme kjo, në të cilën kujtohen arritjet e kushteve sociale, politike dhe ekonomike të grave në botë, por edhe dhuna dhe abuzimi që shumë gra janë ende duke vuajtur.
Origjina e festës së 8 marsit daton në vitin 1908, (edhe pse shumë datojnë vitin 1911) dhe është e lidhur me një ngjarje tragjike. Një grup punëtoresh në një fabrikë tekstili në New York bënë grevë kundër kushteve ekstreme të punës. Më 8 mars, fabrika u mbyll dhe punëtorët mbetën të bllokuar brenda. Papritmas shpërtheu një zjarr, ku vdiqën 129 punëtore.
Lulja që simbolizon festën e gruas
Lulja mimozë është simboli i Ditës Ndërkombëtare të Gruas. Zgjedhja e kësaj luleje daton në vitin 1946 kur gratë e U.D.I. (Bashkimi i grave italiane) vendosi të gjejë një lule për të përfaqësuar këtë festim. Kështu gjatë organizimit të ngjarjes së 8 Marsit u propozua mimoza, një lule e sezonit e që kushtonte më pak. Prej atij momenti kjo lule u bë simboli i Ditës së Grave.
Kuriozitete nga bota
Dita e Gruas festohet në shumë vende të botës. Në Ekuador ka një park dedikuar gruas, “El Parque de las Mujeres”. Në këtë ditë organizohen demonstrata dhe evenimente dedikuara vetëm për gratë. Në Peru gratë organizojnë festa dhe nuk lejojnë burrat të marrin pjesë në to. Evenimenti më popullor është “pollada” me tregjet ku shiten patate, mish pule etj, paratë e të cilave shkojnë për festimin e kësaj ngjarjeje. Në Honduras, asgjë nuk festohet më 8 mars, pasi kjo ditë festohet më 25 janar. Edhe në Afrikë festohet më 8 mars, në vende ku gratë kanë marrë një farë fuqie dhe luftojnë për idealet e tyre. Shoqatat e grave organizojnë festa të përmasave të mëdha në Kamerun dhe në një masë më të vogël në Zimbabve.
Rrugën drejt shtëpisë, ku prej 16 vitesh jeton një familje e ngujuar, mësuesja e bën 3 herë në javë për të mësuar djalin e vogël. Atje jeton një nënë me 3 djemtë e saj. Bashkeshorti është në burg pasi ka vrarë fqinjin dhe dy familjet janë në gjak.
Mësuesja quhet Liljana Luani. Ajo është Misionare e Edukimit të Fëmijëve dhe në këtë 7 mars, veçanërisht e fëmijëve të ngujuar nga gjakmarrja shkon në fshatrat më të thella të Shkodrës, ku jeta i rrezikohet çdo dite.
Mësuesja e bën 3 herë në javë, për të mësuar djalin e vogël të shtëpisë.
“Kjo është një dashuri tjetër, kjo është një përfshirje emocionale e jashtëzakonshme, saqë është e pamundur tua kthesh shpinën”, shprehet Liljana.
Puna e saj si mësuese nisi në vitin 1981.10 vitet e para punoi dhe jetoi maleve, nga Malësia e Madhe në atë të Dukagjinit, ku u njoh me shokun e jetës dhe ku u bë nëna e dy djemve. Ashtu e buzëqeshur dhe plot humor flet pak për veten, por tregon shumë për arkivën e saj, histori rrëqethëse, që duken të gjalla edhe sot, pas shumë vitesh.
“Një herë më ra telefoni dhe një fëmijë i vogël më tha: mësuese dua bukë. Ishte shumë ftohtë dhe shumë shi dhe duhet të kaloja mbi liqenin e Vaut të Dejës me varkë. Bleva disa ushqime, një thes me miell dhe u nisa drejt Rragamit. Liqeni kishte lëshuar aq shumë dallgë saqë kisha frikë. Djali më kishte dalë përpara, nuk m’u hodh në qaf. I thashë: po hajde , a spo më del para? Jam mërzit shumë, tha dhe filloi të qante. Ça ke i thash? Më kanë shitur gomarin – tha. Edhe unë i thash: Hajt he burrë se do të ketë kenë plak! Ai shtriu duart me nerva dhe tha: jo, ai ka kenë sa unë. Ai nuk kishte as televizor, asnjë lodër, as nënë as babë, veç gomarin dhe gjyshen. Qau ai, qava dhe unë”, kujton mësuesja.
Në Ministrinë e Arsimit, të dhënat zyrtare tregojnë se në vitin shkollor 2017-2018 nuk është paraqitur asnjë rast i fëmijëve të ngujuar për t’u ofruar mësim në mjedis mësimor. Por, mësuesja e të ngujuarve tregon realitetin.
“Ka fëmijë me problematikë gjakmarrjen duke filluar Kukësi, Dibra, Shkodra Lezha, tani jam në Durrës, në Tropojë. Në zonën e Krujës kam gjet fëmijë që janë krejtësisht të ngujuar”, thotë Liljana.
“Unë jam në fund të karrierës në fund dhe do mendoja që e kam përmbyll misionin tim si mësuese kur të mos kishte më fëmijë të ngujuar dhe unë të quhesha mësuese Liljana, jo mësuesja e fëmijëve të ngujuar”, shton ajo.
Edhe pse ka pësuar ndryshime themelore, arsimi në Shqipëri duket se vazhdon të “çalojë”, sidomos në zonat e thella ku si ka shkelur këmba asnjë deputeti.
Të gjithë jemi të vetëdijshëm se shumica e shkollave në fshatra ndodhen në gjendje të mjerueshme, por sakrifica e këtij mësuesi shkon përtej gjithçkaje që kemi parë.
Ai është 61 vjeç dhe ende e bën çdo ditë me këmbë rrugën për të mbërritur në fshatin Plangaricë të Elbasanit, ku e presin vetëm disa fëmijë.
Në fillimet e karrierës bankat ishin plot me nxënës, por kalimin e viteve, fshatrat u zbrazën dhe mësuesin e presin gjithnjë e më pak fëmijë.
Por përkushtimi i Veiz Qoses nuk ka ndryshuar, përkundrazi ai shprehet se misioni i tij do të vazhdojë derisa ta “mbajnë këmbët.”
Sipas “Top Channel”, babai i nëntë fëmijëve shkon dy orë në ditë vajtje-ardhje në këmbë, shpesh herë mes shiut e dëborës.
Në një intervisteë, Veizi shprehet se:
Rri në fshat por jam i detyruar të bëj një rrugë të vështirë në çdo lloj situate, borë, shi…
Kënaqësia është e paparë, e kam pasur pasion. Vitet bëjnë të vetën por dëshira vazhdon. Mundohemi ta shmangim, lodhjen sakrificën.
Kjo nuk ndodh se jemi vetë prind dhe fëmijët që paraqiten, qoftë 10, qoftë 5, puna është e njëjtë. Mbi të gjitha është humanizëm.”
