Histori

“Ne të lutemi o Zonja jonë, o shpresa e jonë ! Ti që je Ylli i detit na ndriço ne, të përplasur nga stuhia në detin e jetës; Na ndriço në molo e n’orën e fundit na mbro me ngushëllimin e pranisë tënde, që të mund të arrijmë të gëzuar lumturinë pa fund.

Këtë nder të na dhurojë Ai që ti e mbajte në prehrin e bekuar dhe i dhe qumështin me gjirin Tënd të Shenjtë. Atij, nder dhe lavdi në shekujt e përjetshëm. Amen!”

Lutje Virgjëreshës Maria nga Shna Ndou

Që nga thënia e Marksit “Feja është opium për popullin” deri në vetëshpalljen e Shqipërisë si i pari dhe i vetmi shtet ateist në planet, kaloi më shumë se një shekull. Qe një shekull që punoi për të realizuar, nëpërmjet luftërave botërore, sistemin komunist në botë. Një nga pikat më nevralgjike të strategjisë së tij qe lufta kundër besimeve fetare. Në Shqipëri, ajo u shfaq në përmasa e mizori të pakrahasueshme me asnjë vend tjetër të Europës. Martirizimi i klerit shqiptar, sidomos i atij katolik, nuk i pati zili aspak Neronit, mbasi i tejkaloi në cilësi e sasi mizoritë e tij.

U mbyllën të gjitha objektet e kultit, klerikët u përndoqën, herë-herë edhe me çmimin e jetës së tyre dhe dy breza shqiptarësh e këmbyen emrin e Zotit me atë të Enver Hoxhës. Objektet e kultit u kthyen në pallate sporti, në shtëpi kulture socialiste apo stalla lopësh e një pjesë e mirë e tyre u shemb, duke groposur veprat artistike. Mbas 1990-s ato u ringritën e shqiptarët rifituan të drejtën të luteshin hapur. Pasi komunizmi nuk u tregua dorështrënguar me rivendosjen e besimeve fetare, sepse ata nuk rrezikonin perspektivat e paracaktuara mbizotëruese në jetën ekonomike e politike të Shqipërisë demokratike për kastën e komunistëve të rinj.

Ndërmjet kishave, të shembura nga furia djallëzore e organizatave të Enverit, qe edhe ajo e Shna Ndout në Sebaste, Laç. Nga ajo kishë kishte mbetur vetëm një shkëmb i lëmuar nga buzët e njerëzve. Ai vend u kthye në një simbol të shpresës e të qëndresës. Pushteti i komunistëve i përdori të gjitha format e trysnive për të zhdukur nga përfytyresa e shqiptarëve atë vend të shenjtë dhe nga zemrat e tyre atë figurë madhështore të botës së krishterë. Por asgjë, as propaganda, as kërcënimet, as policët e ushtarët e rreshtuar, nuk qenë në gjendje të ndalonin vargun e gjatë e të pashkëputur të shqiptareve e të shqiptarëve që, çdo 13 qershor shkonin për të nderuar kujtimin e Shenjtit e për të kërkuar ndihmën e Tij. Studiuesit e kësaj dukurie, unike në sistemin terrorist të Shqipërisë komuniste, ende nuk kanë përcaktuar motivin e vërtetë të thyerjes së regjimit përballë vullnetit të një populli, për të shfaqur haptas besimin në një nga shenjtët më të shquar në gjithë historinë e Kishës katolike. Në atë dështim të regjimit gjakatar, sigurisht, ishte fryma hyjnore që shfaqej, në gjithë shkëlqimin e saj, e që shprehej nëpërmjet mrekullive të “Shenjtit të mrekullive”.

Shna Ndou i Padovës (kështu njihet Ai në letërsinë kishtare) kishte lindur në Lisbonë të Portugalisë më 15 gusht 1195. Dita e lindjes së Tij, nga një familje fisnikësh, përkonte me festën e Ngjitjes në qiell të Virgjëreshës Mari, Nënës së Jezu Krishtit. Maria Teresa Tavera, një pasardhëse e familjes mbretërore të Asturias, e quajti lindjen e fëmijës, që mori emrin Fernand, një dhuratë të Virgjëreshës dhe që së vogli e edukoi atë me kultin e saj. Fëmija i lutej çdo ditë Virgjëreshës e, në moshë të vogël, i premtoi asaj virgjërinë, për të qenë një adhurues i saj i përhershëm. Që herët u shfaq fuqia e Tij për të kryer mrekulli. Ai u rrit mes librave e lutjeve, duke patur në qendër të shpirtit të tij dashurinë për Jezu Krishtin dhe Nënën e Tij.

Tri parimet, mbi të cilat mbështetej formimi i brendshëm i Fernandit, ishin : përvujtëria, dlirësia dhe mëshira, të njëjtat mësime kryesore të Jezuit për ndjekësit e Tij. Në moshën 15–vjeçare Fernandi u largua nga familja dhe u fut në një monastir të agostinianëve, që ngrihej mbi një kodër buzë lumit Tago. Në qetësinë e tij, djaloshi i zellshëm u formua në shkollën e Shën Agostinit, duke studiuar veprat e Tij, por edhe vëllimet e Biblës, komentet e thella të Etërve të Kishës mbi to, veprat bashkëkohore enciklopedike. Mbas dy vitesh Fernandi u largua nga kodrat e lulëzuara të qytetit të lindjes, për të gjetur strehë në abacinë e Shën Kryqit të Koimbrës, kryeqytet i atëhershëm i Portugalisë e qyteti universitar më i famshëm i saj.

Simbas njërit prej biografëve të Tij, Rigauld, “atje Fernandi bëri përparimetë shpejta në përsosmërinë dhe në studimin e Fesë, në të cilën arriti në majat më të larta. “Në kronikat e abacisë Fernandi “ishte një njeri i famshëm, i ditur dhe i shenjtë, i pajisur me njohuri të mëdha letrare e i kurorëzuar me merita të lavdishme”.

Në Koimbra Fernandi qëndroi nëntë vjet. Mbas tyre Ai u njoh me përvojën e Shën Françeskut të Asizit, nëpërmjet pesë martirëve që u vranë në Marok, dhe vendosi të hyjë në Urdhrin e Fretërve minorë. Përballë jetës akademike të kanonikut agostinian Fernandi parapëlqeu atë të thjeshtën të Sh. Françeskut, duke ndërruar emrin në Anton (Ndue) e duke kërkuar mbrojtjen e eremitit të madh e Shenjtit me të njëjtin emër, që kishte jetuar në kuvendin e Oliveras. Por edhe qëndrimi në këtë kuvend qe i shkurtër dhe Antoni 25-vjeçar vendosi të largohet nga atdheu e të niset për në Marok, për të përhapur atje mësimet e Ungjillit. Nuk arriti të sendërtojë misionin që i vuri vetes sepse, sapo zbriti në Marok, e zunë ethet e malaries, nga të cilat u shërua mbas disa muajsh.

Mbas shërimit u nis me anije për t’u kthyer në Spanjë, por një stuhi e fuqishme e detyroi anijen të zbarkonte në Siçili. Këtu filloi veprimtaria baritore e Tij, që u zhvillua në shumë qytete të Italisë si Montepaolo, Cefalû, Noto, Lentini, Forlí, Rimini, Vercelli, Bologna, në të cilët Ai shpalosi gjithë përgatitjen e Tij fetare e intelektuale, duke marrë titullin “Baba i shkencës”, siç e quajti kardinali francez Montfort, arqipeshkvi i Boulogne-s. Të gjitha predikimet e Tij shoqëroheshin shpesh edhe me mrekulli të papara, që kishin krijuar te njerëzit e thjeshtë një adhurim e besim të jashtëzakonshëm. Madje vetë Shën Françesku, krijuesi i Urdhrit të ri të Kishës në atë periudhë, e quante atë “më të diturin e bijve të Tij” dhe e dërgoi me mision në Francë më 1224, ku herezia kundër krishterimit ishte përhapur shumë.

Në Francë Ai shpalosi dijen, përkushtimin dhe talentin e Tij të spikatur në mjedise të molepsura, duke kundërshtuar herezinë e mungesën e besimit që kishte pllakosur Francën e jugut, duke predikuar në Montpellier, në Tuluzë, në Velay, në Lingadoca, Limoges, Arles. Në Limoges vuri në dukje edhe njëherë aftësinë e Taumaturgut, kur një furtunë e madhe po detyronte njerëzit e shumtë jashtë kishës të largoheshin. Por Doktori i shkencave i siguroi se ata nuk do të lageshin, dhe ashtu ndodhi. Mbas tre vjetësh pune të një dobie të jashtëzakonshme për ripohimin e doktrinës dhe kthimin në rrugën e drejtë të shumë heretikëve, Ai u largua nga Franca e cila, së bashku me Shën Dominikun, e konsideron ende një nga bamirësit e saj më të mëdhenj, një apostull e çlirues të jashtëzakonshëm.

Në kthim Atë Antoni zbriti në Siçili e mandej, në udhëtimin drejt Umbrias, u ndal në Romë, në javën e Pashkës. Predikimet e Tij në kryeqytetin papnor u dëgjuan me shumë entuziazëm nga mijëra pelegrinë, madje edhe nga vetë Papa Gregori IX, që e quajti Atë “Arka e gjallë e Biblës”.

Pastaj Ai u shpërngul në veri-lindje të Italisë e ushtroi veprimtarinë ungjillore në gjithë bregdetin e Gjirit të Triestes, që nga Aquilea, Venediku, Gorizia dhe Udine.

Në Vareze themeloi kuvendin, ndërsa në Ferrara, në një ceremoni kishtare, kreu një mrekulli që mbeti si një nga kryeveprat e Tij. Një grua fisnike, bashkëshortja e patricit Obizzi, akuzohej për tradhti bashkëshortore nga i shoqi që nuk donte të njihte as fëmijën e tij. Gruaja kërkoi ndihmën e Taumaturgut.

Ai, që i besonte asaj, “mbasi i dëgjoi të dy, mori fëmijën në krahë, ngriti sytë nga qielli dhe tha: N’emër të fëmijës hyjnore të përgjërohem o vogëlush, të thuash publikisht, me fjalë të qarta e pozitive, se cili është autori i ditëve tuaja.

Atëherë fëmija, edhe se ishte në shpërgënj, u kthye nga i atidhe shqiptoi qartë këto fjalë: Ja babai im!” Kjo mrekulli u pasqyrua në një basoreliev të Donatellos dhe në një reliev të lartë të Lombardos, pranë varrit të Shenjtit. (Eugenio Pilla : “Il Santo” F. 172)

Atë Antoni u dërgua në Firence për të paqtuar guelfët e gibelinët, kaloi në Bolonjë, Milano, Verona e Mantova, por qyteti që zgjodhi për jetën dhe fundin e saj, ishte Padova, në të cilin mbylli sytë më 13 qershor të vitit 1231, në moshën 36-vjeçare, mbasi kishte përballuar një tiran gjakpirës si Eselino III da Romano, duke bërë t’i bjerë në gjunjë e duke i treguar se nuk i trembej asnjë pushteti tokësor.

Ai la edhe disa vepra të shkruara si “Panegjirikët e Shejtëvet”, “Bisedë mbi psalmet”, “Biseda mbi kohën”. Pa mbushur njëmbëdhjetë muaj nga ndërrimi jetë, Papa Gregori IX, me kërkesën e fuqishme të besimtarëve, e shpalli Shenjt Antonin e Padovës.

Kjo ishte, me pak penelata, figura e Shenjtit që u bë kaq i dashur për breza të tërë shqiptarësh, që u dha atyre kurajën për të përballuar vështirësitë e jetës, ndërmjet tyre edhe për të sfiduar diktaturën më mizore.

Ajo kurajë e kishte zanafillën në vargun e mrekullive që i Plotfuqishmi, Jezui dhe Virgjëresha i jepnin mundësi Atij të kryente për njerëzit, mrekulli që vazhduan me shekuj në të gjithë botën, fatmirësisht edhe në Shqipërinë tonë. Françeskanët erdhën në Shqipëri rreth vitit 1241, dhjetë vjet mbas ngjitjes në qiell të portugezit të shquar, që me kultin e Tij, u bë një nga përbërësit më të rëndësishëm të jetës fetare e shpirtërore të popullit tonë.

Kisha e Shna Ndout në Sebaste u ndërtua rreth vitit 1300 dhe u shkatërrua më 1971.

Në të shërbyen shumë rektorë e meshtarë, ndër të cilët emra të shquar të kishës e kulturës shqiptare si Atë Shtjefën Gjeçovi, Atë Mati Prenushi, Atë Klement Miraj, Mons. Robert Ashta, Atë Zef Pllumi etj.

Prandaj ajo kishë e bukur, e rindërtuar në kodrën e Laçit nuk resht kurrë së prituri njerëz të gjitha besimeve, duke pohuar në vazhdimësi gjithësishmërinë dhe përjetësinë e mesazhit hyjnor.

Nga Rrahman Parllaku

55 viteve më parë, gjyqi farsë ndaj të ashtuquajturit “grupit armik të Teme Sejkos dhe Tahir Demit” përfundoi me 65 të dënuar, 13 të pushkatuar, 9 prej tyre vdiqën në burg, 4 të dënuar me vdekje që më pas bënë 25 vite prapa hekurave dhe mbi 1000 vite burgim të dhëna nga gjykatat. Sot, ata përkujtohen në një tubim përkujtimor nga Shoqata Atdhetare “Çamëria”

Me Temen nuk më ka takuar fati të njihem në Luftën Nacionalçlirimtare, po u njoha kur ai u kthye nga studimet e pambaruara në ish-Bashkimin Sovjetik, bashkë me Mehmet Shehun, Tahir Kadarenë e Abaz Fejzon, të thirrur nga qeveria shqiptare për të drejtuar e transformuar ushtrinë, nga ushtri partizane në ushtri kombëtare

Mehmeti u emërua Shef i Shtabit të Përgjithshëm, Tahiri, zëvendës i tij; dy të rinjtë, Temja dhe Abazi, shefa shtabi divizionesh: Temja në Gjirokastër, Abazi në Korçë. Ishin këta dy të rinj, dy ish udhëheqësa të Luftës Nacionalçlirimtare, me përgatitje të lartë ushtarake, dy të rinj të dalluar në luftë, por që po shkëlqenin edhe në studimet akademike.

Unë në atë kohë isha drejtor i Personelit të Ushtrisë. Jam njohur që në atë kohë me Teme Sejkon. Më vonë, mbasi unë mbarova studimet e larta ushtarake në ish-Bashkimin Sovjetik, kur u ktheva më 1951, Temen e gjeta në detyrën e Shefit të Zbulimit.U bëmë kolegë pune në organet e Shtabit të Përgjithshëm.Këtu fillon shoqëria jonë e pandarë, deri ditën e arrestimit të Temes.

Duke u shmangur pak nga tema, dua të vë në dukje se shokët e mi më të afërt në Luftë u bënë çamët, dy luftëtarë të shquar, Ali Demi e Ilmi Seiti, për të cilët kam shkruar e folur.

Aliun e njoha në gusht 1943 kur erdhi në Vlorë, pas daljes nga burgu nëpërmjet tunelit që vetë e kish ideuar e drejtuar punimet, nën hundën e fashistëve. Ai, fillimisht erdhi pranë Komitetit të PK të Qarkut Vlorë dhe me kalimin e Hysni Kapos në radhët e ushtrisë, u bë sekretar politik i KP K të qarkut. Ardhja e tij në këtë detyrë ndryshoi stilin e drejtimit; i dha fund ekstremizmit e përçarjeve që na kish lënë trashëgim Dushan Mugosha, e zbatuar me zell nga udhëheqësit e mëparshëm. Vrasja e tij qe një humbje e madhe.

Për Ilmi Seitin kam shkruar gjatë, për karakterin e tij burrëror, për zgjuarsinë e tij të jashtëzakonshme dhe qëndrimin e tij humanist, edhe në sektorin ku punonte. Këtë e pamë më mirë unë e Temja, kur i organizuam ceremoninë e varrimit, ku pothuajse mori pjesë i gjithëpopulli i Shkodrës dhe shikonim burra e gra me lot në sy. Dhe këtë e bënin për ish drejtuesin e Sigurimit.

Të gjithë e dimë se çfarë krimesh ka bërë diktatura në Shkodër, por burrëria, çiltërsia e humanizmi i Ilmi Seitit u vlerësuan nga populli i Shkodrës.

Nuk dua të lë pa përmendur një mikun tim çam, që ishte nga burrat më të moshuar të Brigadës, komisarin Abdyl Resuli, që e drejtonte batalionin në të gjitha luftimet dhe i gjithë efektivi e respektonte, pasi sillej me ta jo si drejtues, por kujdesej si prind.

Njohja me Temen dhe shoqëria me të vazhdoi jo vetëm gjatë kohës që punuam bashkë në Ministrinë e Mbrojtjes, por edhe kur ai u caktua në detyrën e Komandantit të Flotës Luftarake Detare, pasi detyra ime si zëvendësministër për përgatitjen luftarake më bënte të kisha kontakte të shpeshta me të. Gjithnjë kisha gjetur mirëkuptim e ndjehesha i kënaqur për punën që bëhej në repartet e Flotës për përgatitjen luftarake e përvetësimin e teknikës së re me të cilën po pajisej Flota.

Por fatkeqësisht, kur Temja ishte në kulmin e aktivitetit të tij, kur po shprehte aftësitë e pjekurinë e tij në kryerjen e detyrës së lartë, u godit nga diktatura.Dhe kjo nuk qe një goditje individuale, por goditje ndaj grupit të intelektualëve çamë.

U gëzova kur Temja erdhi në Tiranë dhe më tha se do të shkonte për mbarimin e studimeve të larta Akademike. Në këtë kohë, takimet e shoqërimi im me Temen u shtuan. Ndiqnim bashkë ndeshjet sportive të ekipeve, jo vetëm të futbollit por edhe volejbollit e basketbollit.

Dilnim shpesh bashkë në Shtëpinë e Ushtarakëve.Pritja e tij u zgjat, po Shefi i Shtabit të Përgjithshëm i ngarkonte detyra.Unë kërkoja t’i ndodhesha në shoqëri, pa e ditur se ç’e priste.

Kisha planizuar të organizoja e drejtoja një stërvitje në Vlorë me trupa, që do të vazhdonte 5-6 ditë.

I them Temes: – Eja me mua, qëndro pranë familjes, të lë edhe veturën se do udhëtoj me gaz.

Vij, – më tha, po më ka ngarkuar shefi një detyrë që e kam mbaruar, po nuk i kam raportuar, pasi ai është me pushime në Durrës.

Eja, – i thashë, se e takojmë Petritin, dhe i them se e mora Temen të rrijë pranë familjes dhe kthehemi bashkë.

Petriti, pyeti Temen: E mbarove materialin, dhe ai iu përgjigj se e kishte mbaruar.

Na mbajti për kafe, si duket do t’i dërgonte ndjekësit e Temes në Vlorë, pasi Petriti ishte në dijeni të skenarit që po përgatitej për Temen. Drejtuesi i grupit, pas arrestimit të Temes, deklaroi se kur ndalonte makina ime, shtrihej në sedilje të mos e shihja kur kaloja!!!

U kthyem me Temen, me shpresën se ai do të shkonte të mbaronte studimet, dhe isha i bindur se do t’i mbaronte me Medalje të Artë, si shoku i tij Abaz Fejzo. Por diktatura, u kishte caktuar të dyve fundin tragjik: Temja vdes në tortura, kurse arkivolin e Abazit e përcolla më 12 janar 1987 nga burgu i Burrelit.

Të dy këta heronj të luftës, që vunë talentin e tyre në shërbim të mbrojtjes së atdheut, duke komanduar dy armët elitë të ushtrisë: Temja komandoi Flotën Luftarake, kurse Abazi komandoi forcat tankiste, u trajtuan në mënyrë barbare nga diktatura. Dhe bashkë me ta, nga ai genocid i pashembullt u shkatërruan edhe familjet e tyre, si edhe të mijëra kuadrove e luftëtarëve të shquar.

Të them të drejtën, kur e dëgjova Temen në gjyq, mbeta i zhgënjyer, por e besova kur më ra mua ta provoja, kur më futën në qeli e brenda saj në kafaz si kafshët e egra, ku jetova 11 muaj i izoluar nga bota dhe për 15 muaj pa asnjë lidhje me familjen, pa ditur nëse i kam gjallë!

Kur u them njerëzve që kam jetuar në kafaz, nuk u besohet! Po u them të takojnë e të pyesin hetuesin tim Pirro Dautajn e prokurorin Murat Konomin. I përsëris këto, se diktatura i ka detyruar njerëzit të dalin nga vetja, kur përveç torturave fizike e psikologjike të kërcënonin edhe me shfarosjen e familjes.

Vetëm kur të kesh kaluar nga ferri i diktaturës mund ta kuptosh gjendjen e atyre njerëzve që janë detyruar të dalin nga vetvetja.

Po diktatura është treguar tepër e ashpër ndaj asaj pjese të popullit tonë, kosovarëve e çamëve që kanë vajtuar genocidin e pashembullt, dhe që nuk dinë as sot varret e të afërmve.Ose të krimeve të Drenicës e Tivarit, që u përsëritën edhe nga Millosheviçi.

Përse diktatura mbajti këtë qëndrim ndaj dhjetra mijëra qytetarëve shqiptarë?

Unë në këtë moshë jam tepër i zhgënjyer që nuk ka një dënim kombëtar të diktaturës.Ende ruhen simbolet e saj; edhe sot e kësaj dite nuk i janë hequr diktatorit E. Hoxha titujt.I vdekuri nuk gjykohet, por parlamenti duhet të vendos dhe të mos mbeten të barazuar viktima me xhelatin.

Çështja çame sot është problem kombëtar, siç ishte Kosova dje – dhe më vjen mirë që ajo gjen gjithnjë e më shumë mbështetje. Është detyrë e çdo qeverie të mos reshtë së ngrituri këtë çështje me ndërkombëtarët, deri sa të gjejë zgjidhjen e merituar.

Kjo eshte letra e nje burri qe po ben xhiron e rrjetit, pak pas publikimit te saj. Burri nuk e kuptonte se përse gruaja e tij ishte gjithmonë e lodhur dhe ndërsa e shikon që fle vendos të shkruajë diçka ne rrjetin social facebook. Tony Emms është një i ri britanik, i cili jeton me gruan e tij Charlotte dhe vajzën e tyre të vogël, e cila ka vetëm pak muaj që ka ardhur në jetë. Fotoja dhe shkrimi që ai ka bërë për gruan e tij ka bërë xhiron e botës në pak ditë.

Shpesh nuk bëj përpjekjen e duhur për t’i njohur kësaj gruaje meritat që i takojnë. Kur unë kthehem nga puna ajo është gjithmonë e lodhur ndoshta sepse me siguri ajo nuk e kalon ditën e saj ulur duke parë televizor bashkë me vajzën në krahë. Jo! Ajo kërcen nga krevati para se unë të cohem për të ikur në punë dhe fillon “aksionin” e saj, përgatitet të përballojë ditën duke kapërcyer të gjitha vështirësitë që i dalin përpara. Më pas zgjohet vajza e cila fillon të qajë se ka uri, njësoj si gruaja ime, e cila ka gjithashtu uri por nuk ha, këtë e bën vetëm fëmija jonë. Pas kësaj ajo fillon të luajë me të, i ndërron bebelinat, luan sërish dhe më pas duhet të bëjë një dremitje. Por jo! Asaj i duhet të lajë rrobat, të pastrojë lodrat e fëmijës, të lajë enët, dhe ndërkaq fëmija zgjohet sërish dhe ka nevojë për ushqim, ndërkohë që nëna nuk ka ngrënë ende mëngjesin. Më pas përgatit drekën, dhe pastaj fëmija ka sërish nevojë për përkujdesje, dhe ju kujtoj se ajo ende nuk ka ngrënë. Të mos flasim për pastrimin që i ka bërë shtëpisë e cili në këtë moment rezulton të ketë qënë “i kotë”sepse lodrat janë të gjitha në tokë. Dhe pastaj kthehem unë nga puna! Në këtë moment irritohem për shkak të rrëmujës, dhe mendoj “çfarë bën gjithë ditën moj grua”? Ndoshta edhe shumë prej jush e kanë menduar, dhe jua them që përveç atyre që kam shkruar më sipër ajo është kujdesur që fëmija juaj të ketë gëzuar shëndet të plotë! Respektoje nënën e fëmijës tënd! Ajo është një qënie speciale, e cila ka hequr dorë nga gjithcka për t’u kujdesur për fëmijën tënd”!

Ky është një mesazh i mrekullueshëm i një burri drejtuar burrave të tjerë! Lexojeni dhe bëjeni edhe, vëllain, mikun tuaj ta lexojë! Gruaja juaj, çdo nënë duhet të vlerësohet për punën e saj!

Përshëndetje! Unë që po ju shkruaj jam një nënë e divorcuar prej më pak se një viti. Kam një djalë 6 vjeç dhe aktualisht, po jetoj me prindërit e mi, nënën dhe babanë.

Jam 30 vjeçe dhe u martova shumë e re, pasi burrin tim e njoha kur isha në gjimnaz. Ai ishte disa vjet më i madh se unë, ndërsa unë isha vetëm 18 vjeçe.

Ishte dashuri me shikim të parë. Për shkak të moshës së tij pak më të madhe dhe sepse ishte njeri pa shkollë të lartë, prindërit nuk ishin dakord që ne të martoheshim, por dashuria jonë ishte më e madhe.

U fejuam mbasi unë mbarova gjimnazin. Ai kishte një dyqan të familjes dhe herë pas here shkonte për furnizim jashtë vendit.

Unë vazhdova shkollën e lartë për Gjuhë të Huaja dhe prej disa vitesh punoj si mësuese në një shkollë nëntë-vjeçare.

Qëndruam të fejuar për gati 3 vjet dhe mund të them me plot gojën se lidhja jonë ishte e përkryer.

Ai ishte mashkulli ideal! Më bënte dhurata, më sillte lule, sa herë ikte jashtë për të marrë mall për dyqanin më sillte gjithmonë veshje nga më të fundit.

Kur isha në vitin e fundit të universitetit, unë mbeta shtatzënë. Vendosëm të martoheshim ndonëse akoma nuk kishim një shtëpi.

Morëm me qira një apartament të vogël, por ishim të lumtur. Vitet e para të martesës ishin të qeta dhe unë mendoja se gjithçka ishte në vendin e duhur.

Lindëm një djalë i cili ishte bekim për të dy, por ndonëse të dy punonim, paratë nuk ishin të mjaftueshme sepse kishim një qira për të paguar dhe një fëmijë për të ushqyer.

Rroga ime dilte vetëm për të blerë ushqimet dhe gjërat e tjera të nevojshme, ndërsa im shoq kishte probleme me dyqanin. Shitjet filluan të binin e kështu filluan problemet me mungesën e parave.

Djali rritej çdo ditë e më shumë dhe rriteshin edhe kërkesat e tij, por biznesi po shkonte gjithnjë e më keq dhe kështu, im shoq u detyrua ta mbyllte.

Që nga ai moment, nisën edhe problemet që i dhanë fund martesës sonë. Ai nuk ishte mësuar të bënte punë tjetër përveç dyqanit, nuk kishte profesion tjetër.

Në momentin që e mbylli atë, u gjend i papunë dhe pa asnjë mundësi punësimi. Rroga ime nuk ishte e mjaftueshme prandaj insistoja çdo ditë që të gjente punë.

Ai e kalonte ditën në shtëpi duke parë televizor ose në lagje me shokët e tij. Mua më ra përsipër të mbaja gjithë familjen ndërkohë që nuk kishim të ardhura të tjera. Shumë shpejt nisën debatet në shtëpi.

Tensioni ishte i madh dhe marrëdhënia midis meje dhe bashkëshortit nisi të përkeqësohej çdo ditë e më shumë.

Në vend që të kërkonte për çfarëdolloj pune, ai nisi ta kalonte gjithë ditën jashtë me shokët e tij duke pirë e duke treguar çdo ditë e më pak interes e përkushtim për familjen e tij.

Po më vinte shpirti në majë të hundës! Gjithë ajo dashuri e madhe, kur lekët që sjell në shtëpi nuk dalin as për gjysmën e muajit, zhduket.

Shpesh ndodhte që vinte i dehur në shtëpi, gjithashtu më kërkonte edhe para. Kjo situatë vijoi për disa muaj, derisa prindërit e mi të cilët më ndihmonin herë pas here, më thanë se nuk ishin më në gjendje të më mbanin mua, fëmijën dhe bashkëshortin tim. Kjo situatë kështu nuk mund të zgjaste më shumë.

U kërkova prindërve të mi të rikthehesha tek ata, të paktën derisa im shoq të kthehej në gjendje si më parë e të kishte gjetur një punë.

Ata pranuan. Kur i thashë se do të ikja bashkë me djalin dhe se nuk mund ta përballoja më mungesën e tij dhe sjelljen prej të papërgjegjshmi, ai, sigurisht, nuk ishte dakord dhe shpërthehu në ulërima.

I kërkova të shtrohej e të gjente një punë. Mbase atëhere do të rikthehesha me të. U largova mes një sherri të tmerrshëm dhe ulërimave. Për disa ditë nuk dëgjova asgjë nga ai.

Dija që shtëpinë që kishim me qira nuk kishte më mundësi për ta paguar dhe me siguri ishte rikthyer te prindërit e tij.

Pas një muaji a më shumë, ai trokiti te dera e prindërve të mi. Fillimisht m’u duk në rregull, por kur filloi të fliste, e kuptova se gjërat për të ishin përkeqësuar.

Ai kishte ardhur për të më thënë se nëse nuk do të kthehesha me të, do të kërkonte kujdestarinë e djalit.

Pas një sherri tepër të madh, u desh ndërhyrja e babait tim që ai të largohej. Sherret vazhduan të ishin të njëpasnjëshme derisa një ditë më erdhi një fletëthirrje për t’u paraqitur në gjyq.

Qëkur isha larguar nga shtëpia ku jetonim bashkë, ai ishte rikthyer te prindërit e tij.

Me siguri i kishte bindur ata se për ndarjen tonë isha fajtore unë, ndaj tashmë unë isha e padëshiruar për prindërit e tij.

Ata nuk ishin sjellë ndonjëherë keq me mua, por as kur kishim nevojë nuk na kishin ardhur ndonjëherë për ndihmë, madje vetëm shikonin ku e ku t’i merrnin ndonjë lek të birit.

Pas rikthimit në shtëpinë e tyre, ata i kishin gjetur punë te një dyqan i kushëririt të tyre, ku ai punonte si roje natën.

Duke qenë se unë isha ajo që isha larguar nga shtëpia, ata e kishin bindur se unë i kisha “rrëmbyer nipin”, ndaj kishin zgjedhur ta merrnin atë në rrugë ligjore.

Shumë shpejt erdhi kërkesa për paraqitjen për në gjyq. Kërkesa për të më marrë djalin bazohej te fakti se unë kisha qenë një bashkëshorte e keqe, që tradhtoja burrin dhe nuk isha kujdesur për familjen në kohën kur im shoq kishte qenë në vështirësi ekonomike.

Ndonëse kishte vendosur të më merrte djalin me rrugë ligjore, ai vinte herë pas here në shtëpi, madje e takoja edhe rrugës dhe vetëm më kërcënonte.

Në një seancë gjyqi tha se unë nuk e lija as ta takonte djalin, kur unë vetë i kisha thënë që të caktonim dy ditë në javë ku ai të kishte mundësi të vinte të takonte të birin. Gjithë çfarë thoshte ai, ishin gënjeshtra.

Sipas avokatit tim, gjyqi nuk po shkonte në favorin tonë dhe më tha se duhej të paguanim gjykatësin që ne të fitonim çështjen.

Bëhej fjalë për një shumë jo të vogël, të cilën, unë nuk kisha ku ta gjeja. Ditët e vendimit të gjykatës po afroheshin dhe frika na kishte pushtuar të gjithëve.

Një mikesha ime e cila punonte në bankë, më këshilloi të merrja një kredi me interes afatgjatë.

Fatkeqësisht, kjo ishte e vetmja mënyrë, kështu që u detyrova të merrja kredi, vetëm për të mos rrezikuar tim bir. Një nënë është e aftë të bëjë gjithçka për fëmijën e vet, edhe nëse kjo do të thotë të sakrifikojë e madje të japë edhe rryshfet.

Im bir nuk u nda kurrë nga unë dhe kjo është gjëja më e rëndësishme për mua. Aktualisht, vazhdoj të paguaj kredinë e marrë dhe bëj njëkohësisht dy punë.

Pavarësisht se kam shumë pak kohë të rri me të, jam e lumtur që ai është pranë meje; kjo më bën të ndjehem e qetë dhe e sigurtë.

Sa për ish-bashkëshortin tim, që pas ditës së gjyqit, nuk e kam lejuar as të afrohet te pragu i derës sonë.

Lufta e Vlorës është nga ato luftëra që nuk harrohen lehtë se është bërë për liri, për dashuri ndaj dheut të të parëve. Brigjet e Shqipërisë do të goditeshin shumë fortë, po po aq e fortë ishte edhe kundërpërgjigjia që ata morën

Në vargun e luftërave dhe përpjekjeve të shqiptarëve për lirinë dhe pavarësinë e tyre kombëtare, bën pjesë edhe epopeja legjendare e Vlorës e vitit 1920, e cila, pas Kongresit Historik të Lushnjës, shënoi një nga faqet e ndritura në historinë e popullit shqiptar. Me shpërthimin e Luftës së Parë Botërore, 1914-1918, midis Fuqive të Mëdha, Gjermanisë e Austro–Hungarisë nga njëra anë dhe në anën tjetër, Fuqive të Atlantës: Angli, Francë e Rusia Cariste, Shqipëria u ndodh në këtë udhëkryq historik, duke u bërë një nga vatrat e lakmive të fuqive ballkanike dhe synimeve të tyre për ta eliminuar vetëqenien e shtetit kombëtar shqiptar.

Fuqitë Ndërluftuese, me miratimin e Fuqive të Mëdha, trojet shqiptare i pushtuan, duke krijuar një dramë të re historike. Në vjeshtën e vitit 1914, Greqia pushtoi viset jugore të vendit, Italia u vendos në ishullin e Sazanit dhe pushtoi Vlorën, në qershor 1915 Serbia pushtoi Shqipërinë e Mesme, ndërsa Mali i Zi, zaptoi viset veriore.

Në kundërshtim me këto fuqi luftarake, në fillim të vitit 1916, drejt trojeve shqiptare vërshuan edhe ushtritë austro-hungareze e ato bullgare, ndërsa ushtritë franceze u vendosën në rajonin e Korçës. Lufta e Parë Botërore krijoi një dramë të re në fatin e jetën e shqiptarëve, fshatra të tëra të djegura e shkatërruara, u rrënua bujqësia e blegtoria, mijëra të vrarë, plagosur e internuar, mijëra të vdekur nga uria dhe epidemitë.

Personalitetet e shquara të Europës si: Miss Durham, Herbert, Berthold e të tjerë, i bënë thirrje Fuqive të Mëdha për të ndalur këtë dramë fatkeqe të shqiptarëve në Ballkan. Pas debateve të ashpra në Konferencën e Paqes në Paris 1915-1919, shqiptarët ngritën zërin e tyre për mbrojtjen e të drejtave kombëtare, përballë barbarive të ushtrive të huaja.

Një varg protestash, mitingjesh e memorandumesh të vitit 1919-1920 iu drejtuan Fuqive të Mëdha dhe Konferencës së Paqes në Paris, jo vetëm nga qytetet kryesore të vendit, por edhe mëmëdhetarët në Europë e ShBA., ku kërkohej largimi i ushtrive pushtuese nga trojet shqiptare dhe bashkimi i krahinave të Vlorës me pjesën tjetër të Atdheut.

Qysh në verën e vitit 1919, nëpërmjet shtypit të huaj, vlonjatët mësuan për marrëveshjen Titoni–Venizellos, e cila kërkonte aneksimin e viseve shqiptare nga fqinjët ballkanikë. Për të kundërshtuar këto synime shoviniste, me nënshkrimin e atdhetarëve më në zë të Vlorës si Osman Haxhiu, Et’hem Vlora, Spiro J. Koleka, Tol Filipi, Jani Minga, Hamza Isai, Halim Xhelo, Abaz Mezini, Tol Arapi, nënshkruar edhe nga parësia e qytetit dhe e krahinave më 24 shtator 1919, i dërguan një memorandum kryetarit të delegacionit anglez në Konferencën e Paqes në Paris z. Lloid Xhorxh, ku i shkruanin:

“Prej kaq shekujsh po vuajmë martirizime të tmerrshme për të fituar lirinë tonë dhe kemi derdhur pa pushim gjakun tonë kundër popujve invazorë dhe, megjithëse të dobët dhe të pakët si numër, nuk e kemi përkulur kurrë kurrizin dhe nuk kanë mundur kurrë të na sundojnë, duke treguar në shumë raste se edhe ne ishim të denjë për të jetuar të lirë dhe të pavarur si fqinjët tanë…”.

Ky memorandum iu dorëzua edhe komandës së ushtrisë italiane, gjë që e tronditi gjeneral Piacentinin. Më 28 Nëntor 1912, atdhetarët e Vlorës, me në krye Osman Haxhiun, demonstruan tek xhamia e Tabakëve, duke manifestuar për ditën e shenjtë të flamurit kombëtar. Ky manifestim dhe përleshja e vlonjatëve me ushtrinë italiane nëpër rrugët e qytetit, e tronditi mjaft komandën e ushtrisë italiane.

Në mbështetje të manifestimit të Vlorës u organizuan protesta e manifestime edhe në mjaft qytete të tjera të vendit, në Berat, Skrapar, Lushnjë, Gjirokastër, Shkodër, Krujë, Elbasan e gjetkë.

Kongresi i Lushnjës, janar 1920, me vendimet e veta, shënoi një kthesë të re në jetën historike shqiptare, ai hodhi poshtë vendimet e Konferencës së Paqes në Paris për copëtimin e trojeve shqiptare, duke rritur ndërgjegjen kombëtare të shqiptarëve. Në ditët e para të gushtit 1920, qeveria e Sulejman Delvinës, duke kuptuar rreziqet që po i kanoseshin fatit të Shqipërisë, lëshoi një thirrje ku kërkohej “një besë e përgjithshme” për mbrojtjen e trojeve shqiptare.

Në këto kushte, pas Kongresit të Lushnjës, atdhetarët vlonjatë u mblodhën në fshatin Armen më 23 shkurt, ku diskutuan për organizimin e rezistencës anti-italiane. Një rol të veçantë në organizimin e Luftës së Vlorës 1920 kundër pushtuesve italianë ka luajtur komiteti “Mbrojtja Kombëtare” i Vlorës dhe i krahinave të tjera në Mallakastër, Tepelenë, Kurvelesh, Gjirokastër e Përmet. Sipas Pr Muin Çamit, komiteti “Mbrojtja Kombëtare” u krijua në Vlorë, më 10 mars 1920 “dhe aty u vendos që çështja e Vlorës, të zgjidhej me armë…”.

Këtë gjë e dëshmojnë në kujtimet e tyre edhe H. Xhelo, A. Agalliu, G. Iljazi, etj., të cilët shënojnë se “një muaj pas Kongresit të Lushnjës në Vlorë, në shtëpinë e Osman Haxhiut, u krijua komiteti “Mbrojtja Kombëtare”, i cili kishte për qëllim përgatitjen e kryengritjes së armatosur.

Osman Haxhiu dhe komiteti “Mbrojtja Kombëtare”, në ditët e fundit të marsit dhe fillimin e prillit 1920, dërguan përfaqësuesit e vet në Mallakastër, Tepelenë, Berat e Përmet për të biseduar me parësinë e krahinave. Krahas kësaj veprimtarie, edhe qeveria e Sulejman Delvinës, deklaroi hapur “për marrjen e masave dhe sigurimin e pavarësisë së vendit dhe bashkimin politik dhe administrativ të krahinave.”

Në fillim të majit 1920, komanda e ushtrisë pushtuese italiane, duke parë përgatitjet për luftë që bëheshin në Vlorë dhe krahinat e saj, shpalli gjendjen e jashtëzakonshme, bëri arrestime dhe urdhëroi bllokimin e rrugëve që lidhnin Vlorën me krahinat. Nga ky shkak shpërthyen protesta e mitingje në qytete të ndryshme të vendit.

Disa nga anëtarët e Këshillit Kombëtar propozuan që të bëheshin edhe bisedime me Komisar Kastoldin, por përfaqësuesit e Vlorës, Qazim Koculi e Spiro J. Koleka, kundërshtuan çdo marrëveshje që mund të bëhej në dëm të sovranitetit kombëtar dhe sidomos ndaj Vlorës.

Më 18 maj 1920, komiteti “Mbrojtja Kombëtare”, dërgoi për bisedime në Tiranë, me qeverinë e Sulejman Delvinës, një delegacion të përbërë nga: Osman Haxhiu, Rexhep Sulejmani dhe Gani Aliko. Pas takimit me Osman Haxhiun, në mbledhjen e senatit të 23 majit, kryeministri do të deklaronte:

“Qeveria e jonë, kurdoherë ka kërkuar dorëzimin e Vlorës dhe jep fjalën e nderit, se kurrë nuk do të kursehet për të bërë një therori për shpëtimin e Vlorës…”. Pas takimit me kryeministrin Sulejman Delvina, komiteti “Mbrojtja Kombëtare” u përqendrua në krahinën e Mesaplikut. Aty Osman Haxhiu mori dhe letrën e Sulejman Delvinës, i cili më 25 maj, e vinte në dijeni se qeveria e Tiranës kishte ndërprerë marrëdhëniet me Komisar Kastoldin, duke i deklaruar atij “bashkimin politik e administrativ të krahinës së Vlorës me pjesën tjetër të vendit”.

Më 29 maj 1920, në pllajën e Barçallait, të fshatit Dukat, u thirrën 200 përfaqësues të krahinave. Publicisti Halim Xhelo, në faqet e gazetës “Politika” e jep të gjallë kronikën e këtij kuvendi: “Mbledhja e këtij kuvendi u bë ditën e shtunë më 29 maj 1920, në vendin e quajtur Barçalla, ku morën pjesë 200 vetë nga pleqësia e katundeve dhe qytetit të Vlorës, ku me një zë u betuan që: Me ndihmë dhe pa ndihmë të viseve të tjera të Shqipërisë, do të luftojmë derisa të bashkohemi me shtetin tonë, ose në mos e arrifshim këtë ideal, të vdesim me armë në dorë, që ta marrë vesh bota e qytetëruar, se shqiptari për lirinë e vet di të vdes, dhe kur vendos të vdes, s’e trembin milionat me ushtri e topa…”

Në Kuvendin e Barçallait u zgjodh edhe komiteti i “Mbrojtjes Kombëtare”, për organizimin e luftës kundër pushtuesit: Osman Haxhiu (Kryetar), anëtarë: Sali Bedini, Hamit Selmani, Duro Shaska, Hazbi Cano, Beqir Sulo, Ali Beqiri, Alem Mehmeti, Hysni Shehu, Qazim Kokoshi, Murat Miftari dhe Myqerem Hamzaraj. Sekretar i Komitetit u zgjodh Halim Xhelo, ndërsa Komandant i Përgjithshëm i Luftës u zgjodh Ahmet Lepenica.

Pas Kuvendit të Barçallait, sipas urdhrit të komitetit “Mbrojtja Kombëtare”, forcat luftarake u përqendruan në pllajën e Beunit mbi Velçë. Më 2 qershor 1920, në Beun u zgjodh edhe Komisioni i Luftës i përbërë prej rreth 37 vetësh. Prej Beunit luftëtarët i dërguan një ultimatum Komandës së Trupave pushtuese italiane dhe gjeneral Settimo Piacentinit, në të cilin shënohej: “Sot, populli shqiptar i bashkuar më shumë se çdo herë, duke mos mundur të durojë të shitet si bagëti nëpër pazaret e Europës, si shpërblim italo-serbo-grek, vendosi të marrë armët në dorë dhe të cilat do t’i dorëzohen me të shpejtë Qeverisë Kombëtare në Tiranë”.

Ultimatumi, në radhët e tij, i kërkonte gjeneral Piacentinit përgjigje të prerë deri në orën shtatë të mbrëmjes, të datës 4 qershor 1920, për largimin e ushtrisë italiane nga Vlora. Luftëtari i shquar popullor Mehmet Selim Mallkeqi, mori këtë përgjigje nga gjeneral Piacentini: “Përgjigjen do t’ua japin topat e mi në Kotë, Gjorm e Kaninë…”.

Në mbarim të afatit të Ultimatumit, Kryetari i komitetit “Mbrojtja Kombëtare”, Osman Haxhiu, urdhëroi fillimin e luftimeve në Kotë, Gjorm, Llogora, të cilat pas luftimeve të përgjakshme ranë në duar të luftëtarëve. Në Luftën e Vlorës 1920, çdo fshat e krahinë, sipas traditës popullore, u organizua me çeta luftëtarësh, në krye të së cilave ishin kryetarët e tyre, nga atdhetarët dhe luftëtarët më të shquar popullorë. Krahas Vlorës, një kontribut të shquar dha Kurveleshi, Mallakastra, Tepelena, Gjirokastra, Përmeti, Skrapari, Devolli, por edhe çetat e Çamërisë me Muharrem Rushitin dhe Alush Takën, çeta e Tiranës me Said Toptanin, si dhe çeta e Himarës me Nase Labin e Naqe Konomin.

Në mbështetje të kësaj lufte, erdhën dhe 155 bashkatdhetarë nga ShBA së bashku me Bandën Muzikore “Vatra”, me në krye kompozitorin Thoma Nashi, i cili kompozoi këngën e pavdekshme “Vlora–Vlora”.

Në fazën e dytë të luftimeve kundër pushtuesit, në mes të qershorit, Komandant i Fuqive Vetëdashëse u caktua Qazim Koculi. Beteja e Drashovicës, e Vreshtave të Mëdha, Kalasë së Kaninës, Qafat e Vlorës, Batrovës, e Kuzumbabasë, dëshmuan qartë trimërinë dhe heroizmin e shqiptarëve për lirinë e atdheut të tyre. Humbjet e mëdha të ushtrisë italiane e detyruan qeverinë e Romës të hynte në bisedime me shqiptarët. Bisedimet shqiptaro-italiane përfunduan më 2 gusht 1920, duke nënshkruar në Tiranë një protokoll, ku qeveria e Romës “respektonte sovranitetin shqiptar mbi Vlorën dhe tërësinë tokësore të Shqipërisë”.

Sipas këtij protokolli ushtria italiane u tërhoq nga Vlora brenda një muaji. Fitorja e Luftës së Vlorës, pasuroi më tej traditat luftarake e atdhetare të shqiptarëve. Krahas kësaj, në arenën ndërkombëtare, Protokolli i Tiranës, i dha një goditje të rëndë edhe pretendimeve të Romës ndaj protektoratit mbi Shqipërinë, që kishte kërkuar në Konferencën e Paqes.

Lufta e Vlorës 1920 shkroi një epope heroike për mbrojtjen e të drejtave kombëtare të shqiptarëve. Me të drejtë publicisti Halim Xhelo në gazetën “Politika” të kohës, do të shkruante: “Kur në brigjet e Vlorës e të Kaninës binin dëshmorë për liri dhe në fushat e Koplikut, në Shkodër, në malet e Dibrës luftonin vëllezërit tanë të Veriut kundër sllavit po për këtë qëllim, që të shpëtonim Atdheun.

Viti 1920 është viti më i shënuar në përlindjen tonë, se pas Kastriotit është e para herë që shqiptarët të bashkuar nën Dyngjyrëshin, luftuan krah për krah kundër të huajve. Pra, nëse pati Greqia e moçme një Spartë dhe një Thermopile, Shqipëria e Re ka një Labëri dhe Qafën e Koçiut”.

Festimet e fitores së Luftës së Vlorës u bënë me madhështi më 3 shtator 1920.

Bazuar tek shkirimi i Pr. Dr. Bardhosh Gaçe

Sara po studionte për t’u bërë avokate, kur ajo u trafikua nga Shqipëria dhe u skllavërua për shfrytëzim seksual. Një vit pasi u largua nga ata që e kishin kapur, asaj i është mohuar azili në Britani të Madhe.

Për “The Indipendent”, ajo tregon historinë e trishtë të jetës së saj, e mbi të gjitha frikën e të kthyerit në Shqipëri.

“Unë u shita si borxh. Do doja të kisha vdekur”, thotë Sara, një vajzë shqiptare rreth të njëzetave. “Kur erdha këtu u ndjeva e lehtësuar, por jam e tmerruar të kthehem pas. Kam frikë se do të kaloj të njëjtat gjëra që kam kaluar”.

Me një grim minimal dhe duke folur një anglishte pothuajse perfekte, Sara duket e qetë. Por, ndërsa ajo rrëfen të kaluarën, është e qartë që jeta e saj s’ka qenë aspak e stabilizuar.

Ajo nuk kishte në plan të shkonte në Britani. Aspironte të bëhej avokate në vendin e saj. Për shkak të një vargu incidentesh në të cilat iu nënshtrua manipulimit dhe shfrytëzimit nga disa burra, ajo nuk mundi të ndiqte ëndrrën e saj.

Gjithçka filloi kur Sara ishte 13 vjeç dhe mësuesi i saj u përpoq ta përdhunonte. Ajo më pas u bë turpi i familjes. Xhaxhai donte ta vriste, duke e fajësuar se kishte provokuar mësuesin e saj, pavarësisht faktit se ai ishte dy herë më i madh se ajo në moshë. Ajo dhe prindërit e saj duhej të largoheshin nga qyteti i tyre.

Pavarësisht nga përvojat e hidhura, gjatë të cilave ajo tentoi edhe vetëvrasjen, Sara vazhdoi shkollën e lartë dhe nisi një karrierë të begatë duke punuar si ndihmës avokate për kompanitë e mëdha financiare. Por kur babai i saj i tha disa vite më vonë se do të martohej me shkuesi, Sara ndjeu se duhej ta bënte këtë gjë.

“Nuk doja të fejohesha”, thotë Sara. “Gjithmonë mendoja se ishte më mirë të bëja një karrierë dhe të martohesha më vonë. Por, kur babai im e rregulloi këtë fejesë, mendova se duhej ta pranoja, vetëm për t’u treguar që nuk isha më turpi i familjes”.

Pak pas fejesës, i fejuari i tha se duhej të shkonin të jetonin në Itali, duke thënë se do të jetonin më mirë atje. Kjo nuk kishte qenë kurrë në planet e saj, por, përsëri, ajo ndjeu se duhej të binte dakord në mënyrë që të kompensonte turpin që supozohej se kishte sjellë në familje.

Ajo arriti të transferojë punën e saj në zyrat në Itali dhe filloi të përgatiste një jetë të re atje. Por optimizmi nuk zgjati shumë.

“Besoja se po shkoja atje për të pasur një jetë më të mirë, por lumturia në Itali zgjati vetëm dy javë”, tha ajo me sytë përdhe. “Mua më duhej të transferohesha në zyrat italiane në Janar pas Krishtlindjes. Por kjo ndodhi kurrë…”
Kjo për shkak se i fejuari i Sarës e shiti atë për të larë borxhin që i detyrohej një bande kriminale.