Histori

Tërbaçi i banuar që në lashtësi

Histori / /

Fshat i dëgjuar në rrethin e Vlorës. Në periudhën e socializmit u bashkua me Vranishtin në një kooperativë bujqësore.

Tërbaçi ka qenë i banuar që në lashtësi. E vërtetojnë këtë gjetjet e shumta arkeologjike, por edhe zbulimi u varrezave ilire. Është një fshat me tradita të kahershme patriotike, burrat e të cilit janë dalluar për trimëri. Banorët e këtij fshati kanë marrë pjesë gjallërisht në kryengritjet kundër Tanzimatit, ku u dallua Lulo Abazi dhe Miro Tërbaçi. Është vendlindja e patriotit të shquar demokrat revolucionar, Halim Xhelo, Heroi i Popullit. Gjatë Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare i gjithë fshati u hodh me Lëvizjen.

Në gusht të vitit 1942 u krijua Ceta partizane e Tëbaçit, në tetor 1942 u ngrit Këshilli Nacionalçlirimtar i fshatit dhe në nëntor të këtij viti u ngrit celula e parë komuniste. Në Barmyshje të Tërbaçit në janar 1944 u krijua Brigada e Pestë Sulmuese, Heroinë e popullit, një nga më të mëdhatë dhe më ta lavishmet e Luftës Antifashiste Nacinalçlirimtare shqiptare. Fshati ka 52 dëshmorë dhe tre Heronj Populli.

Tërbaçi është vendlindja e Hysni Kapos, udhëheqës i lartë në Luftë dhe në periudhën socialiste. Fshati i Tërbaçit tradicionalisht është marrë me bujqësi dhe blegtori, por më shumë me blegtori të imët. Cilësia e mishit dhe të bulmetrave këtu janë të një niveli të pakrahasueshëm me shumë zona të tjera të Vlorës. Nga Tërbaçi kanë dalë shumë kuadro me arsim të lartë që kontribuojnë në të gjithë Shqipërinë. Vetëm oficerë Tërbaçi ka patur 252 veta. Tani, pas viteve ’90, fshati është zvogëluar nga

Tërbaçi i banuar që në lashtësi Read More »

Kështjella e Tragjasit një nga vlerat historike në fuksion të Turizmit!

Art-Kulture, Histori, Turizem / /

Kështjella e Tragjasit, një nga monumentet historike në rrethin e Vlorës, ngrihet në majën e një kodre, mes një mjedisi fushor, në afërsi të bregdetit të Orikumit, e veçantë për nga shtrirja e saj, krahasuar me objekte të tjerë të këtij lloji.

Kështjella, mban emrin e Gjon Boçarit, një personazh historik i njohur në rrethin e Vlorës për kontributin në qëndresën kundër pushtuesve osmanë,vendosja e emrit, pavarësisht origjinës së tij, mbetet disi i errët për historianët dhe muzeologët vlonjat, për shkak të mospërputhjes në kohë të periudhës kur është ndërtuar dhe asaj që ka jetuar personazhi historik.
Gjithsesi, historianët vlonjat, mes të cilëve edhe Novruz Bajrami, mendojnë se kështjella e Tragjasit është ndërtuar në fillim të shekullit XIV. Përmasat e saj të vogla, krahasuar me simotrat e tjera dëshmojnë se ajo ka shërbyer fillimisht si objekt mbrojtës për ndonjë prej fiseve që kanë jetuar në këtë zonë.
Kështjella lidhet me një periudhë mjaft të rëndësishme të historisë së Vlorës, me qëndresën ndaj pushtuesve osmanë. Historiani vlonjat thotë se, ky mjedis i fortifikuar, ndonëse i vogël, shërbeu si vendqëndrimi i fundit për princeshën e Vlorës, Rugjina dhe mbështetësit e saj, përpara se qyteti të pushtohej nga turqit, në vitin 1417.
Kështjella, me një gjatësi afro 50 metra dhe muret e saj me një lartësi 5 metra dhe gjerësi 1.25 metra, ndodhet në hapësirën mes fshatrave Tragjas i Vjetër dhe i Tragjas i Ri.
Ajo ka formë drejtkëndore dhe në dy skajet veriperëndimore dhe juglindore, ndodhen dy kulla mbrojtëse gjashtëkëndore. Në të gjithë gjatësinë e mureve janë ndërtuar frëngji drejtkëndore dhe gjithë pjesa e sipërme është e rrethuar me mure të fortifikuara.
Teksa lëviz në pjesën e brendshme të saj, në gjysmerrësirë, evidentohen fare lehtë shkallët që çonin luftëtarët në vendet e luftimit. Nga lartësia e kullave mbrojtëse shihen si në pëllëmbë të dorës, gjiri i Vlorës, fusha e Dukatit deri në Orikum, si edhe një pjesë e rrugës që të çon në Qafën e Llogarasë. Ndoshta edhe për këtë fakt, kështjella e Tragjasit evidentohet për vlerat e saj të shumëfishta, mes të cilave historike, arkitekturore etj.
Ngrehina e saj soditet me kërshëri nga udhëtarët që përshkojnë rrugën që të çon në Qafën e Llogarasë. Ajo shfaqet disi papritur, teksa ndodhesh në afërsi të vendit që emërtohet Blloku i Pjeshkëve dhe hedh vështrimin në verilindje, në drejtim të fshatit Tragjas.
Ky fshat, që ngrihet në këmbët e malit të Lungarës, pranë burimit të lumit Izvor, është një nga vendbanimet e spikatura në historinë e rrethit të Vlorës. Gjurmë të vendbanimeve antike, janë zbuluar pranë kodrës së emërtuar qyteza e Sofës, ku gjenden edhe varre ilire.

Në këtë mjedis ka mbetje të disa ndërtesave të shekullit IV, para Krishtit.

Fshati që njihet në histori me disa emra si Tregas, Dragjat, etj dhe që bënte pjesë në qendrat e fortifikuara të gjirit të Vlorës gjendej dikur në një kodër në perëndim të fshatit të sotëm. Ai u shkatërrua nga turqit por u rindërtua në shekullin XVI, atje ku ndodhet edhe sot, rreth 5 km larg nga rruga kombëtare Vlorë-Sarandë.
Kështjella e Gjon Boçarit, si elementi më i spikatur i këtij sfondi të pasur historik, është shpallur monument kulture dhe u restaurua pjesërisht në vitet 1980-të.

Kështjella e Tragjasit një nga vlerat historike në fuksion të Turizmit! Read More »

Publikohen qindra-mijëra dokumente mbi viktimat naziste

Bota, Histori / /

Qendra Ndërkombëtare e Arkivave për Përndjekjen Naziste, Arolsen, botoi në internet qindra-mijëra dokumente mbi njerëzit e persekutuar nga nazistët.

“Pas Luftës së Dytë Botërore, fuqitë pushtuese aleate kishin një detyrë: Ato donin të dokumentonin krimet e nazistëve dhe të gjenin persona të zhdukur”, thuhet në një deklaratë të institucionit.

Në mënyrë që informacioni të merret shpejt, arkivi Arolsen, ka marrë mbështetje nga një platformë në internet për hulumtime gjenealogjike, për të ndihmuar në përpunimin, sigurimin e të dhënave dhe publikimin e dokumenteve në arkivin e tyre online.

“Të dhënat e mbledhura nga origjina pasurojnë arkivin tonë në internet me informacion të vlefshëm, siç janë vendndodhjet e punëtorëve të huaj të detyruar”, deklaroi Giora Zwilling, drejtuese e njësisë në arkivin e Arolsen.

Arolsen, ka arkivin më gjithëpërfshirës në botë mbi viktimat dhe të mbijetuarit e regjimit nazist. /atsh

Publikohen qindra-mijëra dokumente mbi viktimat naziste Read More »

Sot, 75-vjetori i Çlirimit të Tiranë

Histori / /

Si sot, 75 vite më parë, u çlirua nga pushtimi nazi-fashist, qyteti i Tiranës. Operacion i madh, nga më të rëndësishmit, më të ashprit e më të suksesshmit që kanë zhvilluar njësitë e UNÇSH kundër forcave gjermane e bashkëpunëtorëve të tyre për çlirimin e qyteteve të Shqipërisë. Çlirimi i kryeqytetit iu ngarkua Korpomatës së I Sulmuese.

Shtabi i korpomatës hartoi një plan operacioni të hollësishëm në bazë të planit operativo-strategjik të Komandës së Përgjithshme. Plani parashikonte krijimin e frontit të brendshëm dhe të jashtëm me qëllim mbylljen dhe goditjen e garnizonit gjerman brenda Tiranës. Operacioni u zhvillua në tri faza: faza përgatitore (12 shtator – 28 tetor), faza e parë e sulmit (29 tetor – 10 nëntor) dhe faza e sulmit përfundimtar (11 – 17 nëntor).

Operacioni i mësymjes për çlirimin e Tiranës përfundoi me fitore, pas 19 ditë luftimesh të ashpra (29, 10, – 17, 11) brenda në qytet, si dhe gjatë rrugëve të komunikacionit që çonin drejt tij. Më 17 nëntor Tirana u çlirua. Rol të veçantë për suksesin e operacionit luajti beteja e Mushqetasë.

Lufta për çlirimin e Tiranës kishte karakterin e luftës së vërtetë ballore, ku u dukën qartë shkalla e organizimit të UNÇSH.

Në luftën për çlirimin e Tiranës, një kontribut të çmueshëm dha populli i kryeqytetit, i cili i mbështeti fuqimisht të gjitha luftimet që u zhvilluan nëpër lagjet dhe rrugët e tij. Menjëherë pas çlirimit të Tiranës, më 17 nëntor 1944, me urdhër të Qeverisë së Përkohshme Antifashiste, e cila ato ditë ndodhej në Berat, një repart i ushtrisë partizane mori në ruajtje godinën qendrore të Bankës Kombëtare të Shqipnis në Tiranë.

Reparti partizan mori në ruajtje edhe pasurinë e saj monetare, administrative dhe arkivore. Më 15 dhjetor 1944, disa ditë pasi organet e larta të shtetit qenë vendosur në Tiranën e çliruar, me vendim të Këshillit të Përgjithshëm Antifashist Nacional-Çlirimtar, u ndalua dalja jashtë Shqipërisë e arit, argjendit, platinit dhe gurëve të çmuar. /atsh

Sot, 75-vjetori i Çlirimit të Tiranë Read More »

Restaurohet kisha e Shna Prendes/ Ndreu: E vetmja kishë që ka qartësisht darkën e fundit të Jezu Krishtit

Art-Kulture, Histori / /

Restaurohet kisha e Shna Prendes në Balldre të Lezhës. Kisha, shpallur monument kulture i kategorisë së I në vitin 1984, tashmë do të jetë një tjetë destinacion për të gjithë turistët.

Gjatë përurimit të restaurimit të kësaj kishe ishte i pranishëm dhe kryetari i bashkisë Lezhë, Pjerin Ndreu ku shprehet se kjo kishë është një objekt kulturor dhe historik me vlerë të madhe dhe afresket e gjendura në të janë unikale.

“Kisha e Shna Prendes në Balldre Lezhë është një objekt kulturor dhe historik me vlerë të madhe. Afresket e gjendura aty janë unikale. Është e vetmja kishë në vend që ka qartësisht darkën e fundit të Jezu Krishtit, por me shumë se 200 vjet para se ta pikturonte Da Vinçi, çka i jep kësaj kishe vlera të pakrahasueshme”, shprehet Ndreu.

“Respekt për Dom Nike Ukgjini, Gjergj Liqejza e shume aktorë të tjerë që bënë të mundur këtë punë kaq të dobishme”, tha Ndreu.

Kisha e Shna Prendes në fshatin Balldren të Lezhës është ndërtuar në shek.XII-XIII.

Kjo kishë ndodhet në fshatin Balldre, ndërtuar mbi kodrën shkëmbore të një vendbanimi mesjetar. Burimet historike shënojnë në fshatin Balldre (balli i Drinit) që nga mesjeta me popullsi të ardhur nga alpet e veriut (Kelmendit).

Ndërtimi i kishës tregon përkushtim dhe funksionin fetar të këtij komuniteti dhe më gjerë në luginën e poshtme të lumit Drin. Ajo i përket tipit Gotik, më vonë kisha pati një restaurim, i cili mendohet që është i vitit 1462 sipas mbishkrimit të vendosur në anën e jashtme të Apsidës ku shkruhet: “Në vitin e Zotit 1462 kujto o ZOT shërbëtorët e tu, Perlatët së bashku me të gjithë miqtë e tyre”.

Kjo kishë e stilit romanik ndërtuar mes shek. XIV-XV paraqet një ndërtim drejtkëndësh, mbuluar me qemer të mprehtë. Kisha nga brenda ka qenë e zbukuruar me afreske ku dallon prej të tjerave tek absida “Darka e fundit”.

Me të njëjtin lloj harku janë edhe dyert e dritaret origjinale një pjesë e të cilave janë të murosura. Nga gërmimet e viteve 1985-86 në pjesën jugore të kishës janë evidentuar mure dhe një Apsidë, vazhdim i ekzistueses, duke përcaktuar në këtë mënyrë se forma planimetrike origjinale ka qenë e përbërë në dy Anijata dhe dy Apsida. /atsh

Restaurohet kisha e Shna Prendes/ Ndreu: E vetmja kishë që ka qartësisht darkën e fundit të Jezu Krishtit Read More »

Gabimi verbal që çoi në hapjen e Murit të Berlinit

Bota, Histori / /

Ato ishin vetëm disa fjalë, të thëna me mëdyshje, megjithatë, paralajmëruan fundin e ndarjes së Gjermanisë.

“Me sa di unë është efektiv menjëherë… pa vonesë”, deklaroi Guenter Schabowski, anëtar i Byrosë Politike në Gjermaninë Lindore.

Fraza famëkeqe e fjalimit të Schabowski-t, i mbajtur në mbrëmjen e 9 nëntorit 1989, përpara reporterëve ndërkombëtarë në Berlinin Lindor, hyri në histori.

Jo shumë kohë më parë, zyrtarët e Gjermanisë Lindore kishin rihartuar një ligj udhëtimi ku thuhej se kush mund të vinte e të shkonte midis Berlinit Lindor komunist dhe Berlinit Perëndimor, një kufi kyç ky në Perden e Hekurt, që ishte i mbyllur për shumicën e njerëzve, shumicën e kohës.

Kur u pyet për ligjin e ri të udhëtimit, Schabowski u tha gazetarëve pothuajse rastësisht, se ”vizitat private jashtë vendit do të ishin të mundura në të ardhmen, pa kushte të veçanta”.

Partnerët e tij nuk e dinin akoma.

Njoftimi për shtyp ishte planifikuar për ditën tjetër. I pyetur se kur ligji do të hynte në fuqi, Schabowski, i pasigurt, shkartisi letrat që kishte përpara dhe u përgjigj që ligji ishte efektiv menjëherë.

Pa dashje kishte njoftuar hapjen e kufijve për Gjermaninë Lindore.

Mediet e Gjermanisë Perëndimore e përhapën lajmin pothuajse menjëherë.

Në pikat e kontrollit kufitar në Berlinin Lindor, ndodhën skena tronditëse, ndërsa miq dhe të afërm shkuan për të kaluar kufirin.

Askush nuk e dinte me siguri nëse ishte thashethem, gabim apo vendim i vlefshëm, por brenda disa orëve kjo gjë nuk kishte më rëndësi.

Kalimi i parë që u hap ishte postblloku Bornholmer Strasse në Berlin, që u pasua nga të tjerë.

Mijëra qytetarë të Republikës Demokratike të Gjermanisë (RDGJ) u dyndën në Perëndim, duke ecur përtej ushtarëve të befasuar.

Lajmi befasoi gjithashtu kancelarin e Gjermanisë Perëndimore, Helmut Kohl, i cili në atë kohë ndodhej në Varshavë.

BundestagU mbylli seancën e tij dhe anëtarët e parlamentit filluan të këndonin himnin kombëtar. /atsh

Gabimi verbal që çoi në hapjen e Murit të Berlinit Read More »

1989 viti që ndryshoi historinë

Bota, Histori / /

Rënia e Murit të Berlinit 30 vjet më parë, shënoi një kthesë të rëndësishme në historinë europiane dhe atë botërore.

Krahas faktorëve të shumtë ekonomikë dhe politikë që përmbysën përfundimisht Perden e Hekurt, ishin demonstrimet masive në Gjermaninë Lindore dhe emigrimi masiv në Perëndim që dha një kontribut vendimtar në atë kohë.

Nga mesi i vitit 1989, mijëra gjermano-lindorë filluan të largoheshin në mënyrë të paligjshme në Austri përmes Hungarisë, ku shumë prej tyre kërkuan strehim në ambasadat e Gjermanisë Perëndimore në Budapest dhe Pragë.

Situata u tensionua në vjeshtë. Një kronologji e vitit që ndryshoi historinë:

1989:

4 shtator: Rreth 1 000 protestues mblidhen para kishës së Shën Nikollës së Leipzig për të kërkuar lirinë e udhëtimit. Kjo shkakton “Demonstratat e së Hënës”, një seri protestash paqësore kundër qeverisë socialiste në Gjermaninë Lindore.

10 shtator: Hungaria njofton hapjen e kufijve me Austrinë për gjermanët lindorë, disa prej të cilëve po presin me javë të tëra. Deri në fund të tetorit, rreth 50 000 njerëz janë larguar për në Gjermaninë Perëndimore.

30 shtator: Duke folur nga ballkoni i ambasadës gjermane në Pragë, ministri i Jashtëm Hans-Dietrich Genscher, njofton mijëra gjermanë lindorë të ndodhur brenda ambienteve të ambasadës: “Kemi ardhur tek ju për t’ju lajmëruar se sot emigrimi juaj …”. Pjesa tjetër e fjalimit u mbyt nga britma lumturie. Presioni mbi ambasadën vazhdon. Trenat largohen njëri pas tjetrit me rreth 17 000 të arratisur duke u larguar nga Praga, përmes Gjermanisë Lindore, për në Gjermaninë Perëndimore.

7 tetor: Protestat zhvillohen në disa qytete të Gjermanisë Lindore, me rastin e 40 vjetorit të themelimit të vendit. Në disa raste ekziston reagim i dhunshëm nga forcat e sigurisë.

9 tetor: Gjatë Demostratës së të Hënës, më të madhes në Lajpcig deri më sot, me rreth 70 000 pjesëmarrës, thirrja përfundon: “Ne jemi populli, pa dhunë”.

18 tetor: Kreu i partisë komuniste dhe shtetit të Gjermanisë Lindore, Erich Honecker, pushohet nga postet e tij për t’u pasuar nga Egon Krenz.

3-4 nëntor: Rreth 5 000 të arratisur të tjerë hyjnë në ambasadë në Pragë. Nën presionin e qeverisë çekosllovake, udhëheqësit e Gjermanisë Lindore lejojnë që qytetarët e tyre të largohen për në Perëndim. Brenda katër ditësh, rreth 62 500 njerëz nisen për në Gjermaninë Perëndimore, sipas Ministrisë së Brendshme në Pragë.

4 nëntor: Një demostratë me rreth 500 000 dhe 1 milion protestues është mbajtur në sheshin Alexanderplatz në Berlinin Lindor.

7 nëntor: Qeveria e Gjermanisë Lindore jep dorëheqjen dhe brenda disa ditësh ristrukturohet Byroja Politike e vendit, komiteti qendror i partisë komuniste.

9 nëntor: Duke iu drejtuar një konference për shtyp, anëtari i Byrosë Politike, Guenter Schabowski, njofton se në të ardhmen, gjermanët lindorë do të lejohen të udhëtojnë më lirshëm. I pyetur se kur do të hyjë në fuqi dekreti i ri, Schabowski thotë: “Me sa di unë … është efektiv menjëherë … pa vonesë”. Lajmi përhapet shpejt, dhe mijëra qytetarë dynden përtej kufijve të hapur gjatë natës, teksa Muri i Berlinit bie, pas 28 vitesh. Deri në atë kohë, më shumë se 200 000 gjermanë lindorë kishin arritur në Gjermaninë Perëndimore.

1990:

18 mars: Për herë të parë në Gjermaninë Lindore mbahen zgjedhje të lira parlamentare.

31 gusht: Të dyja pjesët e Gjermanisë nënshkruajnë një traktat bashkimi në Berlinin Lindor. Të dy parlamentet miratojnë traktatin e kërkuar nga dy të tretat e shumicës, më 20 shtator.

3 tetor: Qindra mijëra qytetarë festojnë ribashkimin e Gjermanisë në rrugët e Berlinit dhe qyteteve të tjera. / atsh

1989 viti që ndryshoi historinë Read More »

Si u mbrojt Princesha Rugjine ne Kalane e Gjon Bocarit me 300 luftetaret e saj!

Art-Kulture, Histori, Te fundit nga zona / /

Rugjina ka qene princesha ose sundimtarja e Vilajetit te Kanines. Ajo ishte bije shqiptare nga dera e Balshajve te Shqiperise se Veriut, nga ku mesojme se ne vitin 1372 Vloren dhe Kaninen i zoteronte princi shqiptar Balsha Balshi; njeri nga tre vellezerit e deres se Balshajve. Dokumentat thone se Vloren dhe Kaninen ja kish sjelle si “Paje” bashkeshortja Komnena, e cila ishte vajza e Dhespot Janit te Beratit. Balsha Balshi me 18 Shtator 1385 u vra ne nje perpjekje kunder nje grupi kaloresish turq ne fushen e Frakulles.

Pas kesaj ngjarje Komnena mbeti grua e ve’ dhe per te mbrojtur Kaninen nga kercenimi turk u fut ne bisedime me Venedikun, me ndihmen e te cilit (Republikes se Shen Markut, Venedik) ajo mundi te mbronte ne vitet 1389-1390 vetem nje pjese te dominioneve te saj, si Sazanin, Kullen e Pirgos, Keneten e Solit dhe kishen e Lacenjve afer grykes se Semanit.

Ne kete periudhe Komnena jetonte ne Kalane e Kanines bashku me te bijen Rugjinen, te cilat kishin ne dispozicion nje fuqi te armatosur prej rreth 300-vetash; numer i pamjaftueshem per t’i bere balle ushtrive te shumta turke. Me 1391 Rugjina u martua me Mrksha Zarkovicin, djalin e kreut te Krahines se Zetes ne Mal te Zi (Zharko Mrkshicit), qe ishte fis me mbretin dhe princa serbe si dhe me Perandoreshen e Bizantit.

Pershkrimi thote se burri i Rugjines ishte i pamshem, trim por shume llafazan e mburravec. Pas martese Rugjina me Mrkshan u kthyen te jetonin ne Kanine per te administruar vilajetin e saj Kaninen se bashku me te emen Komnenen, qe ishin te dyja trime e burrnesha. Por me 1396 ajo (Komnena) vdiq dhe u varros ne kishen e Shen Merise e pas saj me 1414 vdiq edhe Mrksha Zarkovici (thuhet se ka vdekur ne Itali). E mbetur keshtu vetem, pricesha Rugjine kerkoi disa here ndihme nga Venediku, por vec se me premtime ajo asnjehere nuk u ndihmua, pasi Rep. e Venedikut ne kete kohe nuk donte t’i prishte marrdheniet me Turqine, qe donte te shtrinte influencen e vet ne kete zone. Ne keto kushte te renda, e deshperuar Rugjina u detyrua te mbyllet ne Kalane e Kanines.

Me 17 Qershor 1417 ushtria turke nen komanden e Hamza bej Evremozit hyri ne lufte dhe pushtoi Vloren e Kaninen. Ne keto rrethana Rugjina doli naten nga kalaja dhe se bashku me sekretarin e saj Nikolla Zhorka mori rrugen nga Shashica, zbriti ne buze te detit e duke kaluar neper Radhime zuri kalane e Gjon Bocarit. Pasi ajo mblodhi rreth 300-luftetare nga krahina jone u mundua te organizonte rezistencen kunder turqeve ne kete kala dhe ne Shkalla ne Radhime. Meqenese kalaja ne fjale ne rastin konkret nuk kishte vlera ushtarake dhe se trupat i kishte te pamjaftueshme per t’u bere qendrese turqve ajo hoqi dore nga vazhdimi i luftes. Keshtu ne nje nga ditet ne vazhdim Rugjina e shoqeruar edhe nga trimat e saj u detyrua te kaloje qafen e Llogorase e nepermjet Himares me anije shkoi ne Korfuz

Si u mbrojt Princesha Rugjine ne Kalane e Gjon Bocarit me 300 luftetaret e saj! Read More »

WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com