Me datë 6 maj të vitit 1619, u nda nga jeta prifti arbëresh dom Lukë Matranga (1576-1619) në Horë të Arbëreshëve. Papas Lekë a Lukë Matrënga është autori më i vjetër arbëresh që njohim deri më sot. Dom Lukë Matrënga (siç e quan edhe atë Justin Rrota në veprën “ Per historìn e Alfabetit Shqyp”, Shkodër 1936 e jo ‘Lekë’ siç shkruhet në shumë libra letërsie) u lind në Horë të Arbëreshëve në Sicili.
Pasi kreu studimet filozofike e teologjike në kolegjin e Shën Athanasit në Romë, u kthye në Sicilinë e tij të lindjes, ku shërbeu si prift. Në vitin 1592 përktheu nga italishtja dhe botoi në Romë katekizmin e jezuitit atë dr. Ledesma me titull “E mbesueme e kërshterë” “Embuesueme e Chraestere” e Lukë Matranges ( Doktrina e Krishterë).
Kjo vepër me 28 faqe që ka rëndësi shpirtërore e katekistike për historikun e kishës arbëreshe, përveç rëndësisë e vlerës letrare. Kjo vepër përfshin një vjershë me tetë vargje që përbën llojin e parë të vargut të shkruar shqip, si dhe vetë katekizmin, është pra një doracak fetar për doktrinën e krishterë në formë pyetje-përgjigje.
Kjo vepër është e rëndësishme edhe për dokumentimin e një faze të vjetër të të folmeve të arbëreshëve të Sicilisë. Ajo paraqet interes edhe për vjershën e shkurtër botuar në atë vëllim, dokument i parë i botuar i vjershërimit shqip. Një prej dorëshkrimeve qe botuar edicioni i Doktrinës me shënime të Prof. M. La Piana në revistën ‘Roma e l’Oriente’ – 1912. Ja një fragment i shkurt poetik shkëputur nga teksti i Matranges te Këngë e Përshpirtshme:
Gjithëve thëres, kush do ndëlesë,
të mirë të krështë, burra gra,
mbë fjalët e Tinëzot të shihi meshë,
se s’ishtë njerii nesh çë mkatë s’kaa;
e lum kush e kujton se ka te vdesë,
e mentë bashkë mbë Tënëzonë i kaa,
se Krishti ndë parrajsit i bën pjesë,
e bën për blje të tij e për vëlla.
