Një nga perlat e natyrës shqiptare, tepër e lakmuar prej vizitorëve që rendin nëpër Shqipëri është edhe “Syri i Kaltër”. Por, mund të udhëtosh rehat prej Gjirokastrës apo Sarandës drejt tij dhe “merohesh” siç thonë gjirokastritët për dy kilometra rrugë. Kthesa nga rruga nacionale deri te burimi është një torturë e vërtetë.
Rruga është e paasfaltuar dhe me gropa. Janë bërë shumë promovime për këtë perlë të natyrës shqiptare si një destinacion turistik, por akoma nuk është menduar për 2 kilometra rrugë të paasfaltuar.
Është një destinacion që vizitohet shumë edhe nga të huajt, por shërbimi në këtë pikë turistike lë për të dëshiruar. Edhe shërbimi ambulant apo i përhershëm atje duhet menaxhuar më mirë. Të kujdesemi që këtë sy të kaltër ta kthejmë në një sy që shikon drejt një turizmi modern.
Syri i Kaltër ndodhet pranë rrugës midis Sarandës dhe Gjirokastrës. Është një luginë shumë piktoreske ku nga një burim i kaltër del një ujë i kristaltë. Nga thellësia e burimit uji merr ngjyrën e kaltër nën rrezet e diellit dhe hijes së pemëve. Eshtë burimi më i madh dhe më interesant ndër 18 burimet që shpërthejnë rrëzë malit të Gjerë.
Syri i Kaltër është shpallur monument natyre. Forma e tij është ovale e ngjashme me formën e një syri, shpërthen nga toka i errët në mes dhe i kaltër anash. Thellësia e tij është tepër e madhe, arrin deri në 45 m thellësi. Ndodhet përballë fshatit Krongj, 45 m nën nivelin e luginës së Drinos dhe është shkarkim kryesor i malit të Gjerë. Është burim me ujëra të freskëta dhe të ëmbla i rrethuar me bimësi të dendur dhe me gjelbërim të përhershëm.
Burimi i lumit të Bistricës, që përshkon një pjesë të jugut të Shqipërisë, i shëmbëllen vërtet një syri të madh rrumbullak me diametër afro dhjetë metra.
Bebja e syrit, një gropë e thellë pus, nga ku uji ngjitet lart si në një kazan që sapo ka filluar të vlojë ka një ngjyrë blu në të zezë. Ajo vjen e rrethohet pastaj nga pjesa e kaltër e syrit që bëhet e tillë ngaqë thellësia e burimit aty është më e pakët.
Bukuria e kërkuar nga shumë vizitorë, gjendet pikërisht aty buzë rrugës nacionale Sarandë-Delvinë-Gjirokastër. Nëse udhëtimi ndjek të kundërtën e rrjedhës së Bistricës, arrin në burimin e Syrit të Kaltër, aty ku gjelbërimi shkrihet në ujërat që rrjedhin.
Një tabelë udhëzuese të drejton për nga Syri i Kaltër. Një ndalesë e vogël për të hyrë në parkun që administrohet nga ndërrmarrja pyjore Delvinë, në një rrugë gjarpëruese, paralel me basenin e madh të burimit.
Gjithë uji i ëmbël i burimit rrethohet nga një bimësi e shumëllojshme. Kënga e zogjve, aromat e gjelbërimit dhe fëshfërima e rrepeve mbetet grishëse. Këtu vizitorët e huaj ndalen, fotografojnë, shijojnë ujin e burimeve që rrjedhin, si dhe gatimet në dy lokalet turistike.
