Fshati Gjorm është me tradita të hërshme në histori. Historia e nje fshati ashtu si edhe nje rrethi apo nje qarku ka te veçantat e veta. Tradita dhe historia e Gjormit eshte pjesë e traditës dhe e historisë kombëtare, si e tillë ajo është mbeshtetur në dokumentet arkivore shume të rendësishme. Gjormi ka dhënë kontribut të çmuar në luftërat për pavarësi e mbijetesë e sidomos në Luftën Antifashiste Nacioanlçlirimtare.
Shkalla e parë e luftes partizane ishin njesitet guerile. K.Q.P.SH. vlerësonte se lufta guerile po merrte përpjestime të gjera dhe ata kishin plotesuar misionin e tyre per pergatitjen e popullit për luftë. Tani situatë kërkonte që organizimi i luftes te ngrihej në nje shkalle me te larte, te kalohej ne krijimin e cetave partizane. Ne perberjen e cetave nuk ishte asnje kufizim. Ne te pranoheshin te gjithe qe deshironin te luftonin kunder pushtuesit fashistë, me perjashtim të atyre me të kaluar të errët kriminelëve, hajduteve qe shikoheshin me perbuzje popullin.
Pas shumë njësiteve guerile qe ishin ngritur dhe funksiononin në Vlorë në të gjitha anët dhe qe kishin bërë një pune të jashtezakonshme erdhi rradha e ngritjes se cetave partizane. Çeta e parë në Qarkun e Vlorës u krijua më 4 dhjetor 1942 në fshatin Gjorm me komandant Neki Hoxhaj dhe komisar Qazim Çakeri. Kjo u quajt çeta “Plakë e Vlorës”. Çeta “Plakë” që në krijimin e saj dhe deri me 20 qershor 1943 kur ajo u inkuadrua ne Batalionin “Ismail Qemali”, zhvilloi shumë aksione, pritje e goditje te befasishme shkaterruese kunder forcave fashiste. Ajo zhvilloi edhe nje punë të madhe bindese me popullin per propagandimin e L.A.N.Ç. Shume shpejt ajo u be e dashur ne te gjithë Vlorën. Populli i priste krahëhapur luftetaret e kesaj çete dhe e furnizonte me ushqime dhe me djem te rinj qe dilnin vullnetarë.
Ajo kreu shume aksione kunder pushtuesve fashiste dhe u be nje shembull frymezimi per te gjitha njesitë e tjera partizane. Nje nga luftimet me te medha, te ashpra e te pergjakshme ishte Lufta e Gjormit kunder forcave fashiste dhe mercenareve te Halil Alisë dhe të Selim Kaloshit. Ne kete lufte “Çeta Plakë” ishte reparti i vetem i organizuar e kompakt me partizanet dhe qendronte ne balle te luftimeve. Sëbashku me forcat e kesaj çete u bashkuan edhe 1500 fshatare te Lumit te Vlores, te Krahines se Kurveleshit, te Tepelenes, te Mallakastres e Topalltisë ne përleshje te pergjakshme me fashistët. Aty u shpartallua Rregjimenti i Duçes, u kapen mjaft rob ushtarë e oficere që ishin bashkuar me mercenaret e Halil Alise dhe të Selim Kaloshit. Aty u vra edhe komandanti i Rregjimentit kolonel Kelmendi qe u rrezua nga kali. Ne ate lufte te madhe ne Kalibaq te Gjormit u vra Bako Tafili nga Gjormi, Beqir Selimi nga Terbaçi, Barjam Xhebro nga Brati, Qamil Asllani nga Vranishti, Velo Hysi dhe Barjam Rexhepi nga Smokthina. Prandaj me të drejte kjo lufte u quajt në Gjorm Epopeja e Vlorës dhe Gjormi Moska e Vogel.
Pas krijimit të Çetës Plakë më, 30 qershor 1943, në Fushën e Gumenicës u krijua Çeta e Rinise me komandant Mehmet Jahon dhe Komisar Kastriot Muçon. Çeta e Rinise u quajt sepe me i vogli nga partizanet ishte 15 dhe me i madhi 20 vjeç. Si Çeta Plakë dhe ajo e Rinisë jane dy nga çetat me te njohura e me te sukseshme jo vetem ne Vlorë, por ne te gjithë Shqiperinë.
Nga keta trima ate Gjormin ne Luften e dyte Boterore ranë heroikisht ne fushen e betejes: Bako Tafili, Arap Shenaj, Kapo Askushaj, Mevlan Imeri, Hamdi Lazaj, Qani Shenaj.
Pjesëtare te Çetës Plakë që ranë dëshmore: Selam Alliaj, Sako Malo, Xhaferr Lulaj, Lulo Shaipi, Xhelo Halilaj, Myslim Alliaj, Babo Halilaj, Shaqe Çobaj, Bego Kuqaj, Haxhi Ballaj, Hasko Baxhuli.
Veteranët e LANÇ janë dëshitarë të gjalle të atyre heroizmave të luftes për liri. Ata i kanë sjellë Shqiperise lirine pa asnje dyshim. Ata meritojnë gjithë respektin e dashurinë e popullit.
KALO HALILAJ
