Kamber Delo Xhuveli eshte nje nga figurat e shquhara te kohes. Misioni i tij kryesore gjate gjithe veprimtarise se tij ishte bashkimi i patrioteve vlonjate e me gjere ne lu ften kunder sundimi satrat te turqve. Ai gjeti mbeshtetje tek te gjithe dhe lu ftoi se bashku me te gjitha forcat e tij gjer sa qe gjalle.
Lindi ne Tragjas ne vitin 1800. U edukua me mendime e ndjenja te larta patriotike e arsimdashese, prandaj mesoi punoi e veproi me trimeri e guxim ne jeten e tij. Kreu shkollen turke te kohes me rezultate te mira. Ishte mjaft i zgjuar dhe i pamshem. Ne Stamboll kryen shkollen e mesme dhe po aty kreu dhe akademine ushtarake me rezultate shume te mira.
Ne perfundim te studimeve i jepet grada major. Emerohet vali per Vloren e Beratin po sundimin anadollak e urrente. U lidh me Zenel Gjoleken, Rrapo hekalin, Celo Picarin, Mahmut Bej Vloren (Babai i Ismail Qemalit), Dervish Ali Dukatin, Mahmud Hoxhen (Shyti) nga Tragjasi. Mori pjese se bashku me ata ne shoqerine “Beselidhja e Shqiperise se jugut” me 1928.
Kamber Delo Tragjasi ishte ne kryesine e lidhjes sepse ishe edhe nje nga themeluesit e saj. Si gjithe trimat e tjere ai luftoi dhe udhehoqi cetat ne kryengritjet fshatare te vitit 1847. Ne betejat me te ashpra ne Sinje e ne Konisbale te Beratit, Kamber Delo me shpate te ngritur perpjetë e me nderime varrosi shume te rënë, midis tyre edhe 13 nga Tragjasi.
U betua se do tu merrte hakun duke shpartalluar taboret turke. Ai mbajti lidhje shoqerore e miqesore me shume familje patriotike vlonjate e vecanerisht me ato te Mahmut Bej Vlores, Axhi Muhametit, djemte e te cileve do hynin ne histori si figura madhore te kombit: Ismail Qemali themelues i shtetit shqiptar me 28 nentor 1912 dhe Osman haxhiu komandanti i luftes se Vlores me 1920.
Miqesinë me keto familje do ta vazhdonte nipi i Kamber Delo Tragjasit, Xhafer Xhuveli me Ismail Qemalin, Osman Haxhiun dhe historia shkroi . Per trimerine e Kamber Delo Tragjasit ne kryengritjen fshatare te vitit 1947, populli kendoi :
Kamber Delua vret e pret,
Shqiperise ju be kismet
Në Vlore veqil kush mbet
Dhe te vdekurit i gjet !
Te vargu i fundit del interesimi i vecante i Kamber Delos per trimat e rene ne luften kunder otomaneve dhe vleresimi i tyre. Shume prej patrioteve opozitar, agjentura turke iv riste ne pabesi. Kamber Delo, jo vetem qe mbeshteste luften kunder pushtimit turk por ndihmonte dhe merrte pjese direkt me ceten e tij si ndodhi ne Smokthine, ku Dulo Zoto trim dhe luftetar u ndihmua drejt per se drejti nga Kamber Delo ne lufte kunder osmanllinjve, prandaj dhe populli kendon:
Kamber Delo vret e pret
Dulo Zotos ju be kismet
Ky patriot e trim nuk u gjunjezua edhe pse turqi i moren te gjithe pasurinë, e internuan ne anadoll, e qorruan ne pleqeri por nuk e mposhten. Kamber Delo Tragjasi vdiq me 1882. Lajmi per vdekjen e tij u perhap ne te gjithe krahinen e dukatit , ne kazane e Vlores dhe te Beratit. Hidherimi pushtoi gjithe kazanë. Kush nuk qau dhe nuk uleriti sipas zakonit te laberise?
Vdiq kamber Delo Tragjasi
Ulerin ujku ne brinja
Ulerin e çkuli fshanë
Per Kamber Delo Tragjasnë
Burra te tille te shquar që luftuan per kombin, nuk vdesin kurrë. Emri dhe veprat e tyre nuk kane për tu shuar në shekuj. Kamber Delo Xhuveli ishe me kulturë për kohën. Zotëronte gjuhën turiqsht, arabisht dhe persisht. Patriotë të tillë jane dhe do tëjenë nderi i kombit.
Brezat duhet të mësojnë shumë nga ata që gjithë jetën ja kushtuan vetëm mëmëdheut, flamurit kundër okupatorit për liri dhe pamvarësi. Ky përkushtim e ky qëndrim stoik i shqiptarit të jep forcë e krenari.
Marrë nga libri ‘ Tragjasi Burim patriotizmi’ me autor Halo Sinani
