Kulinari

Quhet papare (pa para) sepse përbërësit e saj janë të thjeshtë, të paktë dhe jo të kushtueshëm, e gjenden lehtësisht në kuzhinën e çdo familjeje shqiptare.

Dikur, Paparja ka qenë një ndër gatimet më popullore të nënave dhe gjysheve, të cilat e përgatisnin atë sidomos për mëngjes.

E ngrohtë dhe fantastike në shije, Paparja edhe sot, mbetet padyshim një gatim unik i traditës së kuzhinës vendase.

Në zona të ndryshme ajo ka emërtesa të ndryshme ashtu siç edhe receta e saj mund të ndryshojë në elementët e përbërësve, disa përdorin kos ose qumësht në vend të ujit të nxehtë apo lëngut të mishit.

E megjithatë, ajo shijon mrekullisht në të gjitha mënyrat e gatuara nga amvisat.

AgroWeb.org ju sjell më poshtë recetën e përgatitjes së Papares me djathë, për të rikthyer edhe njëherë traditën e dikurshme ashtu si edhe shijen e mirë të këtij gatimi të hershëm shqiptar.
Përgatitja e Papares me Djathë
Përbërësit
(Përbërësit më poshtë janë për 4-5 persona. Përbërësit përzgjidhen bazuar në numrin e personave për të cilët do gatuani)

4-5 feta bukë

3-4 lugë gjalpë të freskët (Për një gatim më të shëndetshëm AgroWeb.org ju sugjeron përdorimin e vajit të ullirit)

1 gotë ujë të nxehtë ose lëng mishi

Kripë

Piper

Nenexhik

Djathë të bardhë të thërrmuar

Hudhra të shtypura (Sipas dëshirës)
Përgatitja
Vendosim një tenxhere në zjarr dhe shkrijmë gjalpin ose shtojmë vajin e ullirit.

Shtojmë bukën e ndarë në copëza të vogla dhe e skuqim përreth 10 minuta duke e kaurdisur me një lugë druri.

Shtojmë kripën dhe ujin e nxehtë ose lëngun e mishit dhe vazhdojmë të kaurdisim derisa buka të thithë të gjithë lëngun.

Në fund, shtojmë djathin e thërrmuar, hudhrat e shtypura nëse i preferoni, rigonin dhe nenexhikun e grirë hollë i kaurdisim të gjitha bashkë dhe i largojmë nga zjarri.

Paparen e shërbejmë në pjata dhe sipër e spërkasim me disa pika gjalpë të shkrirë./AgroWeb.org

Është një ndër gatimet më speciale nga tradita e Shqipërisë së Mesme.

Nga kuzhinat më të vjetra të shtëpive përdhese, të gatuara në zjarrin e oxhakut e deri sot në restorantet më prestigjiozë, Tava e Dheut vijon të ruajë traditën e shijes së mirë shqiptare.

Vërtetë, një traditë e Shqipërisë së Mesme, Tava e Dheut sot është ndër më të veçantat e kuzhinës shqiptare në tërësi. Shumë e preferuar nga shqiptarët, mahnitëse për turistët e huaj.

E gatuar nga tradita dhe mjeshtëria e duarve të amvisave shqiptare.

Kjo gjellë fantastike për ditët e ftohta që kanë mbërritur shërben jo vetëm si një vakt fantastik e i shijshëm, por edhe si një pjatë speciale për të kënaqur shijen e të ftuarve në raste festash e dasmash gjithashtu.

Me përbërës të thjeshtë, por të kombinuar në mënyrë fantastike dhe e pasuruar me erëza, kjo gjellë e gatuar në tavat tipike prej balte vjen me një shije të jashtëzakonshme që kënaq plotësisht shijen, organizmin dhe mendjen gjithashtu.

AgroWeb.org u sugjeron recetën tipike të trashëguar brez pas brezi në përgatitjen e tavës së dheut krejt lehtë në shtëpi.
Përgatitja e Tavës së Dheut në Shtëpi
Përbërësit

500 gr mish viçi (ose mëlçi viçi sipas preferencës)

300 gr gjizë fshati

1-2  kokrra qepë të thata

2 speca

3 domate të kuqe, të bëra mirë

Kripë

Piper

8 thelpinj hudhre

Gjethe dafine

Dy lugë gjelle uthull (sipas preferencës)

Vaj ulliri

Spec djegës
Përgatitja e gjellës në tavat e baltës
Grijmë qepët hollë bashkë me specat, i hedhim në një tenxhere dhe i kavërdisim disa minuta në zjarr me pak vaj ulliri.

Në momentin që volumi i qepëve dhe specave nis të bjerë, dhe qepët marrin një ngjyrë të verdhë në të artë shtojmë mishin e prerë në kubikë dhe vijojmë t’i kavërdisim për disa minuta.

Më pas shtojmë uthullën dhe vijojmë kavërdisjen derisa mishi ta përthithë plotësisht.

Në këtë moment shtojmë domatet e grira në rende, shtojmë kripën, piperin dhe dafinën, specin djegës dhe hudhrën gjithashtu.

I kavërdisim të gjitha bashkë, hedhim gjizën dhe një gotë me ujë dhe i lëmë në zjarr të ziejnë derisa domatja të shkrijë tërësisht.

E heqim nga zjarri dhe nisim mbushjen e tavave të baltës.

Tavat i vendosim  në furrën e paranxehur dhe i lëmë të piqen për maksimumi 25 minuta.

Tava e dheut serviret e ngrohtë, e sapo dalë nga furra.

Shoqërohet në mënyrë fantastike me sallata të ndryshme të perimeve të freskëta apo të pjekura.AgroWeb.org

Çdo gatim me patëllxhanë të magjeps me shijen e tij fantastike.

Të freskëta, të stinës të pasura me vlera ushqyese, patëllxhanët janë zgjedhja më e mirë për të konsumuar sidomos gjatë stinës së verës, tani kur këto perime kanë edhe pikun e sezonit të tyre.

AgroWeb.org ju sugjeron më poshtë përgatitjen e patëllxhanëve me vezë, një recetë ideale për shijen dhe plot për shëndetin.
Përgatitja e Patëllxhanëve me Vezë
Përbërësit
(Sasia e përbërësve përzgjidhet bazuar në numrin e personave për të cilët do gatuani. Më poshtë përbërësit janë për 4-5 persona)

4-5 patëllxhanë mesatarë

2-3 kokrra vezë

2-3 lugë miell

1 filxhan kafeje me qumësht

Dy feta bukë të thekur të grira në rende

Kripë

Piper

Vaj ulliri
Përgatitja
Si fillim AgroWeb.org ju udhëzon të parangrohni furrën e sobës në 200 gradë.

Më pas, pastroni me ujë të rrjedhshëm, thajini nga uji me një pecetë kuzhine dhe prijini në feta jo më të trasha se 1 cm.

Vendosini të gjitha në tavë ku keni shtruar letër pjekjeje, hidhuni pak kripë dhe futini të zbuten në furrën e parangrohur për 10 minuta.

Më pas largojini nga furra dhe lërini të ftohen.

Nga ana tjetër, në një tas rrihni vezët me pak kripë dhe piper dhe shtojini një filxhan kafeje me qumësht.

Kur fetat e zbutura të patëllxhanëve të jenë ftohur, vendosni një tigan me vaj ulliri në zjarr,  merrni disa nga fetat e patëllxhanëve, kalojini në miell, më pas zhytini në tasin e vezëve të rrahura me qumësht, dhe më pas kalojini në bukën e thekur të grirë.

Skuqini mirë nga të dyja anët.

Vijoni kështu derisa të përfundoni të gjitha fetat e patëllxhanëve.

Kur shërbehet, sipas preferencës spërkaten me majdanoz të grirë hollë ose me pak djathë të bardhë apo kaçkavall të grirë.

Ky gatim është fantastik për një vakt të shëndetshëm ushqimi si në mëngjes, drekë apo darkë.

Këtë recetë mund ta përgatisni edhe me kungulleshka./AgroWeb.orgg

Omletë me qepë të njoma, një mëngjes plot shije dhe shëndet, i përgatitur krejt lehtë për gjithë familjen.
Në ka një gatim që qendron në krye të recetave për një mëngjes të shijshëm, plot vlera ushqyese e të shëndetshëm pa asnjë dyshim ato janë omletat.

Të kombinuara me perime të ndryshme, të miksuara apo thjeshtë me një prej tyre, spina a brokoli, lulelakër a patate, omletat, përbërësi kryesor i të cilave janë vezët përbëjnë një mënyrë ideale për të nisur ditën shëndetshëm.

Një mënyrë fantastike për të mbajtur trupin dhe organizmin në formë, për të nisur ditën mbarë me energji.

AgroWeb.org u sugjeron më poshtë  një recetë fantastike të përgatitjes së omletës me qepë një njoma. Fantastike në shije dhe vlera.
Përgatitja e Omletës me Qepë të Njoma
Përbërësit
(Përbërësit më poshtë janë për 4 persona)

4 kokrra vezë

4-5 copë qepë të njoma mesatare

3 lugë gjelle vaj ulliri

Kripë

Piper

Djathë të bardhë ose kaçkavall
Përgatitja
Qepët e grira hollë kaurdisen me vaj ulliri derisa të vyshken.

Rrihen vezët me kripë dhe hidhen tek qepët, përzihen dhe më pas skuqen në tigan me pak vaj ulliri nga të dyja anët.

Kur shërbehet sipas dëshirës omleta paloset në formë roleve dhe mund të shoqërohet me djathë të bardhë apo kaçkavall, domate e kastraveca të freskëta etj.
Vlerat Ushqyese
Veza është një ndër produktet që mbart vlera të jashtëzakonshme ushqyese renditur në listën e 10 super-ushqimeve dhe nuk ka mëngjes më të këndshëm se vezët, sido të jenë të gatuara.

Vezët janë një burim i shkëlqyer i kompleksit të proteinave cilësore dhe nga ana tjetër ofrojnë pak kalori. Një vezë e plotë përmban 5.5 gramë proteinë dhe 68 kalori.

Nga ana tjetër qepët e njoma padyshim nuk duhet të mungojnë asnjëherë në tryezë, sidomos kur ato janë të stinës. Këto perime jo vetëm që i japin ushqimeve shumë shije, por janë të mbushura me vitamina dhe minerale./AgroWeb.org

Një ëmbëlsirë delikate që përgatitet krejt lehtë dhe në pak kohë, por që të magjeps tërësisht me shijen e saj.

Megjithëse origjina e kësaj ëmbëlsirë është orientale, sot receta e saj përgatitet nga amvisat në mbarë botën.

Fantastike për t’u konsumuar në çdo kohë të ditës, e sidomos pas vaktit të drekës apo darkës.

Ndiqni më poshtë recetën nga AgroWeb.org për të ëmbëlsuar veten dhe më të dashurit tuaj.
Përgatitja e Rolesë së Ëmbël me Qumësht
Përbërësit
6 gota uji qumësht
3 lugë gjelle me majë miell orizi
3 lugë gjelle me majë niseshte misri
1 gotë ujë sheqer
2 lugë ëmbëlsire sheqer pudër
1 lugë çaji kanellë
Përgatitja
Qumështin, miellin e orizit, niseshten e misrit dhe sheqerin pluhur i hedhim në një tenxhere të thellë.

Me një tel për rrahjen e vezëve përziejmë butësisht përbërësit derisa të bëhet një masë homogjene.

E vemë në zjarr të ulët përzierjen që kemi gatuar dhe vazhdimisht përziejmë kremin e qumështit derisa të piqet.

Së fundmi, shtoni gjalpë dhe lereni të shkrijë me temperaturë të ngadaltë.

Kur ëmbëlsira të jetë trashur e hiqni nga soba dhe e lini të ftohet dhe për të qenë të sigurtë që është kompakte dhe pa kokrra e kaloni në blender.

Në vijim, merrni një tepsi, më pas merrni një lugë nga kremi i qumështit, sheqer pluhur dhe kanellë dhe e përziejeni dhe më pas lyeni me të gjithë sipërfaqen e tepsisë.

Vendoseni tepsinë në sobë të parangrohur dhe rrotullojeni herë pas here për disa minuta nga të gjitha anët në mënyrë që masa që kemi lyer tepsinë të piqet.

Kur të përfundojë procesi i pjekjes hedhim kremin e qumështit në tepsi.

Me anë të një spatule (mjet kuzhine që ndihmon për të kthyer gatime të ndryshme) e rregullojmë për ta hapur në të gjithë tepsinë.

Më pas, tepsinë me ëmbëlsirën e fusim në frigorifer për t’u ftohur dhe të bëhet kompakte, e ndajmë në feta të gjata dhe të holla.

Me ndihmën e spatulës, e cila është e lagur, e mbështjellim në formë roleje.

E vendosim në pjatë ëmbëlsirën dhe sipas dëshirës e pluhurosim me kanellë/AgroWeb.org

Kjo recetë e veçantë është perfekte për stinën e verës.

E lehtë, e shkrifët dhe plot shije, kjo bukë mund të jetë shoqëruesja ideale e vakteve familjare.

Kokrrat e misrit luajnë rolin e ëmbëlsuesit natyral për brumin e bukës. Gjithashtu dhe e bëjnë atë akoma dhe më poroze.

Ka një shije të veçantë dhe mund të konsumohet në të gjitha vaktet e ditës. Fantastike për t’u konsumuar mëngjeseve me gjalpë të freskët, qumësht, djathë e reçel, ashtu siç shoqëron në mënyrë perfekte supa, gjellë e tava të ndryshme gjatë drekës, perime të pjekura apo sallata të freskëta të stinës.

Për një vakt të lehtë dreke, buka me miell misri dhe qumësht është ideale për t’u shoqëruar me kos apo me djathë e perime të freskëta siç janë domatet dhe kastravecat.

AgroWeb.org ju sjell më poshtë recetën e përgatitjes së bukës me miell misri dhe qumësht krejt lehtë në shtëpi.
Përgatitja e Bukës me Miell Misri dhe Qumësht
Përbërësit
280 g miell misri

140 g miell gruri i imët

½ lugë çaji me sodë buke

1 lugë çaji me kripë

1 lugë çaji me sheqer

120 ml qumësht

3 vezë

130 g misër kokërr të zjerë (e gjeni në markete)

4 lugë gjelle me gjalpë të tretur
Si të përgatitet
Lyeni me pak gjalpë të freskët një tavë me diametër 24 cm. Sobën e ngrohim në 220 gradë.

Në një tas të madh përziejmë miellin e misrit, miellin e grurit, sodën e bukës, kripën dhe sheqerin.

Në një enë tjetër hedhim qumështin dhe vezët, i rahim deri sa të përfitojmë një masë kremoze.

Më pas shtojmë gjalpin dhe kokrrat e misrit të zjerë dhe përsëri i përziejmë me kujdes për të ruajtur formën e misrit.

I bashkojmë të dyja masat bashkë dhe i përziejmë me kujdes që të mos na formohen kokrriza.

Masën që na formohet e kalojmë në tavën e lyer me gjalpë.

E vendosim në furrën e parangrohur për 20-25 minuta, derisa e shohim që ka marr një ngjyrë të artë.

Në fund bëjmë dhe një provë shumë të lehtë, nëse buka ngrihet pasi e shtypim pak me gisht (si një sfungjer) është gati për t’u shërbyer.

Kjo bukë shkon shumë me supa dhe gatime pak pikante, por mund te konsumohet për një darkë të lehtë./>AgroWeb.org

Shqiptare apo produkt i Perandorisë Osmane? Cila është origjina e vërtetë e bozës?
Ndoshta jo shumëkush e di, por historia e kësaj pijeje, nuk do të ishte e plotë pa përmendur Haxhi Sadikun, shqiptarin që ngriti një dyqan të famshëm të prodhimit të bozës në Stamboll në vitin 1876.

Dyqani “Vefa Bozacisi” ndodhet akoma aty pranë Xhamisë së Sulltan Sulejmanit.

Dyqani ndodhet në një ndërtesë druri dhe i vetmi ndryshim që pasardhësit e Sadikut kanë bërë është zëvëndësimi i kontenierëve prej druri ku prodhohej boza me ato të mermerit.

Boza është rezultat i një fermentimi të kujdesshëm. Armenët prodhojnë një lloj boze më të thartë, ndërsa shqiptarët prodhojnë bozën e ëmbël pa alkol. Pikërisht kjo bozë marrosi sulltanët e perandorisë Osmane.

Boza shitej në të gjithë Shqipërinë gjatë komunizmit, por e humbi popullaritetin pas rënies së regjimit dhe prishjes së punishteve të ëmbëlsirave duke u bërë pothuajse e panjohur veçanërisht në jug të vendit.

Tani boza shitet pothuajse në të gjitha marketet në Tiranë dhe jo vetëm.
Thuhet se të parët që e “shpikën” bozën shqiptare ishin goranët e Kukësit, të cilët krijuan një traditë të çmuar të saj.
Sot, ajo prodhohet nga firma dhe familje të ndryshme gati në të gjithë Ballkanin dhe mendohet se përbën një “thesar” ende të pazbuluar mirë.

E shëndetshme, e përvetësueshme, e shijshme, e pasur me fermente që ndihmojnë tretjen dhe pengojnë zhvillimin e mikro-organizmave të purifikimit të zorrëve.

E dobishme për të gjithë, të sëmurë dhe të shëndetshëm, të mëdhenj e të vegjël. Me pak fjalë magjike.

Për një numër familjesh të komunitetit goran në rrethin e Kukësit, kryesisht të fshatrave Borje, Zapod, Shishtavec etj, në historinë e tyre të biznesit dhe veprimtarisë esnafe, boza zë një vend të veçantë.

Është një pije freskuese e përhapur kryesisht prej tyre në vendet e Ballkanit dhe më gjerë në Lindje, aty ku gjenden profesionistët, që njihen me emrin usta, e që dinë ta prodhojnë.

Boza e melit është më e mira, por sot zor se prodhohet më, pasi kushton shumë. Por edhe boza e misrit ka vlera të shumta.
Vlerat e bozës
Boza ka disa dobi për shëndetin siç janë: normalizimi i tensionit të gjakut, rritja e prodhimit të qumështit tek gratë që kanë fëmijë në gji, si edhe ndihmon në tretjen e ushqimit.

Boza është një ushqim i vlefshëm pasi përmban vitamina A, C, E, dhe katër lloje vitaminash B.

Ajo ka vlera ushqimore për shkak të nivelit të lartë të proteinës, kalciumit, hekurit, fosforit, zinkut, thiaminës, niacinës dhe riboflavinës. Boza është një pije që të jep energji dhe forcë.

Ajo ka baktere mjaft të mira dhe rekomandohet për atletët si edhe gratë shtatzënë.

Boza ka katër përbërës kryesorë: kokrra meli, miell misri ose gruri, sheqer, ferment (farë buke ose bozë e mëparshme) dhe ujë.

Boza shqiptare dallon nga bozat e prodhuara në vendet tjera ngaqë përbërësi kryesor i saj është misri, kurse në Turqi, Bullgari e Maqedoni mund të jetë gruri, elbi, meli dhe qiqrat.

Pas prodhimit, boza duhet të ruhet në një temperaturë prej 2-3 gradë Celsius, temperaturë në të cilën mund të ruhet për rreth një muaj.

Boza nuk duhet të lihet në ngrirje, pasi kjo sjell ndarjen e ujin nga lënda e thatë.

Shija e bozës varion nga lloji i drithit të përdorur. Një shishe bozë e përgatitur nga drithëra të ndryshëm ka sipas studiuesve, 12.3 përqind sheqer, 1.06% proteina dhe 0.07% yndyrna.

Në vendin tonë ajo prodhohet si një pije freskuese gjatë gjithë vitit./AgroWeb.org

Me një shije krejt speciale, të lehta dhe fantastike për t’u konsumuar në çdo kohë të ditës.

Kjo recetë përgatitet shumë lehtë dhe shpejt, ideale për të shoqëruar vaktin e drekës por edhe të darkës.

Kombinohet me supa të ndryshme të lehta, por edhe thjeshtë me sallata të freskëta të stinës apo perime të pjekura.

Qoftet me presh dhe miell janë padyshim një mënyrë fantastike edhe për t’u servirur në tryeza familjare me miqsh e mysafirësh.

Ndiqni më poshtë recetën nga AgroWeb.org për të përgatitur shpejtë dhe lehtë këto qofte të mrekullueshme në shtëpi.
Përgatitja e Qofteve me Presh dhe Miell Misri
Përbërësit
2 gota uji me miell misri

3 lugë gjelle vaj ulliri për brumin

Gjysmë luge kafeje sodë

2 kokrra vezë

3-4 lugë gjelle djathë i thërrmuar ose gjizë

100 gr mish i grirë

3 presh mesatarë

3-4 lugë gjelle miell gruri për lyerje

2-3 gota ujë

Një tufë majdanoz

Kripë
Përgatitja e masës me presh
Si fillim pastrojmë preshin me ujë të bollshëm dhe e grijmë hollë.

Vendosim një tenxhere në zjarr, shtojmë preshin e grirë hollë dhe e kaurdisim derisa të zbutet.

Më pas, hiqen nga zjarri, u shtohet pak mish i grirë, djathë i bardhë i thërrmuar ose gjizë, shtohen vezët, kripa, piperi i zi i bluar dhe majdanozi i grirë hollë.
Përgatitja e miellit të misrit
Në një tenxhere me ujë të valuar, kripë dhe vaj ulliri, hidhet mielli i misrit i situr dhe i përzier me pak sodë.

Përzihet derisa të krijohet një masë e trashë. Më pas vendoset të piqen në zjarr derisa sa të trashet dhe të shkëputet nga anët e enës.

Kur ftohet, i shtohet masa e përgatitur më sipër me presh dhe përzihet mire derisa të bëhet një masë e njëtrajtshme.

Më pas, brumi i përgatitur ndahet në qofte të rrumbullakëta, të cilat kalohen në miell gruri  dhe më pas skuqen./AgroWeb.org