Histori

Takimi i hidhur në qelitë e burgut: “Ik grua! Merri të dy fëmijët dhe mos më hajde më. Mjaft të kam lodhur e sfilitur. Po të më duash aq shumë, merri këta dy të vecklit që kemi bërë dhe shko në lumë të Shkumbinit. Hidhu në ndonjë thellësirë bashkë me ta dhe mbytu. Mbytuni që të tre!”

“Jo gjithë të vdekurit prehen në paqe”, është një libër i shkruar nga Pëllumb Kulla, ku përshkruhet historia e familjes Kulla në Zëmblak të Korçës, kalvari i vuajtjeve, pushkatimeve, burgjeve e internimeve që nuk reshti për 45 vjet. Është drithëruese historia e Xhevitit, njërit prej djemve të familjes Kulla, e përshkruar me shumë emocione nga autori. Është historia e tij me bashkëshorten Fehmijen, bijën e një familje në Bilisht të Korçës. Fati i kishte bashkuar në një jetë shumë të vështirë por regjimi gjakatar nuk i mundi dot.

Fehmia dhe Xheviti

Ishte viti 1945, kur Fehmie Kulla një vajzë 19-vjeçare në familjen fisnike të Dervish Muharremit, në Bilisht të Korçës, ishte fejuar me Xhevit Kullën, të birin e Jonuz Kullës, familje patriote në Zëmblak të Korçës. Pak kohë pas fejesës, regjimi komunist vendosi ta arrestojë e ta dënoje me vdekje të Xhevitin. Pa mundur të gjejnë asnjë lidhje me akuzën e sajuar nga sigurimi i shtetit, regjimi vendos ta kthejë dënimin me pushkatim, në dënim me burgim të përjetshëm. Ndërkohë i vëllai i Xhevitit, Ajdini ishte pushkatuar. Kur Fehmija mori vesh lajmin për dënimin e të fejuarit, Xhevitit, u mbyll për shumë kohë në dhomën e saj. Më poshtë botohen pjesë nga libri :” Jo të gjithë të vdekurit prehen në paqe”.

Pas një muaji në portën e shtëpisë të Dervish Muharremit në Bilisht trokasin njerëzit e dhëndrit. Prindërit kërkojnë ndjesë që vajza nuk mund t’u dalë. Atëherë kunata e madhe Xhevitit bën me dije se ata, me keqardhje të madhe, kanë ardhur, ngaqë i fejuari i burgosur me një porosi të fshehtë është lutur të zgjidhet fejesa e ta lirojnë vajzën e re nga detyrimi.

Në dhomën e miqve plas vaji. Këtu ndodh e papritura dhe fillon saga që sapo zumë në gojë pak më parë. Vajza ka qenë prapa derës në kohën kur në dhomë bëhej biseda.

”Nusja shtyn derën dhe shfaqet papritur. Vetëm ajo nuk i ka sytë e përlotur.

–I dëgjova të gjitha ato që u thanë, baba. Më thoni, e kanë dënuar kaq ashpër, se ka vrarë ndonjë njeri?–Jo – i përgjigjen. –Ka vjedhur? – Jo, jo! –  i thonë përsëri. –Atë herë unë nuk do të pyes më, se të gjithë jemi pyetur një herë. Ky është fati im dhe i Xhevitit. Fati më goditi dhe unë do ta luftoj fatin gjatë tërë jetës time. Unë kam shpresë tek i madhi Zot. Unë, jam nuse për Zëmblak, nuse e derës tuaj. Mos ma mbyllni!

Çfarë ishte kjo vajzë?”  – Bën pyetje autori i këtij libri e bashkë me të, edhe ne. – “Si do të cilësohet ajo? E marrë? Miliona vajza do të jenë në një mëndje dhe do ta quajnë ashtu. Vajza që hyjnitë ia kishin caktuar kushuririt tonë kish një edukatë të shëndoshë; me kollona morale dhe shpirtërore të pabesueshme sot, por të papara edhe në atë kohë. Që të kuptohet vendimi i jashtëzakonshëm dhe i papritur i të mirës Fehmije, duhen sjellë në tryezën e arsyetimit të gjithë faktorët: lufta, përmbysja, besa e dhënë, brejtja e ndërgjegjes dhe, përmbi të gjitha, solidariteti i fuqishëm, si një kumt që duhet t’i shkonte të dashurit të saj në përballimin e jetës së dhunëshme të burgut.

Kjo krijesë sjell një shembull të rrallë vlerash shpirtërore, se njeriu më shumë se trup, është shpirt. Është kënaqësi që të përfytyrosh tek qeshin me këtë vendim të kësaj vajze të thjeshtë, ato gra, dhe ata burra që ca vite më pas, në spastrimet që i diktonte paranoja e Enverit, prishën në masë fejesat, martesat, familjet… Edhe me nga dy – tre çiliminj! Ishin krushqira me zyrtarë të lartë dhe ushtarakë me grada madhore, që pas shkarkimeve apo burgimeve, të mjerët shihnin pasardhësit e tyre të lënë nga bashkëshortet e bashkëshortët, të cilët ia mbathnin të lemerisur nga lidhjet e kërcënuara, nga rrufetë, lidhje që dikur, po për interesa, i patën tërhequr si mizat në mjaltë.”

Fehmija nuk u pendua kurrë për atë vendim. Drita e kthjellët nuk braktisi kurrë sytë e saj gjatë kalvarit më të rëndë që mund t’i përfytyrohet një femre, që platonikisht ndjek dhe ndjek të dashurin në tërë gjeografinë e vështirë të kampeve dhe burgjeve të Shqipërisë staliniste. Nuk kishte asnjë detyrimi ligjor, nusja ende nuk pat marrë mbiemrin e burrit. Mund ta shfaqte pendimin dhe t’i kthente kurizin kur të dëshironte, kur ta ndjente se u cfilit, se u lodh, se po vyshkej burgjeve, e pamartuar kurrë. Asnjë njeri nuk do ta shante.

Dhe ja pas 11 vjetësh Xheviti u lirua i favorizuar nga një amnisti. Fehmija po i afrohej të tridhjetave tani, por ishte bërë më e bukur dhe më fisnike. “E tërë pritja e saj, ndiekja e të fejuarit  nëpër burgjet e Shqipërisë, për sytë e atyre që ia dinin virtytet, natyra i kish hedhur Fehmies përsipër një vello të dlirësisë në pritje të asaj, të dasmës”.

Pas vitesh jete familiare dhe kur Xheviti qe bërë babai i dy  fëmijëve me emërimin e Haznedarit në krye të punëve të Sigurimit në Elbasan, të gjithë Kullat, që patën gjetur në këtë qytet strehë nga tufanet e luftës klasore, internohen në Fierzë të Dumresë, ndërsa Xheviti është plasur rishtaz në burg.

Takimi i hidhur me babain në qelitë e burgut

Është një skenë që nuk të hiqet nga mendja ajo që zhvillohet në një dhomë takimesh në burg.  Gruaja ka marrë dy  fëmijët e saj të vegjël, që drithërojnë ta takojnë babain e tyre. Fehmija është mësuar me këto takime, i ka ndjekur një jetë të tërë, kursë fëmijët nuk kanë takuar kurrë një të burgosur në pranga.

Xheviti është dobësuar ndërsa kokën e ka të enjtur në ballë dhe në tëmtha. Në dhomat e hetuesisë atë e kanë trajtuar egërsisht.

–Ikë, grua – i bërtet ai së shoqes – merri të dy  fëmijët dhe mos më hajde më. Mjaft të kam lodhur e sfilitur. Po të më duash aq shumë, merri këta dy  të vecklit që kemi bërë dhë shko në lumë të Shkumbinit. Hidhu në ndonjë thellësirë bashkë me ta dhe mbytu. Mbytuni që të tre!

Fehmija qetëson më parë fëmijët, që nuk e kuptojnë dot që as ai vetë nuk do të bënte atë vepër. Gruaja i jep zemër të treve. I shtrëngon Xhevitit duart e nxirosura dhe i thotë me një zë të ëmbël që vetëm ajo di të nxjerë nga buzët:

– Mos e humb kështu, o im shoq. Mblidhe mendjen e mos m’i mërzit këta.

As ti mos e lësho veten. Unë ketej e tutje do të vesh pantallona, do të mbath dhe një palë opinga dhe ty do të të ndjek kudo që të të shpien. Ty do të të nxjerr  gjallë që këtej dhe të shikosh se si do t’i rrit këta fëmijë. Hiqe nga mendja lumin, ti!

Ai e vuajti burgun që i pat caktuar fati. Ajo e vuajti burgun nga ana e saj. Udhëtime të vështirë, takime të shkurtër, kampe me tela në jug, kampe me tela në veri. Rrugë në jug, rrugë në veri. Udhëtime të bëra vetëm, udhëtime tok me fëmijë, që deshën të shikonin babanë. Net të lagështa të kaluara nën shkallë pallatesh të panjohur parafabrikatë, për të arritur në orët e mëngjezit në kampet me tela, për të takuar babain, burrin. Aty poshtë shkallëve të huaja prej betoni, nëna u tregonte të vegjëlve përralla deri sa ata të dy i zinte gjumi. Fehmija u rrëfente nga ato më të gëzueshmet dhe e qeshura e tyre fëminore kërkëllinte e çiltër, sikur për të fjetur çdo gjë të paskej qenë ashtu si duhej… Përveç ngrohjes, mbulesave jastëkëve, ambazhurëve dhe dyerve që mbyllen.”

Marrë nga libri ” Jo të gjithë të vdekurit prehen në paqe”, me autor Pëllumb Kulla

Nje rrefim gati shokues i infermieres Regula Buder, qe duket se ka profesionin më të rëndë. Shoqeron femijet ne vdekje. Ndonjëherë edhe asaj i mungon forca.

Ka momente kur edhe ajo nuk e pëlqen punën e saj. Kohët e fundit, ishte në një festë ku njëri-tjetri nuk njiheshin mirë dhe të gjithë u interesuan për punët që ushtronin. Pas bankierëve, mësuesve dhe punëtorëve të sigurimeve, radha i erdhi edhe Regula Buder. “Unë punoj në kujdesin paliativ dhe fëmijët e sëmurë i shoqëroj në vdekje”, u kishte rrëfyer të pranishmëve. Pas kësaj, mbretëroi heshtje, përcjell albinfo.ch.

“Detyra ime ka qenë gjithmonë një vrasës disponimi”, thotë banorja e Laufentalit dhe qeshet. “Askush nuk guxoi të thotë asgjë, sepse kjo duket kaq banale”. Herë pas here, Buder pohon se është një infermiere. Kjo është më e kapshme për të gjithë.

Por, Buder nuk mund të imagjinojë një punë tjetër. Në fillim të edukimit psikiatrik të saj, ajo tashmë e dinte: Ajo është veçanërisht e interesuar për atë që është konsideruar nga shumë persona si kapitulli më i errët i jetës: “Më mundonte pyetja: Çfarë ndodhë me një person përpara se të ndahet vullnetarisht apo padashje nga jeta?” Ajo punoi për një kohë të gjatë në kujdesin paliativ për të rritur, që para dhjetë viteve të kalojë tek fëmijët dhe adoleshentët.

Ndër të tjera, aty ishte një pikë kthese që duhej t`i ndihmonte asaj tani e tutje, për të kuptuar se si është në këtë situatë, në dukje të pashpresë, nëse fëmija i saj papritmas është shumë i sëmurë. Tek vajza e saj u diagnostikua leukemia në moshën gjashtëvjeçare, shkruan “Aargauer Zeitung”, përcjell Albinfo.ch.

Mjekët nuk i dhanë vajzës një parashikim të mirë. Nga njëra ditë në tjetrën, Regula Buder, e cila jeton me familjen e saj në Nenzlingen, lë punën dhe kujdeset vetëm për vajzën e saj. E reja “luftëtare”, siç e quan nëna e saj, ia doli. Një vit hemo intensiv, një vit i terapisë së mirëmbajtjes. Sot vajza është 18-vjeçare dhe me shëndet të mirë.

Megjithatë, ndryshimi në kujdesin paliativ pediatrik ishte mjaft aksidental. Buder thotë se shumë gjera janë të njëjta kur shoqëroni të rriturit dhe fëmijët në fazat e fundit të jetës së tyre. Vdekja e një personi të ri, natyrisht, është tragjedi edhe më e madhe, gjithçka është edhe më e pakuptueshme për mjedisin. Por, puna me fëmijët me sëmundje të përhershme ofron edhe shumë momente të lumtura: “Ata jetojnë në të tashmen, nuk mendojnë për javën apo muajin e ardhshëm, ndërsa ne të rriturit e bëjnë këtë. Dhe kështu ata mund të jenë shumë të gëzuar për një çast, nëse nuk ndiejnë ndonjë dhimbje fizike dhe ndjehen mirë”, transmeton albinfo.ch.

Por është shumë më e rëndësishme nëse një fëmijë i bëhet një diagnozë e rrezikshme për jetën. Ambienti është i tronditur, jo vetëm ai i ngushti. Njeriu margjinalizohet. Vdekjet e fëmijëve nuk ishin të rralla 100 vjet më parë; ata ishin mësuar të shkonin në funeralet e fëmijëve ose të vizitonin fqinjët që e kishin sjellur fëmijën e tyre të vdekur kohët e fundit në shtëpi. Sot, vdekshmëria e fëmijëve është aq e ulët, saqë është zhdukur plotësisht nga ndërgjegjja sociale dhe mund të zhvendoset.

Buder thotë, “Prindërit e fëmijëve me sëmundje të përhershme shpesh duhet të shikojnë se si janë të izoluar, shkruan “Aargauer Zeitung”, përcjell Albinfo.ch.

Të njohurit fillojnë të ndryshojnë anën e rrugës, sepse nuk e dinë se si të sillen në këtë rast. Ose edhe të kryejë një supersticion të fshehur që fëmijët e tyre të mund të qetësohen”.

Megjithatë, puna e saj aktuale ndikon në rrethin më të afërt të familjes. Buder është një nga 110 punëtoret e Spitexit për fëmijë të Zvicrës Veriperëndimore dhe më pas futet në jetën e pacientëve të saj, nëse ata kanë vetëdije: Sëmundja nuk është më për tu shëruar.

Detyra e saj është tu tregojë se si mund të përjetohen ditët e fundit. Këto janë gjëra shumë pragmatike, të tilla si administrimi i ilaçeve të dhimbjeve, ose tregimi nëse dhe si mund të shoqërohet dhe të adoptohet fëmija në shtëpi. Dhe bisedat zhvillohen: me fëmijën, me vëllezërit e motrat, me prindërit. “Gjithmonë”, thotë Buder, duke shtuar: “Humbja e fëmijës suaj është një tragjedi. Më pas, njeriu e ndan jetën në ‘para’ dhe ‘pas’. Vetëm ata që preken mund ta kuptojnë dimensionin e dhimbjes”.

Dhe prapëseprapë, prindërit dhe familjet mund t’i formësojnë orët e fundit në mënyrë që nga e pakuptueshmja të tërhiqet sa më tepër fuqi. Ka dy nivele të dhimbjes. Ai që ka humbur një të dashur. Natyrisht se kjo dhimbje vështirë se mund të lehtësohet. Dhe ai, që në orët e fundit nuk ka bërë gjithçka për vdekjen më të padhembshme dhe më paqësore. Buder angazhohet mu këtu.

Ajo kujton një rast veçanërisht tragjik kur prindërit morën diagnozën e kufizuar të jetesës për të dy fëmijët e tyre, në një periudhë të shkurtër kohore. Vdekja e fëmijës së parë ka qenë traumatike. Prindërit u përballën me ndjenjën se ata nuk kishin bërë më të mirën deri në fund për fëmijën e tyre.

Ndryshe ishte me fëmijën e dytë, i cili u lejua të shkonte në spital. Në gjithë këtë tragjedi për fëmijën e tyre, prindërit mësuan ndjenjën e humbjes dhe lamtumirën e mirë përshëndetëse. “Pasi fëmija vdiq, ajo qëndroi me rrethin e ngushtë të familjes. Hëngrëm, pimë, fëmija i vdekur pranë nesh dhe gjithçka ndjehej e natyrshme. Fitohej përshtypja se në këtë formë lamtumire ka edhe shumë ngushëllim dhe gjëra të mira për të ardhmen”.

Më shumë se 200 fëmijë përkujdesen vetëm nga Spitexi për fëmijë në Zvicrën Veriperëndimore. Shumica e tyre ende jetojnë me vite me diagnozën e tyre. Gjashtë deri tetë herë në vit, Buder shoqëron një fëmijë drejt vdekjes së tij. Edhe për një infermiere me përvojë siç është ajo, nuk është edhe aq e lehtë, shkruan “Aargauer Zeitung”, përcjell Albinfo.ch.

Sfida qëndron në përpjekjen për të ndërtuar një mur përreth, të ngjashëm me një robot që nuk lë asgjë për tu afruar. Ka edhe tendenca të tilla në profesionin e saj, në mjekësinë paliative. “Ku pothuajse mund të mburret, po që se ka parë fate edhe më të këqija”.

Por ajo në thelb ka vendosur të bëhet njeri dhe për një kohë të shkurtër të vendos afërsinë me pacientët dhe familjet, të cilët nuk mund të jenë “më intime”. Ajo viziton funeralet, për aq sa dëshirojnë familjet. Dhe gjatë punës u lejon edhe lotëve të rrëshqasin nëpër fytyrën e saj.

Ajo kujton një moment kur i thoshte lamtumirë një fëmije të një familje të prekur. Pak pasi zemra e tij kishte ndalur rrahjen, vëllezërit e motrat erdhën në shtrat dhe filluan të ulërinin. “Lotët u rrokullisën nëpër fytyrë”.

Buder nuk e ka ndërmend të ndalojë. Ajo tani është 50-vjeçare dhe nuk mund të imagjinojë pranimin e një pune tjetër. “Sigurisht që ka edhe ditë kur unë dua t`i braktis të gjitha dhe dua të bëhem shitëse në ndonjë lulishte”. Por, ajo nuk do ta humbasë këtë punë ku ajo vishet, e merr recetën e duhur në duar dhe konfrontohet çdo ditë me të papriturat.

Dhe ka edhe këto histori të mrekullueshme që edhe ajo vet ia ka zili këtij profesioni. Disa vite më parë, një vajzë ishte diagnostikuar me një sëmundje kërcënuese për jetën për shkak të një defekti gjenetik. Mjekët i dhanë asaj vetëm një kohë të shkurtër jetese. Buder ishte tashmë e zënë duke u përballur me vëllezërit dhe motrat e vajzës. Papritmas, shëndeti i vogëlushes ishte stabilizuar, sot ajo viziton kopshtin e fëmijëve. Ka edhe mrekulli të tilla në këtë punë. Por fokusi është gjithmonë fundi i jetës – pjesa në të cilën diçka “jetesë” është e natyrshme, siç e vlerëson Buder.

Takimi i hidhur në qelitë e burgut: “Ik grua! Merri të dy fëmijët dhe mos më hajde më. Mjaft të kam lodhur e sfilitur. Po të më duash aq shumë, merri këta dy të vecklit që kemi bërë dhe shko në lumë të Shkumbinit. Hidhu në ndonjë thellësirë bashkë me ta dhe mbytu. Mbytuni që të tre!”.

“Jo gjithë të vdekurit prehen në paqe”, është një libër i shkruar nga Pëllumb Kulla, ku përshkruhet historia e familjes Kulla në Zëmblak të Korçës, kalvari i vuajtjeve, pushkatimeve, burgjeve e internimeve që nuk reshti për 45 vjet. Është drithëruese historia e Xhevitit, njërit prej djemve të familjes Kulla, e përshkruar me shumë emocione nga autori. Është historia e tij me bashkëshorten Fehmijen, bijën e një familje në Bilisht të Korçës. Fati i kishte bashkuar në një jetë shumë të vështirë por regjimi gjakatar nuk i mundi dot.

Fehmia dhe Xheviti

Ishte viti 1945, kur Fehmie Kulla një vajzë 19-vjeçare në familjen fisnike të Dervish Muharremit, në Bilisht të Korçës, ishte fejuar me Xhevit Kullën, të birin e Jonuz Kullës, familje patriote në Zëmblak të Korçës. Pak kohë pas fejesës, regjimi komunist vendosi ta arrestojë e ta dënoje me vdekje të Xhevitin. Pa mundur të gjejnë asnjë lidhje me akuzën e sajuar nga sigurimi i shtetit, regjimi vendos ta kthejë dënimin me pushkatim, në dënim me burgim të përjetshëm. Ndërkohë i vëllai i Xhevitit, Ajdini ishte pushkatuar. Kur Fehmija mori vesh lajmin për dënimin e të fejuarit, Xhevitit, u mbyll për shumë kohë në dhomën e saj. Më poshtë botohen pjesë nga libri :” Jo të gjithë të vdekurit prehen në paqe”.

***

Pas një muaji në portën e shtëpisë të Dervish Muharremit në Bilisht trokasin njerëzit e dhëndrit. Prindërit kërkojnë ndjesë që vajza nuk mund t’u dalë. Atëherë kunata e madhe Xhevitit bën me dije se ata, me keqardhje të madhe, kanë ardhur, ngaqë i fejuari i burgosur me një porosi të fshehtë është lutur të zgjidhet fejesa e ta lirojnë vajzën e re nga detyrimi.

Në dhomën e miqve plas vaji. Këtu ndodh e papritura dhe fillon saga që sapo zumë në gojë pak më parë. Vajza ka qenë prapa derës në kohën kur në dhomë bëhej biseda.

”Nusja shtyn derën dhe shfaqet papritur. Vetëm ajo nuk i ka sytë e përlotur.

– I dëgjova të gjitha ato që u thanë, baba. Më thoni, e kanë dënuar kaq ashpër, se ka vrarë ndonjë njeri?

– Jo – i përgjigjen.

– Ka vjedhur?

– Jo, jo! – i thonë përsëri.

– Atë herë unë nuk do të pyes më, se të gjithë jemi pyetur një herë. Ky është fati im dhe i Xhevitit. Fati më goditi dhe unë do ta luftoj fatin gjatë tërë jetës time. Unë kam shpresë tek i madhi Zot. Unë, jam nuse për Zëmblak, nuse e derës tuaj. Mos ma mbyllni!

Çfarë ishte kjo vajzë?” – Bën pyetje autori i këtij libri e bashkë me të, edhe ne. – “Si do të cilësohet ajo? E marrë? Miliona vajza do të jenë në një mëndje dhe do ta quajnë ashtu. Vajza që hyjnitë ia kishin caktuar kushuririt tonë kish një edukatë të shëndoshë; me kollona morale dhe shpirtërore të pabesueshme sot, por të papara edhe në atë kohë. Që të kuptohet vendimi i jashtëzakonshëm dhe i papritur i të mirës Fehmije, duhen sjellë në tryezën e arsyetimit të gjithë faktorët: lufta, përmbysja, besa e dhënë, brejtja e ndërgjegjes dhe, përmbi të gjitha, solidariteti i fuqishëm, si një kumt që duhet t’i shkonte të dashurit të saj në përballimin e jetës së dhunëshme të burgut.

Kjo krijesë sjell një shembull të rrallë vlerash shpirtërore, se njeriu më shumë se trup, është shpirt. Është kënaqësi që të përfytyrosh tek qeshin me këtë vendim të kësaj vajze të thjeshtë, ato gra, dhe ata burra që ca vite më pas, në spastrimet që i diktonte paranoja e Enverit, prishën në masë fejesat, martesat, familjet… Edhe me nga dy – tre çiliminj! Ishin krushqira me zyrtarë të lartë dhe ushtarakë me grada madhore, që pas shkarkimeve apo burgimeve, të mjerët shihnin pasardhësit e tyre të lënë nga bashkëshortet e bashkëshortët, të cilët ia mbathnin të lemerisur nga lidhjet e kërcënuara, nga rrufetë, lidhje që dikur, po për interesa, i patën tërhequr si mizat në mjaltë.”

Fehmija nuk u pendua kurrë për atë vendim. Drita e kthjellët nuk braktisi kurrë sytë e saj gjatë kalvarit më të rëndë që mund t’i përfytyrohet një femre, që platonikisht ndjek dhe ndjek të dashurin në tërë gjeografinë e vështirë të kampeve dhe burgjeve të Shqipërisë staliniste. Nuk kishte asnjë detyrimi ligjor, nusja ende nuk pat marrë mbiemrin e burrit. Mund ta shfaqte pendimin dhe t’i kthente kurizin kur të dëshironte, kur ta ndjente se u cfilit, se u lodh, se po vyshkej burgjeve, e pamartuar kurrë. Asnjë njeri nuk do ta shante.

Dhe ja pas 11 vjetësh Xheviti u lirua i favorizuar nga një amnisti. Fehmija po i afrohej të tridhjetave tani, por ishte bërë më e bukur dhe më fisnike. “E tërë pritja e saj, ndiekja e të fejuarit nëpër burgjet e Shqipërisë, për sytë e atyre që ia dinin virtytet, natyra i kish hedhur Fehmies përsipër një vello të dlirësisë në pritje të asaj, të dasmës”.

Pas vitesh jete familiare dhe kur Xheviti qe bërë babai i dy fëmijëve me emërimin e Haznedarit në krye të punëve të Sigurimit në Elbasan, të gjithë Kullat, që patën gjetur në këtë qytet strehë nga tufanet e luftës klasore, internohen në Fierzë të Dumresë, ndërsa Xheviti është plasur rishtaz në burg.

Takimi i hidhur me babain në qelitë e burgut

Është një skenë që nuk të hiqet nga mendja ajo që zhvillohet në një dhomë takimesh në burg. Gruaja ka marrë dy fëmijët e saj të vegjël, që drithërojnë ta takojnë babain e tyre. Fehmija është mësuar me këto takime, i ka ndjekur një jetë të tërë, kursë fëmijët nuk kanë takuar kurrë një të burgosur në pranga.

Xheviti është dobësuar ndërsa kokën e ka të enjtur në ballë dhe në tëmtha. Në dhomat e hetuesisë atë e kanë trajtuar egërsisht.

– Ikë, grua – i bërtet ai së shoqes – merri të dy fëmijët dhe mos më hajde më. Mjaft të kam lodhur e sfilitur. Po të më duash aq shumë, merri këta dy të vecklit që kemi bërë dhë shko në lumë të Shkumbinit. Hidhu në ndonjë thellësirë bashkë me ta dhe mbytu. Mbytuni që të tre!

Fehmija qetëson më parë fëmijët, që nuk e kuptojnë dot që as ai vetë nuk do të bënte atë vepër. Gruaja i jep zemër të treve. I shtrëngon Xhevitit duart e nxirosura dhe i thotë me një zë të ëmbël që vetëm ajo di të nxjerë nga buzët:

– Mos e humb kështu, o im shoq. Mblidhe mendjen e mos m’i mërzit këta.

As ti mos e lësho veten. Unë ketej e tutje do të vesh pantallona, do të mbath dhe një palë opinga dhe ty do të të ndjek kudo që të të shpien. Ty do të të nxjerr gjallë që këtej dhe të shikosh se si do t’i rrit këta fëmijë. Hiqe nga mendja lumin, ti!

Ai e vuajti burgun që i pat caktuar fati. Ajo e vuajti burgun nga ana e saj. Udhëtime të vështirë, takime të shkurtër, kampe me tela në jug, kampe me tela në veri. Rrugë në jug, rrugë në veri. Udhëtime të bëra vetëm, udhëtime tok me fëmijë, që deshën të shikonin babanë. Net të lagështa të kaluara nën shkallë pallatesh të panjohur parafabrikatë, për të arritur në orët e mëngjezit në kampet me tela, për të takuar babain, burrin. Aty poshtë shkallëve të huaja prej betoni, nëna u tregonte të vegjëlve përralla deri sa ata të dy i zinte gjumi. Fehmija u rrëfente nga ato më të gëzueshmet dhe e qeshura e tyre fëminore kërkëllinte e çiltër, sikur për të fjetur çdo gjë të paskej qenë ashtu si duhej… Përveç ngrohjes, mbulesave jastëkëve, ambazhurëve dhe dyerve që mbyllen.”

Marrë nga libri ” Jo të gjithë të vdekurit prehen në paqe”, me autor Pëllumb Kulla/lajmifundit

Sipas Baudrandius i cili citon Leunclavio: Albania si krahinë apo provincë ndahej në dy pjesë; ajo e Sipërme dhe ajo e Poshtme ku, në të paren hynte një pjesë e madhe e Maqedonisë apo me sakte gjithë pjesa perëndimore e Maqedonisë dhe përfundonte në veri në kufijtë e Mbretërisë së Serbisë dhe Dalmacise, sikurse kishte dalje në detet Adriatik dhe Jon.

Në një dokument i cili gjendet ne Bibliotekën e Vatikanit, datuar si i vitit 1250, përmendet “Arbania” (Arbëria) si dhe “Albanenses populi” (populli Arberor), ku, këta të fundit, në anën e besimit, paraqiten si “Grek Shizmatik” të cilët vareshin prej Kryepeshkopatës së Tivarit së bashku me “Unaviam=Hungaria”.

Metropolitet e tyre gjendeshin si në gjithë Epirin ashtu edhe në një pjesë të gjere në Maqedoninë Perëndimore ku bënin pjesë këto qendra: Metropolia e Albanopolis, Aulon (Vlora), Butrotum (Butrinti), Croja (Kruja), Dyrrachium (Durresi), Larta (Arta), Lissus (Lezha), Ochrida (Ohri), Scodra (Shkodra).

Sipas Baudrandius i cili citon Leunclavio: Albania si krahinë apo provincë ndahej në dy pjesë; ajo e Sipërme dhe ajo e Poshtme ku, në të paren hynte një pjesë e madhe e Maqedonisë apo me sakte gjithë pjesa perëndimore e Maqedonisë dhe përfundonte në veri në kufijtë e Mbretërisë së Serbisë dhe Dalmacise, sikurse kishte dalje në detet Adriatik dhe Jon. Në jug shtrihej deri në Livadhja.

“Albania Inferior” (Arbëria e Poshtme) apo “Australis” kishte këto qendra kryesore: Kanina, Himara dhe Arta, ndërsa “Albania Superiore” (Arbëria e Sipërme) apo “Borealis” kishte Shkodrën ku në të benin pjesë; Dukagjini, Dibra, Kelmendi, “Ibalia”, “Benda”, “Canovia”, “Spatania”, “Mussia”, “Mons Niger=Mali i Zi”, “Pulatensis=Pulati”, Zadrima. Zenta, Shasi,” Zappa”. Qytetet kryesore ishin: Ohri, Albanopoli, Ambrakia, Tivari, Aulona (Vlora), Butrinti, Kerkyra, Ulqini, Durresi. Lezha dhe Shkodra.

/njekomb

Në këtë hartë të Mbreteris Jugosllave e njohur si Jugosllavia e Vjetër, e botuar në vitin 1939 kishte gjithçka por vetëm shqiptar nuk kishte.

Harta tregon popujt e Jugosllavisë së Vjetër: sllovenët, kroatët, boshnjakët, serbët madje edhe goranët janë paraqitur në jug të Kosovës.

Kurse shqiptarët janë zhdukur nga harta, dhe kjo nuk është ndonjë risi kur dihet historikisht që Serbia kishte qëllime për zhdukjën e shqiptarëve me të gjitha metodat e mundshme duke përdorur poltika asimiluese, deri në shpërngulje të shqiptarve për në Turqi./FMimages

Zbor pa buke, lakuriq ne debore, me devotshmeri te larte e grate me te forta se burrat.

Jane vetem disa percaktime qe te sjellin ne mend ushtrine e dikurshme, ate te ish diktatorit Enver Hoxha me sloganin e njohur, gjithmone gati per te mposhtur armikun dhe imperializmin amerikan. Me poshte disa foto nga ushtria e asaj kohe, postuar nga Tema:

Marrëdhëniet e Enver Hoxhës me udhëheqjen jugosllave kanë qenë nga më të çuditshmet. Gjatë Luftës Nacional Çlirimtare, Partia Komuniste e Jugosllavisë dërgoi përfaqësuesit e saj në Shqipëri dhe tashmë është i njohur fakti se ata ndihmuan në krijimin e PKSH-së dhe në vendosjen në krye të saj Enver Hoxhën.

Këto marrëdhënie vazhduan edhe pas luftës e madje u shtrinë edhe në sektorin e ekonomisë. Por qëllimi i PKJ ishte që ta kthente ekonominë shqiptare në varësinë e saj e përfundimisht edhe Shqipërinë në një nga republikat e federatës jugosllave.

Prishja e marrëdhënieve shqiptaro-jugosllave u shoqëruan edhe me arrestime, vrasje e pushkatime. Këto marrëdhënie nuk njohën më përmirësim pasi përfundimisht Enver Hoxha u lidh me BRSS dhe vendosi kontakte të ngushta miqësore me Stalinin. Pas kësaj periudhe Jugosllavia u shpall armike e Shqipërisë.

Por vendet fqinjë kanë edhe lidhje territoriale mes tyre. Nëse ndarjet territoriale nuk administrohen si duhet, atëherë paraqesin probleme…

Aktualisht Shqipëria po vuan një nga periudhat më të vështira në sistemin hidroenergjetik. Për shkak të verës së thatë, me temperatura të larta dhe pa reshje, niveli i liqeneve të kaskadës së Drinit që sigurojnë energjinë në vend, ka rënë shumë.

Vite të tilla të thata janë konstatuar edhe gjatë diktaturës. Në verën e një prej viteve më të thata Jugosllavia vendosi të mbyllë portat e liqenit të Ohrit nga i cili furnizohet lumi Drin. Por përgjigja e udhëheqjes komuniste shqiptare ishte i menjëhershëm.

“Nëse Tito mbyll portat e Ohrit për Drinin atëherë unë do të shpoj një tunel në Qafëthanë dhe do ta thaj fare Ohrin”, ka kërcënuar Enver Hoxha.

Ky deklarim nuk ishte i rastësishëm. Burime nga arkivat bëjnë me dije se për këtë qëllim u thirr një grup i specialistëve më të njohur në vend të kësaj fushe të cilëve iu kërkua një studim. Ky studim u përgatit në kohë rekord dhe iu paraqit diktatorit. Sipas këtij studimi, nëse shpohej një tunel në pjesën fundore të Qafëthanës, atëherë ai mund të thante krejtësisht ujin e Ohrit. Uji do të drejtohej për në shtratin e lumit Shkumbin.

Ky kërcënim iu bë me dije qeverisë së Beogradit dhe që nga ai moment Tito as që e çoi nëpër mend që të urdhëronte mbylljen e portave të Ohrit./korrieri